Tuluhan Tekelioğlu
| Tuluhan Tekelioğlu | |
|---|---|
| Tavalludi |
5-mart 1970-yil Tours, Fransiya |
| Fuqaroligi | Turkiya |
| Taʼlimi | Jurnalistika |
| Kasbi | Jurnalist, teleboshlovchi, hujjatli kinorejissyor |
| Faoliyat yillari | 1992 – hozirgacha |
| Turmush oʻrtogʻi |
Ömer Murat Gülkan (turm. 1995–2013) |
Tuluhan Tekelioğlu (1970-yil 5-mart) – turk yozuvchisi, hujjatli film rejissyori va sobiq jurnalist, teleboshlovchi va tok-shou boshlovchisi[1].
Hayotinig ilk damlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tuluhan Tekelioğlu 1970-yil 5-martda[2] Fransiyaning Tours shahrida tugʻilgan vaqtda otasi Yavuz Tekelioğlu Monpelye 1 universitetida doktoranturada oʻqiyotgan edi[1]. U ijtimoiy mas’uliyat hissi bilan zamonaviy ayollar oilasida tugʻilgan. Uning buvisi „Taraqqiyparvar ayollar uyushmasi“ (turkcha: İlerici Kadınlar Derneği) hammuassisi edi. Uning xolasi 1980-yilgi harbiy toʻntarishdan soʻng 1984-yilda Anqaradagi Mamak harbiy qamoqxonasida ayollarning inson huquqlarini himoya qilgani uchun ikki yilga qamalgan[3]. Uning otasi Akdeniz universitetining nafaqadagi professori va geografik koʻrsatkich boʻyicha mutaxassis[2][4]. Uning akasi Balkan, 1978-yilda tugʻilgan, Frantsiyada yashaydi va ishlaydi[1][3].
Tekelioğlu Anqara universitetida aloqa boʻyicha tahsil olgan. 1992-yilda jurnalistika fakultetini tamomlagandan soʻng[2][5], iqtisod boʻyicha magistrlik darajasini olish uchun Frantsiyaga ketdi. U oʻsha yerda jurnalist Gökşin Sipahioğlu bilan uchrashdi va oʻqishini tugatmay qoldi[1][2].
1995-yilda Tekelioğlu birja brokeri Ömer Murat Gülkan turmushga chiqdi. U 1999-yilda ularning oʻgʻli Ömerni dunyoga keltirdi. 2011-yilda u ajrashish uchun ariza berdi, bu ikki yillik ajralishdan soʻng 2013-yilda yakunlandi[1][6].
Kasbiy faoliyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Jurnalist
[tahrir | manbasini tahrirlash]Parijdagi faoliyati davomida Tekelioğlu jurnalistlik faoliyatini 1992-yilda Gökşin Sipahioğlu asos solgan Sipa Press nashriga qoʻshilishdan boshlagan. Agentlikdagi ikki yillik ishidan soʻng Turkiyaga qaytdi[1] va 1994-2001 yillarda Hürriyet gazetasida ishlagan. Bu vaqt mobaynida u oʻz gazetasining Turkiyadagi muxbiri sifatida xizmat qilgan holda Keniyadagi Kakuma qochqinlar lagerida koʻngilli boʻlib xizmat qilgan. U Keniyadagi tajribasini gazetadagi maqolalar turkumida chop etdi[1][2][5]. 2007-yilda u shanba kunlari Sabah gazetasi uchun „Her Şeye Rağmen İkimiz“ („Har narsaga qaramay ikkimiz“) sarlavhasi ostida xabar yozishni boshladi. Keyinchalik u ushbu hisobot seriyasini xuddi shu nomdagi kitobda nashr etdi[2].
Televideniye boshlovchisi
[tahrir | manbasini tahrirlash]2001-yilda Tekelioğlu oʻzining „Başka Yerde Yok“ („Boshqa joyda emas“) dasturini taqdim etish uchun Turkiyaning birinchi obuna boʻlgan Cine5 telekanaliga oʻtdi. 2001-yildan 2003-yilgacha u Habertürk telekanalida „Tatlı Sert“ („Sweet Hard“) koʻrsatuvida qatnashdi. Soʻngra TGRT TV uchun „Tuluhanʼla Her Sabah“ („Tuluhan bilan har tong“) dasturi[5]. Taniqli jurnalist va televideniye sharhlovchisi Mehmet Ali Birand („Tuluhanʼla Her Sabah“) taklifidan soʻng 1941–2013), Kanal Dga koʻchib oʻtdi va u yerda 2005-2006 yillar oraligʻida ertalabki yangiliklar dasturining boshlovchisi boʻldi. U Kanal 1da navbatdagi „Güzel 1 Gün“ („Goʻzal kun“) ertalabki yangiliklar dasturini taqdim etdi[1]. Bu vaqt ichida u Turkiyaning sharqiy qishloqlaridagi, shuningdek, Shanliurfa viloyatidagi Siverek va Viranşehirdagi boshlangʻich maktablarga sovgʻa qilish uchun oʻn ming kitob uchun mablagʻ toʻpladi va Malatyada kutubxonalar tashkil etish tashabbusi bilan chiqdi[5]. 200-yilda davlatga tegishli TRT 2 telekanalida „Boğaziçi’nden“ („Boʻgʻozdan)“ dasturini taqdim etdi[1].
Hujjatli film muallifi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tekelioğlu 2 yil ichida 150 kishidan intervyu olib, „Ayaküstü Cevaplar“ nomli zamonaviy sanʼat haqida hujjatli video suratga oldi. Video 2008-yilda Milli Reasurans („Milliy ishonch kompaniyasi“) sanʼat galereyasida namoyish etilgan[1].
2009-yilda Tekelioğlu Istanbulning turli tumanlarida yashovchi qirq nafar ayol haqida "40’ında 40 kadın" („40 yoshli 40 ayol“) hujjatli filmini suratga oldi[3][5][7]. Hujjatli filmning mazmuni oʻsha yili Turkuaz nashriyoti tomonidan kitobga aylantirildi. Keyingi yillarda kitobning yangi nashrlari taqdim etildi, hujjatli filmning DVD versiyasi ham chiqarildi. Turkiya Palatalar va birjalar ittifoqi ayollar kengashi (TOBB) tomonidan qoʻllab-quvvatlangan hujjatli film 2011-yil 8-mart Xalqaro xotin-qizlar kunida Turkiyaning barcha 81 viloyatida namoyish etildi. İZ TV ham nhujjatli filmni efirga uzatdi[1].
2012-yilda Tekeliogʻlu 23 erkak bilan suhbat asosida „50’sinde Erkek“ („Erkaklar 50“) hujjatli filmini suratga oldi[5][7]. Bu Turkiyada erkaklar boʻyicha oʻtkazilgan birinchi sotsiologik tadqiqot edi. Film İZ TV tomonidan namoyish etildi va katta qiziqish uygʻotdi[1].
Tekelioğluning uchinchi hujjatli filmi „Yeni hayot“ „Yangi hayot“ni yaratish gʻoyasi otasi bilan Antaliyadagi Medical Park kasalxonasida boʻlganida paydo boʻlgan va u yerda u aylanib oʻtish operatsiyasidan oʻtgan[7]. U operatsiyadan oldin va operatsiya vaqtidan keyin otasi bilan bir oy kasalxonada qoldi. Bu vaqt ichida u Turkiyadagi barcha organ transplantatsiyalarining 30 foizga yaqini shu shaharda amalga oshirilishini bilib oldi[7]. Uning filmi operatsiyadan oldin, operatsiya davomida va operatsiyadan keyingi transplantatsiya uchun organ donorligini kutayotgan bemorlarning hayotini tasvirlaydi[7]. 2014-yilda kundalik nashrga bergan intervyusida u „Turkiyada organ donorlik darajasi 3 milliondan bir milliongacha, dunyoda esa oʻrtacha 17 milliondan bir milliongacha“ ekanligini taʼkidladi[7]. Film premyerasi 51-Antaliya Oltin apelsin kinofestivalida boʻlib oʻtdi[8].
Tekelioğlu mustaqil jurnalistika platformasi Punto24 tomonidan ishlab chiqarilgan „Persona non Grata“, lotincha „qadrlanmagan shaxs“ hujjatli filmini boshqargan. Filmda ishdan boʻshatilgan, ishsiz qolgan jurnalistlar tasvirlangan. Uning premyerasi 2015-yil 3-mayda, Butunjahon matbuot erkinligi kunida boʻlib oʻtdi[9]. Tekelioğlu 2001-yilda Hurriyat gazetasidagi ishini sababini bilmagan holda yoʻqotgan edi. U olti yil oʻtib hukumatga qarashli Sabah gazetasidan Gezi parki namoyishlari va R Recep Tayyip Erdoğan bilan bogʻliq Twitter Agence France-Presse (AFP) xabarlarini baham koʻrgani uchun ishdan boʻshatildi. U oʻzining „Ya bizdansin ya da…“ („Sen yo biz tomondasan, yo…“) kitobida bu voqeani soʻzlab bergan[10].
Yana bir Tekelioğlu hujjatli filmi 2016-yilda suratga olingan „Üvey Evlat“ („Oʻgay bola“)[5] boʻlib, u Turkiyadagi siyosiy rejim tomonidan sanʼatkorlarning bostirilishi va tsenzura qilinishi haqida edi. 52 daqiqalik hujjatli filmda Genco Erkal, Müjdat Gezen, Şebnem Sönmez, Levent Üzümju, Sunay Akin, Mehmet Aksoy, Fazil Say, Ahmet Ümit, Füsun Demirel va Zülfü Livaneli kabi bir qator taniqli sanʼatkorlar oʻz tajribalarini aytib berishadi[11].
2018-yilda Tekelioğlu turk jamiyatini ragʻbatlantiradigan va qiyin paytlarda oʻzlariga yuklangan anʼanaviy rollardan oʻzgarishiga umid beradigan ayollar haqida „Yapabilirsin“ („Siz buni qila olasiz!“) hujjatli filmini suratga oldi[5] . „Ular har gal zulmatga duch kelganda sham yoqadigan darajada jasoratli va buni erkaklar bilan kurashmasdan bajaradilar“, deydi film qahramonlari uchun Tekelioğlu. Film Strasburg xalqaro kinofestivalida tomoshabinlar tomonidan katta olqishlarga sazovor boʻldi. Qoʻshma Shtatlardagi turk ayollaridan tashkil topgan „Bridge to Turkey Fund“ (BTF) hujjatli filmni AQShga olib keldi va New York City, Boston, Portland, Oregon va Chicago kabi oʻn bir shaharda namoyish etildi. shuningdek, Minnesota va Vashington shtatlarida 2018-yilgi Xalqaro xotin-qizlar kuni kontekstida ham[5]. Kassa chiptalarini sotishdan tushgan daromad Amerika BTF va Turkiya Zamonaviy hayotni qoʻllab-quvvatlash uyushmasi (turkcha: Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği, ÇYDD) tomonidan 80 nafar turk qizining stipendiyalarini moliyalashtirish uchun ishlatilgan[3]. „Yapabilirsin“ kitobi ham nashr etilgan[3].
Hujjatli filmlar suratga olish harakatlarida Tekelioğluga koʻpincha Frantsiyada yashovchi va reklama biznesi bilan shugʻullanuvchi ukasi Balkan Tekelioğlu yordam beradi. Rasmga tushirishdan keyin akasi unga montaj ketma-ketligida yordam beradi[3].
Mukofotlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tekelioğlu Cine5 telekanalida efirga uzatilgan „Bashka Yerde Yok“ („Boshqa joyda emas“) koʻrsatuvi uchun Turkiya „Radio va Televideniye Jurnalistlari Jamiyati“ tomonidan „Eng yaxshi tok-shou boshlovchisi mukofoti“ bilan taqdirlandi[1].
Tekelioğluning 2018-yilda suratga olingan „Yapabilirsin“ nomli hujjatli filmi Xalqaro „Uchar supurgi“ kinofestivalining „Ayollar haqida eng yaxshi film maxsus mukofoti“ bilan taqdirlandi. Amerika Qo'shma Shtatlarida yashovchi turk tadbirkorlarining „Cinema4aCause“ tomonidan „Yil filmi“ deb topildi[3].
Bibliografiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Yapabilirsin, 1st (tr), Kara Karga, 2018 — 176-bet. ISBN 978-605-224-109-7.
- Üvey Evlat, 1st (tr), Kırmızı Kedi, 2017 — 200-bet. ISBN 978-605-298-065-1.
- Ya Bizdensin Ya da..., 1st (tr), Kırmızı Kedi, 2015 — 234-bet. ISBN 978-605-979-957-7.
- 40'ında 40 Kadın, 4th (tr), Turkuaz, 2013 — 167-bet. ISBN 978-605-559-648-4.
- 50'sinde Erkek, 3rd (tr), Turkuaz, 2012 — 160-bet. ISBN 978-605-450-548-7.
- Her Şeye Rağmen İkimiz, 1st (tr), Turkuaz, 2010 — 264-bet. ISBN 978-605-559-628-6.
Filmografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]- „Yapabilirsin“ (2018), („Siz buni qila olasiz!“)
- "„Üvet Evlat“ (2016), („Oʻgay bola“)
- „Persona Non Grata“ (2015)
- "Yeni Hayat " (2014), („Yangi hayot“)
- „50’sinde Erkek“ (2012), („50 yoshda erkaklar“)
- „40’ında 40 Kadın“ (2010), („40 yoshda 40 ayol“)
- „Ayaküstü Cevaplar“ (video 2008), („Turgan holda javoblar“)
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 „Tuluhan Tekelioğlu kimdir“ (tr). Biyografi. Qaraldi: 2018-yil 28-iyun.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 „Tuluhan Tekelioğlu Biyografisi“ (tr). Qaraldi: 2018-yil 29-iyun.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Arman, Ayşe.. „'YAPABİLİRSİN' belgeselinin ve kitabının yaratıcısı gazeteci Tuluhan Tekelioğlu: Kadın, kadının gücüdür!“ (tr) (2018-yil 11-may). Qaraldi: 2018-yil 29-iyun.
- ↑ Tekelioğlu, Tuluhan.. „Babamın evleneceğini bu röportajda öğrendim“ (tr) (2010-yil 24-aprel). Qaraldi: 2018-yil 29-iyun.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 5,8 Kivanc, Sule. „BTF Cinema4aCause 2018 Presents "Yapabilirsin" (You Can Do It!)“. Bridge to Türkiye (2018-yil 25-fevral). Qaraldi: 2018-yil 29-iyun.
- ↑ „Gazeteci Tuluhan Tekelioğlu tek celsede boşandı!“ (tr) (2013-yil 28-noyabr). Qaraldi: 2018-yil 29-iyun.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 „Organ nakli hikayeleri belgesel oldu“ (tr) (2014-yil 11-sentyabr). 2018-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 29-iyun.
- ↑ Yılmaz, Meltem.. „"Yeni Hayat" belgeseli Trabzon'da gösterilecek“ (tr) (2015-yil 9-yanvar). Qaraldi: 2018-yil 30-iyun.
- ↑ „P24'ten yeni belgesel: Persona non Grata“ (tr). Platform 24. Qaraldi: 2018-yil 30-iyun.
- ↑ Kırıkkanat, Mine G.. „Persona Non Grata“ (tr) (2015-yil 25-noyabr). Qaraldi: 2018-yil 30-iyun.
- ↑ „Sanat ve sansür belgeseli: Üvey Evlat“ (tr) (2016-yil 30-may). Qaraldi: 2018-yil 30-iyun.
