Tamara Pushkina
| Tamara Anatolyevna | |
|---|---|
| Tavalludi |
1945-yil 16-aprel Moskva |
| Vafoti |
2020-yil 29-sentyabr Moskva |
| Fuqaroligi |
 SSSR→ Rossiya |
| Ish joylari | Moskva davlat universiteti tarix fakulteti arxeologiya kafedrasi |
| Ilmiy darajasi | tarix fanlari kondidati |
| Akademik rahbarlari | D. A. Advusin |
Tamara Anatolyevna Pushkina (1945-yil 16-aprel, Moskva – 2020-yil 29-sentyabr, Moskva) – sovet va rus arxeologi, oʻrta asr tarixchisi, slavyan-rus va skandinaviya arxeologiyasi boʻyicha mutaxassis. Tarix fanlari nomzodi (1974), M. V. Lomonosov nomidagi Moskva davlat universitetining tarix fakulteti arxeologiya kafedrasi dotsenti, Moskva davlat universitetining Smolensk arxeologik ekspeditsiyasining uzoq yillik rahbari[1][2][3][4].
Biografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tamara Anatolyevna 1945-yil 16-aprelda Moskvada tugʻilgan. Otasi Anatoliy Ivanovich Pushkin – harbiy uchuvchi, Sovet Ittifoqi Qahramoni.
Tarixchi maktabni tugatgach, arxeolog mutaxassisligini tanlagan va Moskva davlat universitetining tarix fakultetiga oʻqishga kirgan. Dastlab u Mesoamerikani oʻrganishni rejalashtirgan. Kafedrada ilmiy rahbar D. A. Avdusin boshchiligida „Qadimgi Rossiya va unga tutash hududlar arxeologiyasi“ mavzusini tanlagan. 1970-yilda arxeologiya fakultetini tamomlab, Moskva davlat universitetining tarix fakultetining aspiranturasiga oʻqishga kirgan. 1974-yilda u „Smolensk Dnepr viloyati tarixida Gnezdovo aholi punkti (IX-XI asrlar)“ mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilgan.
Tamara 1980-yilda Avdusinning taklifiga binoan Moskva davlat universitetining arxeologiya boʻlimiga kichik ilmiy xodim sifatida qaytib kelgan. U Pushkin nomidagi arxeologiya kafedrasida 40 yil, yaʼni umrining oxirigacha ishlagan. 2006-yilda oʻz mutaxassisligi boʻyicha dotsent ilmiy unvoni berilgan. Oʻzining katta arxeologik tajribasi tufayli Pushkina koʻp yillar davomida Moskva davlat universiteti tarix fakulteti arxeologiya boʻlimida Rossiya Fanlar akademiyasining Arxeologiya instituti arxeologik tadqiqotlari boʻlimida faoliyat yuritgan.
Arxeolog 2020-yilda oʻpkasi shikastlangan va Covid bilan kasallangan holda Kommunarkadagi kasalxonaga yotqizilgan. U 2020-yil 29-sentyabrda vafot etgan.
Opasi – Margarita Anatolyevna Pushkina, sovet va rus shoiri, jurnalist, tarjimon va noshir.
Ilmiy faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Pushkinaning ilmiy faoliyatining asosiy yoʻnalishi Gnezdovo arxeologik majmuasini oʻrganish boʻlgan. Shuningdek, uning ilmiy qiziqishlari doirasiga umuman slavyan-rus arxeologiyasi, Qadimgi rus shahrining paydo boʻlishi va rivojlanishi muammolari, Vikinglar davridagi Shimoliy Yevropa arxeologiyasi, Rossiya va Skandinaviya oʻrtasidagi madaniy va tarixiy aloqalar, davlatchilik, Rossiyani xristianlashtirishning dastlabki bosqichlari, qadimgi rus madaniyatining shakllanishi kiradi. Pushkina ushbu mavzu boʻyicha 125 ta maqola chop etgan.
45 yil davomida Pushkina Moskva davlat universiteti tarix fakulteti arxeologiya boʻlimining eng qadimgi ekspeditsiyalaridan biri boʻlgan Smolensk arxeologik ekspeditsiyasi ishida qatnashgan. 1966-yildan boshlab doimiy ishtirokchi hisoblangan. 1993-yilda ekspeditsiya asoschisi va rahbari Avdusin rahbarlikni Pushkinaga topshirgan. 1995-yildan beri Pushkina rahbarligida Moskva davlat universitetining tarix fakulteti talabalarining bir necha avlodlari oʻquv va ishlab chiqarish yozgi arxeologik amaliyoti davomida Gnezdovo qoʻrgʻonlari va aholi punktlarini tadqiq qilishda qatnashadilar.
Tamara yillar davomida Moskva davlat universitetining Volga, Don va dasht skif arxeologik ekspeditsiyalari, Rossiya Fanlar akademiyasining Xorazm ekspeditsiyasi va Norvegiya-Rossiya qoʻshma ekspeditsiyasi ishlarida qatnashgan.
Tamara Anatolyevna 131 ta maqola, 3 ta hammualliflik kitobi muallifi, oltita toʻplam tahririyati aʼzosi hisoblanadi.
Taʼlimdagi faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Pushkina universitet oʻqituvchisi ham boʻlgan. 1994-yildan boshlab „Arxeologiya asoslari“ umumiy kursi boʻyicha maʼruzalarning bir qismini 1-kurs talabalariga oʻqigan. Shuningdek, u arxeologiya fakultetining birinchi kurs talabalari uchun „Arxeologiyaga kirish“ kursida dars bergan. U 4-kurs arxeologiya talabalariga „Slavyan-rus arxeologiyasi“ maxsus fanidan maʼruzalar oʻqidi. Shuningdek, u „Drevnerusskie kurgani“, „Russko-skandinavskiye svyazi po arxeologicheskim dannim“, „Arxeologiya Skandinavii“ maxsus kurslaridan dars bergan. Pushkina Avdusin tomonidan asos solingan, ilmiy va talabalar doiralarida mashhur boʻlgan moʻgʻullardan oldingi Rossiya va unga tutash hududlarning arxeologiyasi muammolariga bagʻishlangan ilmiy-amaliy Smolensk seminariga rahbarlik qilgan. Akademik V. L. Yanin tomonidan tahrir qilingan „Arxeologiya“ universitet darsligi mualliflaridan biri.
Beshta fan nomzodi tayyorlangan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Тамара Анатольевна Пушкина (16.04.1945 – 29.09.2020)“. www.hist.msu.ru. Qaraldi: 2024-yil 12-iyun.
- ↑ „Пушкина Тамара Анатольевна“. www.hist.msu.ru. Qaraldi: 2024-yil 12-iyun.
- ↑ „Пушкина Тамара Анатольевна — профиль | ISTINA“. istina.msu.ru. Qaraldi: 2024-yil 12-iyun.
- ↑ SmolGazeta.ru „Скончалась известный археолог Тамара Пушкина“ (en). smolgazeta.ru. Qaraldi: 2024-yil 12-iyun.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Kamenetskaya E. V., Petruxin V. Ya. Fan tarixidan: Smolensk ekspeditsiyasi T. A. Pushkinaning asarlarida // Rossiya arxeologiyasi . – 2022-yil. – № 1. – B. 166-173.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Тамара Пушкина. „История изучения Гнёздова / Михаил Родин. Дневная поверхность“ (ru). Proshloe: исторический журнал (2021-yil 14-yanvar).