Sulton Malikshoh hayoti

Sulton Malikshoh

Malikshoh—buyuk qoʻmondon 1055 yil 6 avgustda tugʻilgan. Otasi — Buyuk Saljuqiylar davlatining ikkinchi sultoni Alp Arslondir. U 9 ​​yoshida vazir Nizomulmulk bilan birga urushga qatnashdi. U davlat ishlarida aʼlo darajada edi. U 10 yoshida Qoraxoniylar xonining qizi Turkan Xotunga uylandi.Alparslon 1066 yilda Malikshohni voris etib tayinladi. 1072 yilda otasi oʻldirilganidan keyin 17 yoshida hukmdor boʻldi. Malikshoh 1072-yilda sulton boʻlgach, otasi davrida vazirlikka olib kelingan Nizomulmulkni oʻz oʻrnida qoldirgan.

Otasi 1071 yilda Malazgirt jangi uchun Halabdan chiqib ketganida , Malikshoh Halabda qoldi. U 1073-yil 17-aprelda Melikshohning hukmronligini qabul qilmagan amakisi Kavurdni Kirmonda Hamadon yaqinida yengib, uni asirga oladi. Kavurt bey qatl qilindi, ikki o‘g‘lining ko‘zlari jarohatlanib ko‘r bo‘ldi. Shunday qilib, u Saljuqiylar mamlakatidagi amirlar orasidan Malikshoh Sulton sifatida belgilandi. Malikshoh Samarqand xoni ikkinchi Nasr tomonidan asirga olingan Termiz ustiga yurish qildi. Biroq, Nasr uzr so‘rab, sadoqatini taklif qilgani kelganida, uni kechirdi.

Malikshoh yurishlari

1074 yilda u Gʻarbiy Qoraxoniylar xonligini Saljuqiylar bilan bogʻladi. 1075 yilda u Kavkazga yoʻl oldi. U Gruziyaning bir qismini bosib oldi. Poytaxtni Reydan Isfahonga koʻchirgach, u 1076 yilda Kavkazga ikkinchi ekspeditsiyasini uyushtirdi. Buning ortidan 1078 yilda uchinchi ekspeditsiya amalga oshirildi. Ushbu ekspeditsiya bilan Kavkaz togʻlaridan Kaspiy dengizigacha boʻlgan katta hudud Saljuqiylar chegaralariga qoʻshildi.

Kuchli siyosat

1077-yilda ukasi Tutushni Suriya hukmdori etib tayinlaydi. Amir ham Porsukni Anadoluga yubordi. Otsiz Bey va Kutalmishogʻlu Sulaymon Shohning Suriyada davlat qurishiga toʻsqinlik qilishni maqsad qilgan. Bu orada Suriya shohi Tutush Sulton Malikshohga qarshi isyon ko‘targan Otsizni qo‘lga olib, bo‘g‘ib o‘ldirdi. Shunday qilib, u Suriya saljuqiylar sultonligining birinchi sultoni bo‘ldi.

Munosib davomchi

1085 yilda Diyorbakirni egallashlari natijasida Marvoniylar davlati quladi. Keyingi yili Suriya safariga yoʻl olgan Sulton Malikshoh Urfa, Manbij va Halab qalʼalaridan keyin Antaliyada Oʻrta yer dengiziga yetib keldi. Malikshoh dengizdagi qumni Eronga olib, otasi Alp Arslonning qabri ustiga sepib, dedi; „Ota! Mana senga xushxabar, bolaligingda qoldirgan o‘g‘ling Allohning izni bilan butun dunyoni zabt etdi“ dedi.

Malikshoh 1092 yili Bagʻdodga borib , Hijoz, Yaman va Adan hududlarini egallash uchun qoʻshinlarini yurishga tayyorladi. Xuddi shu yili Makka va Madina hamda Arabiston yarim orolining katta qismi qoʻlga kiritildi. Ziyorat yo‘llari taʼminlandi.

Davlat arbobi

Malikshoh hukmronligi davrida Buyuk Saljuqiylar davlati oʻzining eng keng chegarasiga yetdi. Chegaralari Anadoludan Ummongacha, Kavkazdan Hindistongacha (10 000 000 km²) choʻzilgan. Malikshohdan keyin saljuqiylar avvalgi hokimiyatini tiklay olmadilar. Qoshgʻarli Mahmud, G‘azzoli, Umar Hayyom ilm- fan va Nizomulmulk siyosatida davrning eng muhim shaxslaridandir.

Vafoti va saltanat fojeasi

Malikshoh 1092 yil 19 noyabrda 37 yoshida Bagʻdodda xotini tomonidan zaharlanib oʻldirilgan.

Malikshoh vafotidan soʻng 13 yoshda boʻlgan va uning qonuniy vorisi deb eʼlon qilingan Ebu’l Muzaffer Berkyaruk Buyuk Saljuqiylar davlati taxtiga oʻtirdi . Malikshoh vafotidan keyin uning oʻgʻli Berkyaruk otasining hukmronligini saqlab qola olmadi. Malikshohning oʻlimidan foydalangan saltanat vorislari birin-ketin bosh koʻtarib, Buyuk Saljuqiylar davlatini zaiflashtirib, boʻlib tashlash jarayonini boshlab yubordilar. Birinchi isyonchilardan biri Malikshohning ukasi Saljuqiy Molikiy (gubernatori) Tutush boʻldi. Tutush jiyani Berkyarukning hukmronligini qabul qilmadi va sultonlikni daʼvo qildi. Berkyaruk amakisi Tutushning isyoni va hujumiga qarshi olib borgan urushda Tutushni oʻldirish orqali bu tahdidni bartaraf etgan edi, ammo Malikshohning oʻlimi, isyon va qoʻzgʻolon uchun fursat kutayotgan urugʻlarning qoʻzgʻolonlari bilan yanada yomonroq koʻrinishga olib keldi. Natijada saltanat zaiflashdi.

Manbalar

1.TR/enkanali

2.biografiya

Qoʻshimcha qarash uchun

1.vikipedi

2.you tube

3.ensiklopediya