Shanliurfa
Qadimda Urfa yoki Edessa nomi bilan mashhur bo'lgan Shanliurfa Turkiyaning Shanliurfa viloyatining markazi bo'lgan shahardir.
Shahar yozda juda issiq va quruq iqlimga ega, qishda esa salqin va nam 2 milliondan ortiq aholisi bilan Janubi-Sharqiy Andolu mintaqasining eng gavjum shahri bo'lgan Shanliurfa, o'rtacha yoshi taxminan 20,4 bilan Turkiyadagi eng dinamik aholiga ega viloyatdir. [1]
Shahardan taxminan 12 km Göbeklitepedan km shimoli-sharqda, dunyodagi eng qadimgi ma'bad bo'lib, u miloddan avvalgi 10 000-yilga to'g'ri keladi. Göbeklitepening kashf etilishi bilan bu hududning qishloq xoʻjaligi inqilobi sodir boʻlgan ilk aholi punktlari tarmogʻining bir qismi ekanligi va chuqur tarixi o'tmishga ega ekanligi isbotlandi. [2]
Xalq ertaklari va diniy e'tiqodlarida Ibrohim payg'ambar va Podshoh Namrud qissalariga mavzu bo'lgan, payg'ambarlar shahri va muqaddas shahar sifatida tilga olingan shaharga Namrud asos solgan deb ishonilgan. Miloddan avvalgi Miloddan avvalgi ming yilliklardan boshlab Ossuriya, Midiya, Ahamoniylar ( Forslar ), Makedoniyaliklar, Salavkiylar, Iskandar Zulqarnayn, Osron podsholigi, so'ngra Rim va Vizantiya imperiyalarining merosxo'rlaridan biri bo'lgan bu shahar., nasroniylik tarixi nuqtai nazaridan muhim oʻrin tutgan va Ossuriya madaniyatining markazi boʻlgan. XIX asrda musulmon arablar tomonidan bosib olingandan keyin u asta-sekin bu xususiyatini yoʻqotgan boʻlsa-da, XX asrda muhim ossuriyalik va arman aholisi mavjud boʻlib qoldi. U asr boshlarigacha shaharda o'z mavjudligini saqlab qoldi. Usmonli sultoni Yavuz Sulton Salimning Merjidabik jangida Mamluk davlatini magʻlub etishi ortidan 1516-yili Usmonlilar hukmronligi ostiga oʻtgan shahar, 1919-yilda avval inglizlar, keyin esa fransuzlar tomonidan ishgʻol qilinguncha 400 yil Usmonlilar hukmronligi ostida qoldi. Shahar 1920-yil 11-aprelda ishgʻoldan ozod qilingan va 1921-yil 20-oktabrda Turkiya Buyuk Millat Majlisi bilan Fransiya hukumati oʻrtasida imzolangan Anqara shartnomasi bilan Turkiyaga qoldirilgan.
Respublika e'lon qilinganidan keyin 1924-yilda viloyatga aylantirildi. 1984-yil 22-iyundagi 18439-sonli Rasmiy gazetada chop etilgan 3020-sonli qonun bilan Urfa viloyatining nomi Shanliurfa deb o'zgartirildi. [3] [4] [5] 2016-yilda Shanliurfa xalqining Turk Qurollik urushida ko‘rsatgan qahramonliklari uchun Turkiya Buyuk Millat Majlisi tomonidan shaharga Mustaqillik medali berildi. [6]
- ↑ „TÜİK Kurumsal“. data.tuik.gov.tr. 4 şubat 2021da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-mart.
- ↑ „The World's First Temple - Archaeology Magazine Archive“. archive.archaeology.org. 6 ocak 2013da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-mart.
- ↑ „Urfa İli Adının Şanlıurfa Olarak Değiştirilmesi Hakkında Kanun“. 18 ocak 2021da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10 aralık 2021.
- ↑ „T.C. Resmî Gazete - 22 Haziran 1984 CUMA“. 9-martda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „TBMM Albümü 1. Cilt (1920-1950)“. TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 6 şubat 2016da asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Şanlıurfa'ya İstiklal Madalyası verilecek“ (8 nisan 2016). 10 nisan 2016da asl nusxadan arxivlangan.