Sarkent tabiat bogʻi

	Sarkent tabiat bogʻi
Joylashuvi	Laylak tumani, Botken viloyati, Qirgʻiziston
Hudud	39,999 gektar

Xato: blok «Qoʻshimcha» andoza Geokarda yoʻq.

Sarkent davlat tabiat parki (qirgʻizcha: Саркент мамлекеттик жаратылыш паркы) — Qirgʻizistonning Botken viloyatining Leylek tumanidagi milliy bogʻ 2009-yil iyun oyida tashkil etilgan^[1]. Bogʻning maqsadi noyob tabiiy majmualar va biologik xilma-xillikni saqlash, noyob va yoʻqolib ketish xavfi ostida turgan oʻsimlik va hayvonlarni muhofaza qilish, Qirgʻiziston Respublikasining alohida muhofaza etiladigan hududlari tarmogʻini kengaytirishdan iborat. Bogʻning maydoni 39 999 gektarni tashkil qiladi^[2]. Park Turkiston tizmasida, tuman markazi Isfana shahridan 42 km va viloyat markazi Botkendan 177 km uzoqlikda joylashgan^[3].

Bu yerda „Qizil kitob“ga kiritilgan qoʻngʻir ayiq, qor qoplon, burgut, silovsin kabi noyob turlar yashaydi. Bogʻ Qirgʻizistonning eng chekka hududida joylashgan boʻlib, tashrif buyuruvchilarning soni oz. Mahalliy hokimiyat vakillari hududda turizmni yanada rivojlantirishga harakat qilmoqda^[4]. Chunki Xoʻjandga tashrif buyuruvchilarni jalb qilish imkoniyati mavjud.

Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

“Sarkent” Turkiston tizmalarining togʻ ekotizimida joylashgan. Botken viloyatining iqlim sharoiti koʻp jihatdan uning geografik joylashuvi va topografiyasining oʻziga xos xususiyatlari bilan belgilanadi^[3].

Bogʻ hududida koʻplab alp qoyalari, kichik va katta gʻorlar bor^[1].

Gidrologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sirdaryoga quyiladigan Oq-suv daryosi va uning irmoqlari oqib oʻtadigan park hududining gidrologiyasi juda boy. Tabiat bogʻida beshta koʻl mavjud, jumladan, Oykoʻl (taxminan 3000 metr balandlikda joylashgan), Jashilkoʻl, Sutkoʻl, Boyroqkoʻl va Jashkoʻl^[5].

Fauna[tahrir | manbasini tahrirlash]

2009—2016-yillarda bogʻda yashovchi sutemizuvchilarni oʻrganish quyidagi turlarning mavjudligini aniqlagan^[6]:

2009-2016-yillarda Sarkent Davlat tabiat bogʻida aniqlangan sutemizuvchilar roʻyxati
Oʻzbekcha	Lotin	Qirgʻiz
Hasharotxoʻr	Insectiviora Boudich, 1829	Kurt-kumurska jechulor
1. Tyan-Shan	Sorex asper (Tomas, 2014)	Tyanshan kүrөң tish chukuur
Koʻrshapalaklar	Chiroptera (Blumenbax, 1779)	Kol kanattar
2. Sichqon quloqli koʻrshapalak	Myotis blythii (Tomes, 1857)	Tik kulak jarganat
3. Kulrang uzun quloqli koʻrshapalak	Plecotus austriacus (Fisher, 1829)	Daldaң kulak
4. Sariq koʻrshapalak	Nyctalus noctule (Shreber, 1774)	Sari jarganat
Yirtqichlar	Carnivora Boudich 1821	Jirtkichtar
5. Boʻri	Canis lupus (Linnaeus, 1758)	Karishkir
6. Qizil tulki	Vulpes vulpes (Linnaeus, 1758)	Kadimki tүlkү
7. Qoʻngʻir ayiq	Ursus arctos (Linney, 1758)	Kүrөң ayuu
8. Ermina	Mustela erminea (Linney, 1758)	Aris kara kuyruk
9. Sariq sassiqko‘zan	Mustela eversmanii (dars, 1827)	Ach kүsөn
10. Tosh sansar	Martes foina (Erxleben, 1777)	Suusar
11. Boʻrsiq	Meles meles (Linney, 1758)	Kashkulak
12. Silovsin	Lynx lynx (Linnaeus, 1758)	Sүlөөsүn
13. Qor qoploni	Panthera uncia (Shreber, 1775)	Ilbirs
Juft tuyoqlilar	Artiodactyla, Ouen, 1848	Acha tuyaktuular
14. Toʻngʻiz	Sus scrofa (Linnaeus, 1758)	Kaman
15. Yelik	Capreolus capreolus (Linnaeus, 1758)	Elik
16. Sibir ibeks	Capra sibirica (Pallas, 1776)	Sibir too tekesi
17. Arhar	Ovis ammon (Linney, 1758)	Arxar
Kemiruvchi	Rodentiya Boudich 1821	Kemirүүchүlөr
18. Uzoq dumli sugʻur	Marmota kaudata (Geoffroy, 1844)	Kizil suur
19. Hind jayrasi	Hystrix indica (Kerr, 1792)	Chүtkөr
Lagomorfa	Lagomorpha Brandt, 1855	Koen simaldar
20. Tolay tovushqoni	Lepus tolay (Pallas, 1778)	Kadimki koen
21. Katta quloqli pika	Ochotona macrotis (g Rot, 1875)	Choң kulak koen chichkan
22. Turkiston qizil pikasi	Ochotona rutil (Severtzov, 1873)	Kizil koen chichkani

Oʻsimlik dunyosi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sarkent tabiat bogʻining 9491 gektar maydonida archa oʻsadi. Bundan tashqari qayin, terak, tol, doʻlana, bodom singari daraxtlar, zirk va atirgul singari butalar ham uchraydi^[1].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 „On establishment of the State Nature Park Sarkent.“ [Об образовании Государственного природного парка «Саркент»] (ru) (2009-yil 27-iyun).
↑ „Specially protected natural territories of the Kyrgyz Republic“. Department of Biodiversity Conservation and Specially Protected Natural Areas. Qaraldi: 2022-yil 11-yanvar.
↑ ^3,0 ^3,1 „Sarkent State Nature Park“ (ru). Specially Protected Areas and Biodiversity of Kyrgyzstan. Qaraldi: 2020-yil 6-iyun.
↑ „Sarkent National Park | Central-asia.guide“ (en-US). Central-asia.guide. Qaraldi: 2021-yil 30-aprel.
↑ „Государственный природный парк «Саркент»“ (Russian). NABU, Kyrgyzstan. Qaraldi: 2021-yil 22-may.
↑ Samatova, A.A (2017). „Млекопитающие государственного природного парка «Саркент», проблемы их охраны“. Интерактивная наука (Russian). № 11. 24–27-bet. doi:10.21661/r-115973. Qaraldi: May 15, 2021. {{cite magazine}}: Unknown parameter |trans_title= ignored (|trans-title= suggested) (yordam)CS1 maint: unrecognized language ()

[nature-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 „On establishment of the State Nature Park Sarkent.“ [Об образовании Государственного природного парка «Саркент»] (ru) (2009-yil 27-iyun).

[oopt-2] „Specially protected natural territories of the Kyrgyz Republic“. Department of Biodiversity Conservation and Specially Protected Natural Areas. Qaraldi: 2022-yil 11-yanvar.

[eco-3] 3,0 ^3,1 „Sarkent State Nature Park“ (ru). Specially Protected Areas and Biodiversity of Kyrgyzstan. Qaraldi: 2020-yil 6-iyun.

[4] „Sarkent National Park | Central-asia.guide“ (en-US). Central-asia.guide. Qaraldi: 2021-yil 30-aprel.

[5] „Государственный природный парк «Саркент»“ (Russian). NABU, Kyrgyzstan. Qaraldi: 2021-yil 22-may.

[6] Samatova, A.A (2017). „Млекопитающие государственного природного парка «Саркент», проблемы их охраны“. Интерактивная наука (Russian). № 11. 24–27-bet. doi:10.21661/r-115973. Qaraldi: May 15, 2021. {{cite magazine}}: Unknown parameter |trans_title= ignored (|trans-title= suggested) (yordam)CS1 maint: unrecognized language ()

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]