Sacha Guitry
| Sacha Guitry | |
|---|---|
.jpg) | |
| Tavalludi |
Alexandre-Pierre Georges Guitry 21-fevral 1885-yil |
| Vafoti |
24-iyul 1957-yil (72 yoshda) Paris, France |
| Fuqaroligi | Fransiya[1] |
| Kasbi | Actor, playwright, impresario, screenwriter, film director |
| Faoliyat yillari | 1902–1957 |
| Turmush oʻrtogʻi |
Charlotte Lysès (turm. 1907; ajr. 1915) Yvonne Printemps (turm. 1919; ajr. 1932) Jacqueline Delubac (turm. 1935; ajr. 1939) Geneviève de Séréville (turm. 1944; ajr. 1949) Lana Marconi (turm. 1949; his death 1957) |
| Otasi | Lucien Guitry |
| Onasi | Renée Delmas |
Aleksandr-Pyer Georges " Sacha " gitrisi (fransuzcha: [gitʁi]; 1885-yil 21-fevral – 1957-yil 24-iyul) fransuz sahna aktyori, kino aktyori, rejissyor, ssenariynavis va bulvar teatrining dramaturgi edi. U yetakchi fransuz aktyori Lyusen Gitrining oʻgʻli edi va otasiga ergashib teatr kasbiga kirdi. U oʻzining sahna koʻrinishlari, ayniqsa bulvar rollari bilan mashhur boʻldi. U ijodi davomida 115 ta pyesa yozgan dramaturg ham boʻlgan.[2] U besh marta turmushga chiqdi, har doim oʻz faoliyatini oshirgan koʻtarilgan aktrisalarga. Ehtimol, uning eng taniqli rafiqasi Ivonne Printemps boʻlib, u 1919—1932-yillarda turmush qurgan.
Gitri pyesalari tarixiy dramalardan tortib, zamonaviy yengil komediyalargacha. Baʼzilarida André Messager va Reynaldo Xan kabi bastakorlarning musiqiy yozuvlari bor. Ovozsiz filmlar mashhur boʻlgach, Gitri ulardan qochdi va ogʻzaki dialogning etishmasligi dramatik taʼsirga olib kelishi mumkin deb topdi. 1930-yillardan to umrining oxirigacha u kinoga ishtiyoq bilan kirib, bir yilda beshta film suratga oldi.
Gitri faoliyatining keyingi yillari Ikkinchi Jahon urushida Fransiya taslim boʻlganidan keyin bosqinchi nemislar bilan hamkorlik qilish ayblovlari ostida qoldi. Ayblovlar bekor qilindi, ammo vatanparvar boʻlgan Gitri baʼzi vatandoshlarining haqoratlaridan hafsalasi pir boʻldi. Uning oʻlimiga qadar uning mashhur hurmati qayta tiklandi, shunda Parijda dafn etilishidan oldin 12 000 kishi tobut oldidan oʻtdi.
Hayot va martaba[tahrir | manbasini tahrirlash]
Dastlabki yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gitri Sankt-Peterburg, Rossiyaning Nevskiy prospektidagi 12-uyda tugʻilgan, fransuz aktyorlari Lyusien Gitri va uning rafiqasi Mari-Luiz-Rene qizlik Delmas de Pont-Jestning (1858—1902-yil) uchinchi oʻgʻli boʻlgan.[3] Er-xotin oilaning noroziligiga qaramay qochib ketishdi va 1882-yilda Londondagi Sent-Martin in the Fieldsda turmush qurishdi[4] Keyin ular oʻsha paytdagi Rossiya poytaxtiga koʻchib oʻtishdi, u yerda Lyusen 1882-yildan 1891-yilgacha fransuz teatri Mishel teatrini boshqargan. Nikoh qisqa edi. Gitri katta zinokor boʻlgan va uning rafiqasi 1888-yilda ajrashish jarayonini boshlagan.[3] Ikki oʻgʻli goʻdakligida vafot etgan (biri 1883-yilda, ikkinchisi 1887-yilda); tirik qolgan oʻgʻli Jan (1884—1920-yil) aktyor va jurnalist boʻldi.[5] Oilaning rossiyalik hamshirasi odatda Aleksandr-Pyerning ismini ruscha „Sacha“ ga qisqartirib, u butun umri davomida tanilgan.[6] Yosh Sacha besh yoshida otasining kompaniyasida sahnada debyut qilgan.[7]
Koklen[8] dan beri Fransiyadagi eng taniqli aktyor deb hisoblangan Lucien Guitri ham tanqidiy, ham tijoriy jihatdan juda muvaffaqiyatli boʻldi. U Parijga qaytgach, Vendome va Rue de la Paix koʻchalariga qaragan nufuzli joyda kvartirada yashadi.[9] Yosh Sacha u yerda yashagan va maktabda oʻqish uchun u birinchi navbatda moda oʻn oltinchi okrugidagi taniqli Yanson de Sailli litseyiga yuborilgan. U yerda uzoq turmadi va oʻn olti yoshida rasmiy taʼlimdan voz kechgunga qadar boshqa dunyoviy va diniy maktablarga oʻqishga kirdi.[7]
Maktabni tugatgandan soʻng, Gitri 1902-yil 15-aprelda "Theatre des Mathurins teatri "da premyerasi boʻlib oʻtgan " Le Peyj " nomli kichik musiqiy asar bilan dramaturg sifatida faoliyatini boshladi.[10] Oʻn sakkiz oy oʻtgach, u „Uygʻonish teatrida“ otasining kompaniyasiga qoʻshildi. Dastlab u „Lorsi“ sahna nomi ostida paydo boʻldi;[11] taxallus hech kimni aldamadi, chunki matbuot darhol debyutantning haqiqiy shaxsini eʼlon qildi.[12] Uning birinchi roli 1904-yil noyabrida Moris Donnayning " L'Escalier " filmida edi.[12] U otasi bilan Gitrining professionalligi yoʻqligidan kelib chiqqan. Ular janjaldan keyin ular bir-birlarini koʻrishmadi va gaplashishmadi.[13]
Lucien Guitri kompaniyasining aʼzosi yosh aktrisa Sharlotta-Augustine-Hortense Lejeune edi, uning sahna nomi Sharlotta Lysès (1877—1956-yil).[5] 1905-yil aprel oyida u Sacha bilan birga d'Anjou koʻchasida (hozirgi Sankt-Xonore koʻchasi) uy qurishdi. Uning uchun u oʻzining " Le KWTZ " pyesasini yozdi, 1905-yil dekabrda Kapucins teatrida premyerasi boʻlib oʻtdi.[14] Xuddi shu oyda u Mathurinlarda Nono bilan birinchi muhim zarbasini oldi.[9][15] Gitrining 1906-yilgi spektaklidagi bosh odam Chez les Zoak kasal boʻlib qolganida, muallif oʻzini oʻz qoʻliga oldi va tanqidchining soʻzlariga koʻra, „oʻzining aniq tarjimoni ekanligini isbotladi“.[9] Uning faoliyati namunasi oʻrnatildi: u umrining oxirigacha aktyor-muallif, keyinroq esa menejer boʻlib qoldi.[9]
Shon-sharafga koʻtarilish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Keyingi besh yil davomida Gitrining pyesalari, eng yaxshi holatda, oʻrtacha muvaffaqiyatlarga erishdi, ammo u Le Veilleur de nuit (1911-yil), Un Beau mariage (1912-yil), Le Prize de Berg-op-Zoom (1912-yil) bilan ketma-ket beshta xitga ega boʻldi., La Pèlerine écossaise (1912-yil) va Les Deux Converts (1914-yil), oxirgisi Komediya- Fransaise tomonidan sahnalashtirilgan.[13]
Printemps bilan[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gitri 1918-yilda otasi bilan yarashdi. Lucien oʻgʻli va Printemps bilan koʻplab spektakllarda, jumladan Mon Père avait raison va ecrit l'histoire haqida fikr bildirgan . Ular nafaqat Parijda, balki Londonning West End shahrida birga oʻynashdi.[16] Uchalasi ham 1920-yilda toʻrt haftalik mavsumda Aldvich teatrida paydo boʻldi.[17] Ser Jon Gielgudning yozishicha, Printemps va uning turmush oʻrtogʻi „koʻp marta Londonni xursand qilish uchun qaytib kelishgan, u har ikkalasini ham eng yaxshi foyda bilan koʻrsatish uchun mohirona oʻylab topgan turli buyumlar bilan Londonni xursand qilishgan“.[18]
Gitri maftunkor, zukko sahna xarakterini rivojlantirdi, u koʻpincha engil komediyalarda paydo boʻldi, masalan, uning 1925-yildagi Motsartning yosh Volfgang Amadeus Motsartning Parijga tashrifi haqidagi pastishi. Partiya yozish uchun u 1923-yilda Printemps L'amour masque shousida muvaffaqiyatli hamkorlik qilgan Andre Messajerga murojaat qildi. Messager mavjud emas edi va kompozitor Reynaldo Xanni tavsiya qildi, u komissiyani qabul qildi. Olingan mahsulot tarixiy aniqlik bilan baʼzi erkinliklarni oldi, ammo u juda mashhur boʻldi.[19] Printemps shim kiyimida yosh Motsartni ijro etdi va kuyladi, Gitri esa bastakorning homiysi Baron Grimm sifatida. Gielgud shunday deb esladi: “U oʻzining chang parik, qora shlyapa va toʻqilgan tuflisida juda yosh va taʼsirchan koʻrinardi, Sacha esa oʻzini qoʻshiq aytishga urinmay, oʻziga xos joʻshqin, ritmik joʻr boʻlib uning ustida oʻzini tutib turdi. chuqur erkalovchi ovozda aytilgan nutqlar."[18] Eduard VII teatrida muvaffaqiyatli oʻynagach,[20] kompaniya 1926-yilning iyun va iyul oylarida Londonda uch haftalik mavsum uchun asarni taqdim etdi.[21] [n 2] Londonda ishlab chiqarilgandan soʻng, Guitry va Printemps asarni olib ketishdi. 1926-yil oxiri va 1927-yil boshida Brodvey, Boston va Monreal[22]. Ular 1929-yilda AQSh va Kanadaga qaytib kelishdi.[23]
Keyingi yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]
1938-yilda Gitri Jorj VI ning Parijga davlat tashrifi munosabati bilan “ Dieu sauve le roi ” nomli bir pardali pyesa yozdi; spektakl „Yelisey“ saroyida shoh va malika oldida berilgan. Kelgusi yili Prezident Lebrun Londonga oʻzaro tashrif buyurganida, Gitri ingliz tilida “ Sen menga aytyapsan” nomli qisqa komediya yozdi, unda muallif va ser Seymur Xiks qoʻmondonlik spektaklida rol oʻynagan va undan soʻng cheklangan vaqt davomida rol oʻynagan.[23]
Meros va obroʻ[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tanqidiy qayta baholashga Gitri filmlarining qayta nashr etilishi sabab boʻldi.[24] 2011-yilda Parijdagi Drouot-Richelieuda Guitry esdalik buyumlari, jumladan qoʻlyozmalar, chizmalar, rasmlar va fotosuratlar kim oshdi savdosi boʻlib oʻtdi; Sakkiz yuzdan ortiq buyumdan iborat boʻlib, dramaturg vafotidan keyin Gitriga oid eng muhim materiallar toʻplami hisoblangan.[25]
The Manchester Guardian nekroloqda shunday izoh berdi:
It may be objected that in all the work of Sacha Guitry there is nothing nearer to idealism than an occasional pretty fancy in sentiment – a sentiment which was always entirely mundane and as entirely selfish as sentiment can well be. It may be objected that characters are nearly always trivial. and their motives at least sensual when they are not base; that his world is inhabited by an idle, cynical, and pretty disreputable crew; that he is obviously contemptuous of his audience, and that his plays are composed with a carelessness which argues a very frail artistic conscience, while literary purists can prove that the language in which they are written is execrable French. It may be objected that all he did as an author was to exploit, with some agility and discretion, his own limited gifts as a performer and the gifts, also limited, of his five successive wives – although the success of Le Blanc et le Noir and other plays, in which neither he nor any of his wives acted, is enough to disprove this last charge. Indeed, there are answers to many of the objections which have been made. For instance, Pasteur and Un Sujet de Roman are based on themes by no means trivial and are developed with sincerity and power. At the same time, most of the objections are well founded, and it is with all the weight of their truth against him that Sacha Guitry remained a great artist.[8]
Tanlangan filmografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Yil | Film | Aktyor | Direktor | Ssenariy muallifi | Izohlar |
|---|---|---|---|---|---|
| 1936-yil | Yangi Ahd |style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha | ||||
| 1936-yil | Le roman d'un tricheur |style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha | ||||
| 1936-yil | Otam Toʻgʻri aytdi |style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha | ||||
| 1936-yil | Keling, orzu qilaylik |style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha | ||||
| 1937-yil | Istak |style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha | ||||
| 1937-yil | Tojning marvaridlari |style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha | ||||
| 1938-yil | Kvadril |style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha | ||||
| 1938-yil | Remontons les Champs-Élysées |style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha | ||||
| 1949-yil | Aux deux colombes |style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha | ||||
| 1951-yil | La Poison | style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha | |||
| 1954-yil | Versaldagi qirollik ishlari | style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha | |||
| 1955-yil | Napoleon | style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha | |||
| 1956-yil | Agar Parij bizga aytilgan boʻlsa | style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha | |||
| 1956-yil | Assassins and Thieves |style="background:#F99;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|yoʻq|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha|style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha | ||||
| 1996-yil | Beaumarchais | style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha | |||
| 2001-yil | Jannatdagi jinoyat | style="background:#9F9;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Ha |
Kino moslashuvlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- "Kamilning oshiqi", rejissyor Garri Bomont (AQSh, 1924, Deburau pyesasi asosida)
- "Uxlayotgan hamkorlar „ rejissyori Seymur Xiks (Buyuk Britaniya, 1930, “Tush koʻraylik" spektakli asosida)
- Oq va qora, rejissyor Mark Allegret va Robert Flori (Fransiya, 1931, Le Blan va Noir pyesasi asosida)
Eslatmalar va havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Eslatmalar
; Manbalar
- ↑ (unspecified title)
- ↑ „SACHA GUITRY, 72, PLAYWRIGHT, DIES; Author of 115 Plays and 29 Movies--Actor Typified Gallic 'Great Lover' - The New York Times“. The New York Times (10-mart 2018-yil). 10-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-aprel 2021-yil.
- ↑ 3,0 3,1 Bernard, p. 29
- ↑ Harding, p. 8
- ↑ 5,0 5,1 Bernard, p. 14
- ↑ Benjamin, p. 11
- ↑ 7,0 7,1 "M. Sacha Guitry – Playwright and Actor", The Times, 5 July 1957, p. 15
- ↑ 8,0 8,1 "Death of Sacha Guitry: Playwright, actor, and wit", The Manchester Guardian, 25 July 1957, p. 7
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Adair, Gilbert. „Sacha: An Introduction to Guitry“, Monthly Film Bulletin; Winter 1981, p. 50
- ↑ Harding, p. 208
- ↑ Harding, p. 45
- ↑ 12,0 12,1 "La Semaine Dramatique", Journal des Débats, 7 November 1904, p. 2
- ↑ 13,0 13,1 Morley, p. 152
- ↑ Guitry, Sacha. Chez les Zoaques and Le KWTZ, 1907
- ↑ "Guitry, Sacha", Whoʻs Who in the Twentieth Century, Oxford University Press, 1999, accessed 15 August 2013 (subscription required)
- ↑ Parker, p. lxii
- ↑ "French Season at the Aldwych, The Times, 10 April 1920, p. 10
- ↑ 18,0 18,1 Gielgud, Sir John. „Golden Days“, The Times, 26 February 1977, p. 7
- ↑ Engelson, p. 36
- ↑ "Mozart", The Times, 17 December 1925, p. 14
- ↑ "'Mozartʼ at the Gaiety", The Times, 17 June 1926, p. 12
- ↑ Sharland, p. 85
- ↑ 23,0 23,1 Morley, p. 153
- ↑ Kehr, Dave. "The French Charmer You Don't Know Yet", The New York Times, 30 July 2010
- ↑ Thiollet, Jean-Pierre. "Sacha Guitry sous le feu des enchères" (Wayback Machine saytida 26-noyabr 2011-yil sanasida arxivlangan), France-Soir, 18 November 2011
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Bernard, André. Sacha Guitry (fransuzcha). Lausanne and Paris: l'Âge d'homme, 2002. ISBN 2825114618.
- Engelson, Thea Sikora. The Mélodies of Reynaldo Hahn. Iowa City: University of Iowa, 2006. OCLC 71557849.
- Harding, James. Sacha Guitry: The Last Boulevardier. London: Methuen, 1968. OCLC 219454.
- Keit, Alain. Le cinéma de Sacha Guitry. Liege: Céfal, 1999. ISBN 2871300704.
- Morley, Sheridan. The Great Stage Stars. London: Angus & Robertson, 1986. ISBN 0816014019.
- Parker, John. Who's Who in the Theatre, fifth, London: Sir Isaac Pitman and Sons, 1925. OCLC 10013159.
- Sharland, Elizabeth. A Theatrical Feast in Paris: From Molière to Deneuve. Lincoln: iUniverse, 2006. ISBN 0595374514.
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Sacha Gitrining spektakllari va filmlari
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Les gens du cinéma (in French)
- Sacha Guitry IMDbda
- "Siz hali bilmagan fransuz jozibasi" Deyv Kehr, Nyu-York Tayms, 2010-yil 30-iyul
- Sacha Gitry haqida adabiyot