Rina Zelyonaya

Rina Vasilevna Zelyonaya
	; Zelyonaya 1939-yil "Foundling" filmida
Tavalludi	Yekaterina Vasilevna Zelyonaya; 7-noyabr 1901-yil; Toshkent
Vafoti	1-aprel 1991-yil ; (89 yoshda); Moskva SSSR Rossiya
Fuqaroligi	Rossiya imperiyasi/respublika ; SSSR
Kasbi	Aktrisa ssenariychi
Faoliyat yillari	1921-yildan 1986-yilgacha

Rina Vasilevna Zelyonaya (haqiqiy ismi – Yekaterina; 1901-yil 25-oktyabr (7-noyabr), Toshkent, Sirdaryo viloyati, Rossiya imperiyasi – 1991-yil 1-aprel, Moskva, SSSR) – sovet teatr va kino aktrisasi, estrada artisti. RSFSR xalq artisti (1970^[1]).

Hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rina Zelyonaya 1901-yil 25-oktyabrda (7-noyabr) Toshkentda tugʻilgan. Manbalarda aktrisaning tugʻilgan sanalari haqida turli maʼlumotlar mavjud. U haqiqiy maktabda oʻqigan. Otasi Vasiliy Ivanovich Zelyoniy xizmat uchun Toshkentdan Moskvaga koʻchirilganida, Goroxovskiy koʻchasidagi fon Derviz gimnaziyasiga oʻqishga kirgan.

1919-yilda Moskva teatr maktabini tugatgan^[2]. Uning oʻqituvchilari Illarion Pevtsov, Nikolay Radin, Mariya Blumenthal-Tamarina edi.

1981-yilda keng kitobxonlar ommasiga moʻljallangan „Razroznennie stranitsi“ avtobiografik kitobini yozgan. Kitobda aktrisaning yashagan ijodiy olami, taqdiri uni kim bilan birlashtirgani va bu unga ijodiy shaxs sifatida qanday taʼsir qilgani tasvirlangan. Kitobga Arkadiy Raykin, Sergey Mixalkov, Lyubov Orlova, Korney Chukovskiy va boshqa koʻplab shaxslar kiritilgan^[3].

U sahnada professional qoʻshiqchi sifatida faoliyatini olib borib, keyinchalik ham oʻzini butunlay teatr faoliyatiga bagʻishlagan. 1921-yildan „Balaganchik“ (Petrograd), „Mole“ (Odessa^[4]), „Yigʻlama“ kabaresida ishlagan.

Shu bilan birga, Rina advokat Vladimir Blumenfeldga turmushga chiqqan, ammo ular belgilarning oʻxshashligi tufayli tez orada ajralishadi. Aktrisaning ikkinchi turmush oʻrtogʻi meʼmor Konstantin (Kote) Topuridze edi. Bolalari boʻlmagan.

Rina Zelyonaya 1924-yilda Moskva satira teatrida aktrisa boʻlgan. 1928-yildan Matbuot uyi qoshidagi Koʻrib chiqish teatri truppasiga qoʻshiladi. Moskva va Leningrad musiqa zallarida (1929-1931), Moskva miniatyura teatrida (1938-1941) ishlagan. 1930-yillarda bolalar haqidagi hikoyalar bilan sahnada chiqish qilib, radioda ishlaydi. Uning repertuarida Vladimir Mayakovskiy, Agniya Barto, Samuil Marshak, Sergey Mixalkov sheʼrlari mavjud.

U filmlarda rol oʻynab („Podkidish“, „Vesna“, „Svetliy put“, „Priklyucheniya Buratino“, Sherlok Xolms haqidagi serialda), A. Barto bilan hamkorlikda ssenariylar va hikoyalar yozgan („Pyostrie rasskazi“, 1958).

Rina oʻzining betakror, unutilmas ovozi bilan koʻplab multfilmlarga oʻz ovozini bergan.

Moskvada Birinchi Rossiya sugʻurta kompaniyasining sobiq turar-joy binosida yashagan (Kuznetskiy Most, 21/5 – Bolshaya Lubyanka, 5/21). Umrining soʻnggi yillarini Matveevskiydagi Kino faxriylari uyida oʻtkazadi.

U 1991-yil 1-aprelda 89 yoshida Moskvada vafot etgan. Vvedenskoye qabristoniga, turmush oʻrtogʻi, meʼmor Konstantin Topuridzening yoniga dafn qilinadi.

Oilasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Birinchi turmush oʻrtogʻi – Vladimir Germanovich Blumenfeld (1894-?), advokat, Tashqi ishlar xalq komissarligi xodimi. Advokat G. F. Blumenfeldning oʻgʻli^[5].
Ikkinchi turmush oʻrtogʻi – Konstantin Tixonovich Topuridze (1905-1977), meʼmor.

Mukofotlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qizil yulduz ordeni (1944)
RSFSRda xizmat koʻrsatgan artist (1945)
RSFSR xalq artisti (1970)
SSSR medallari.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kapkov S. V. Korolevi smexa: Jizn, kotoroy ne bilo? – M.: Eksmo; Algoritm, 2011. – 352 s. – (Litsa i litsedei). – ISBN 978-5-699-52042-8. – Glava "Budem valyat duraka? – Eto mne nravitsya": Rina Zelyonaya. – S. 89—118; Razdel Filmografiya. – S. 340^[6].
Зелёная Р. В.. Разрозненные страницы, 2-е изд, Контур времени, М.: СТД, 1987. ISBN 978-5-17-108149-2.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Podavala dokumenti na narodnuyu artistku SSSR. Prisvoit zvanie planirovalos 1 aprelya 1991. Zvanie ne prisvoeno iz-za smerti soiskatelya.
↑ Aktrisoy ona stala sovershenno sluchayno: shla po Moskve i uvidela obʼyavlenie: „Nabor v teatralnuyu shkolu“. Iz 80 jelayuщix prinyali v uchiliщe tolko 22 cheloveka, v tom chisle i eyo.
↑ Зелёная Р. В.. Разрозненные страницы, Контур времени. М.: ВТО, 1981.
↑ S nachalom Grajdanskoy voyni semya Zelyonix pereexala v Odessu, gde molodaya aktrisa ustroilas na rabotu v mestniy teatr „KROT“ – „Konfreriya Risarey Ostrogo Teatra“. Imenno togda bila vinujdena vzyat psevdonmm – eyo imya ne pomeщalos na afishe teatra. A nekotoroe vremya spustya ona vernulas v Moskvu.
↑ „Рина Васильевна Зелёная“. Театр сатиры. 2020-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 3-iyun.
↑ Kapkov S. V.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rina Zelenaya „Rossiya kinosi entsiklopediyasi“ veb-saytida
Rina Zelenaya „221b.ru“ veb-saytida
„Зелёная Рина Васильевна“ (ru). tass.ru. ТАСС. Qaraldi: 2021-yil 7-dekabr.

„Зелёная Рина Васильевна“ (ru). www.krugosvet.ru. Кругосвет. Qaraldi: 2021-yil 7-dekabr.

[1] Podavala dokumenti na narodnuyu artistku SSSR. Prisvoit zvanie planirovalos 1 aprelya 1991. Zvanie ne prisvoeno iz-za smerti soiskatelya.

[2] Aktrisoy ona stala sovershenno sluchayno: shla po Moskve i uvidela obʼyavlenie: „Nabor v teatralnuyu shkolu“. Iz 80 jelayuщix prinyali v uchiliщe tolko 22 cheloveka, v tom chisle i eyo.

[Rina_Zelyonaya_Scattered_pages_1981-3] Зелёная Р. В.. Разрозненные страницы, Контур времени. М.: ВТО, 1981.

[4] S nachalom Grajdanskoy voyni semya Zelyonix pereexala v Odessu, gde molodaya aktrisa ustroilas na rabotu v mestniy teatr „KROT“ – „Konfreriya Risarey Ostrogo Teatra“. Imenno togda bila vinujdena vzyat psevdonmm – eyo imya ne pomeщalos na afishe teatra. A nekotoroe vremya spustya ona vernulas v Moskvu.

[5] „Рина Васильевна Зелёная“. Театр сатиры. 2020-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 3-iyun.

[6] Kapkov S. V.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]