Qizil
| Red | |
|---|---|
 Rang mutanosibligi | |
| Manba | [Manba keltirilmagan] |
Qizil rang - ko'rinadigan yorug'lik spektrining uzun to'lqin uzunligi oxirida, to'q sariq va binafsha rangining qarama-qarshi rang hisoblanadi. U taxminan 625-740 nanometr dominant to'lqin uzunligiga ega. Bu RGB rang modelidagi asosiy rang va CMYK rang modelidagi ikkilamchi rang (magenta va sariqdan qilingan) va ko'k rangning qo'shimcha rangidir . Qizillar yorqin sariq - to'q qizil va vermilliondan ko'k-qizil to'q qizil ranggacha bo'ladi va och qizil pushtidan to'q qizil bordogacha o'zgaradi[1].
Oxra(sariq yoki qizli tusli mineral bo'yoq)dan tayyorlangan qizil pigment tarixdan oldingi san'atda ishlatilgan birinchi ranglardan biri edi. Qadimgi misrliklar va mayyaliklar marosimlarda yuzlarini qizil rangga bo'yashgan; Rim generallari g'alabalarni nishonlash uchun tanalarini qizil rangga bo'yashdi. Bu Xitoyda ham muhim rang bo'lib, u yerda avvalroq sopol idishlarni va keyinchalik saroylarning darvozalari va devorlarini bo'yash uchun ishlatilgan[2]. Uyg'onish davrida zodagonlar va boylar uchun yorqin qizil liboslar kermes va kokineal bilan bo'yalgan. 19-asrda an'anaviy bo'yoqlar o'rnini bosadigan birinchi sintetik qizil bo'yoqlar paydo bo'ldi. Qizil rang kommunizm va sotsializmning ramziy rangiga aylandi; Sovet Rossiyasi 1917 yildagi bolsheviklar inqilobidan keyin, 1991 yilda Sovet Ittifoqi parchalanmaguncha qizil bayroqni qabul qildi. Kommunistik Xitoy qizil bayroqni 1949 yilgi Xitoy inqilobidan keyin qabul qildi. U 1954 yilda Shimoliy Vetnam tomonidan, 1975 yilda esa butun Vetnam tomonidan qabul qilingan.
Qizil rang qonning rangi bo'lganligi sababli, u tarixan qurbonlik, xavf va jasorat bilan bog'liq. Yevropa va Qo'shma Shtatlardagi zamonaviy so'rovlar shuni ko'rsatadiki, qizil ham issiqlik, faollik, ehtiros, shahvoniylik, g'azab, sevgi va quvonch bilan bog'liq bo'lgan rangdir. Xitoy, Hindiston va boshqa ko'plab Osiyo mamlakatlarida bu rang baxt va omadni anglatadi[3] :39–63
Ranglar va o'zgarishlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qizil rangning turlari, xromada (to'yinganlik, intensivlik yoki rang-baranglik deb ham ataladi) yoki yorug'lik (yoki qiymat, ohang yoki yorqinlik ) yoki bu sifatlarning ikkita yoki uchtasida farq qilishi mumkin. Qiymatdagi o'zgarishlar, shuningdek, tints va soyalar deb ataladi, tint rangi - qizil yoki oq rang bilan aralashtirilgan boshqa rang, qora rang bilan aralashtirilgan soya beruvchi rangdir. Quyida to'rtta misol keltirilgan.
Kardinal(shimoliy Amerika qush nomi) katolik kardinallari kiygan rangdan shunday ataladi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Maerz, A. A dictionary of color (en). New York: McGraw-Hill Book Co., 1930. OCLC 1150631.
- ↑ Chunling, Y.. Chinese red. Beijing: Foreign Languages Press, 2008. ISBN 9787119045313. OCLC 319395390.
- ↑ Heller, Eva. Psychologie de la couleur: effets et symboliques. Paris: Pyramid, 1948. ISBN 9782350171562. OCLC 470802996.
- ↑ Ahearn, Laura M. Invitation to love: Literacy, Love Letters, & Social Change in Nepal. University of Michigan : Michigan, 2001 — 95 bet.
- ↑ Selwyn, Tom (December 1979). Images of Reproduction: An Analysis of a Hindu Marriage Ceremony. 14. pp. 684–698.