Qirol effekti
Statistikada, iqtisodda va ekonofizikada qirol effekti — bu tartiblangan toʻplamning eng yuqori bir yoki ikki aʼzosi aniq ayrilik sifatida namoyon boʻladigan hodisa. Ushbu yuqori bir yoki ikkita aʼzo kutilmagan darajada katta, chunki ular toʻplamning qolgan qismi boʻysunadigan statistik taqsimot yoki daraja taqsimotiga toʻgʻri kelmaydi.
Odatda taʼqib qilinadigan taqsimotlarga kuch qonuni taqsimoti kiradi[2], bu choʻzilgan eksponensial funktsiya uchun asos boʻlib[1][3] va parabolik fraktal taqsimot. King effekti taqsimotda kuzatilgan:
- Fransiya shaharlarining oʻlchamlari (bu yerda Parijni ifodalovchi nuqta „qirol“ boʻlib, choʻzilgan eksponensial[1] ga toʻgʻri kelmaydi) va xuddi shunday primat shahri boʻlgan boshqa mamlakatlar uchun, masalan, Buyuk Britaniya (London) va ekstremal holat Bangkok (Tailanddagi shaharlar roʻyxatiga qarang).
- Mamlakat aholisi (bu yerda faqat Xitoy va Hindistonni ifodalovchi nuqtalar choʻzilgan eksponensialga mos kelmaydi[1]).
Ammo shuni yodda tutingki, qirol effekti ularning darajasiga ijobiy baho qoʻshilgan tashqi koʻrsatkichlar bilan cheklanmaydi: nomaqbul atribut boʻyicha reytinglar uchun, oqilona taqsimlangan qismdan oʻta darajali maʼlumotlar nuqtalarining shunga oʻxshash ajralishi bilan kambagʻal effekt mavjud boʻlishi mumkin.
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 "Stretched exponential distributions in nature and economy: „fat tails“ with characteristic scales", J. Laherrère and D. Sornette
- ↑ Jayadev, Arjun (2008). "A power law tail in India's wealth distribution: Evidence from survey data". Physica A: Statistical Mechanics and Its Applications 387: 270–276. doi:10.1016/j.physa.2007.08.049.
- ↑ „The individual success of musicians, like that of physicists, follows a stretch exponential“, J. A. Davies