Podshoh begim (unvon)
Padshah Begum Boburiylar imperiyasining imperator xotini yoki „birinchi xonimi“ ga berilgan ustun unvon boʻlib, Boburiy haramida yoki zenanada eng muhim unvon hisoblangan.[1] Bu nom ingliz tilidagi „Qirolicha“ bilan teng boʻlishi mumkin, ammo Boburiy kontekstida faqat taxminiy maʼnoda.
Etimologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Padeshah, Padshah, Padishah yoki Badishah — forscha pad (ustoz) va shoh (shoh) dan tashkil topgan ustun qirollik unvoni, eng yuqori martabaga daʼvogar bir necha monarxlar tomonidan qabul qilingan, taxminan qadimgi forslarning „Buyuk“ tushunchasiga teng, „Buyuk podshoh“ va keyinchalik Ahamoniylar va nasroniy imperatorlari tomonidan qabul qilingan. Uning arabcha talaffuzi Badshoh deb Bobutiy imperatorlari tomonidan, Boshah yoki Posho esa Usmonli sultonlari tomonidan ishlatilgan.
Begum, begam, baygʻum yoki begum — Markaziy va Janubiy Osiyodan kelgan ayol qirollik va aristokratik unvon. Bu turkiy tillarda boshliq yoki sarkarda degan maʼnoni anglatuvchi bayg yoki bey unvonining ayollik ekvivalenti. Odatda tilanchining xotini yoki qiziga ishora qiladi.
Padshah Begumning roʻyxati[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Padshah Begum | Egalik | Izohlar | |
|---|---|---|---|
| Kimdan | gacha | ||
| Maham Begum | 1526 | 1530 |
|
| Bega Begim | 1530 | 1540 |
|
| 1555 | 1556 | ||
| Hamida Banu Begum | 1556 | 1604 |
|
| Soliha Banu Begum | 1608 | 1620 |
|
| Nur Jahon | 1620 | 1627 |
|
| Mumtoz Mahal | 1628 | 1631 |
|
| Jahonara Begum | 1631 | 1658 |
|
| 1669 | 1681 | ||
| Roshanara Begum | 1658 | 1669 | |
| Zinat-un-Nissa Begim | 1681 | 1721-yil |
|
| Badshoh Begum | 1721-yil | 1789 |
|
| Zeenat Mahal | 1840 | 1857-yil |
|
Tarixiy foydalanish[tahrir | manbasini tahrirlash]
"Padshah Begum" unvoni faqat Boburiy imperatorining boshliq yoki asosiy xotini, opa-singillari, onasi yoki sevimli qiziga[2] berilishi mumkin va bir vaqtning oʻzida bir nechta xonimlar bu nomga ega boʻlishi mumkin emas.[3] Imperator Jahongirning rafiqasi Nur Jahonga bu unvon uning bosh rafiqasi Soliha Banu Begum (hukmronligining koʻp davrida Padshoh Begim) 1620-yilda vafot etganidan keyingina berilishi mumkinligi shundan dalolat beradi.[1]
Boburiy imperatorlarining turmush oʻrtoqlari haqida gap ketganda, unvon faqat imperatorning bosh xotiniga berilishi mumkin edi. Bu unvon birinchi marta imperator Boburning bosh rafiqasi boʻlgan Maham begʻimga berilgan. Humoyun davrida Bega begim qoʻlida boʻlgan. Keyin bu unvon Hamida Banu Begimga 1604-yilda vafotigacha bu unvonni egallagan Akbar tomonidan berilgan.[4] Imperator Jahongir bu unvonni oʻzining bosh rafiqasi Soliha Banu Begimga, soʻngra uning vorisi (oʻlimidan keyin) Nur Jahonga berdi. Imperator Shoh Jahon bu unvonni oʻzining bosh rafiqasi Mumtoz Mahalga topshirgan, ammo u vafot etganidan keyin uni qizi Jahonara Begumga bergan. Imperator Muhammadshoh bu unvonni oʻzining bosh rafiqasi Badshoh Begumga bergan.
Bu unvon, shuningdek, imperatorning qiziga, masalan, imperator Shoh Jahonning qizi, malika Jahonara Begum va imperator Avrangzebning qizi, malika Zinat-un-Nissaga berildi, ularning ikkalasi ham butun umri davomida unvonni olib yurgan.[5]
Ayrim hollarda bu unvon imperatorning singlisiga ham berilgan. Avrangzeb bu unvonni opasi Roshanara Begum va Jahonara Begumga berdi. Temuriy Shohzodiy unvonga ega boʻlganida, bu „malikalar orasidagi imperator“ degan maʼnoni anglatadi.[6]
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 Findly, Ellison Banks. Nur Jahan, empress of Mughal India. New York: Oxford University Press, 1993 — 95, 125 bet. ISBN 9780195360608. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "Findly" defined multiple times with different content - ↑ Aftab, Tahera. Inscribing South Asian Muslim Women: an Annotated Bibliography & Research Guide, [Online-Ausg.], Brill, 2008 — 66 bet. ISBN 9789004158498.
- ↑ The Journal of the Numismatic Society of India, Volumes 20-21. Numismatic Society of India, 1958 — 223 bet.
- ↑ Badayuni, Abdul Qadir. Muntakhab-ut-Tawarikh. „Begum Pädshāh, the mother of his Majesty, busied herself in the ladies' apartments of the palace in interceding for the Shaikh and said to the Emperor. My son, he has an aged and decrepit mother in Ajmer.“
- ↑ Schimmel, Annemarie. The Empire of the Great Mughals: History, Art and Culture. Reaktion Books, 2004 — 152 bet. ISBN 1861891857.
- ↑ Butenschön, Andrea. The Life of a Mogul Princess: Jahānarā Begum, Daughter of Shāhjahān. Taylor & Francis, 1931 — 221 bet.