Passiflora caerulea

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Passiflora caerulea
Guli
Ikkiga bo‘lingan meva
Ilmiy tasniflash
O‘simliklar
Yuksak oʻsimliklar
Gulli oʻsimliklar
Ikki urugʻpallalilar
Rosids
Malpighiales
Passifloraceae
Passiflora
P. caerulea
Binar nomi
Passiflora caerulea

Passiflora caerulea, koʻk ehtiros gullari, koʻk muhabbat guli yoki oddiy ehtiros guli, Janubiy Amerikadan kelib chiqqan gulli oʻsimlik turi. U boshqa joylarda tabiiylashtirilgan. Bu katta bargli yoki yarim doim yashil o‘simlik boʻlib, bo‘yi 10 m (33 ft)gacha oʻsadi. Uning barglari palmanikiha o‘xshaydi, xushboʻy gullari koʻk-oq rangda. Tuxumsimon apelsin mevasining uzunligi 6 cm (2 in) gacha oʻsadi, yeyish mumkin, lekin turlicha taʼmga ega[1][2], ko‘pchilik yoqimsiz taʼmga ega deb hisoblaydi[3]. Janubiy Amerikada oʻsimlik shifobaxsh xususiyatlari bilan mashhur boʻlib, u ham Toba, ham Maka xalqlari tomonidan qoʻllaniladi[4].

Ismlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Binar nomi caerulea „koʻk“ degan maʼnoni anglatadi[5].

Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]

P. caerulea fotosurati.

Passiflora caerulea — barglari navbatma-navbat joylashgan, palmasi besh bo‘lakli (baʼzan uch, yetti yoki to‘qqiz bo‘lakli) va uzunligi 10 centimetr (3.9 in) bo‘ladi[6]. Har bir bargning tagida 5–10 centimetr (2.0–3.9 in) bo‘lgan novdasimon ip bor[7].

Gul murakkab, diametri taxminan 10 centimetr (3.9 in)[8], beshta gulbargi rangi oqish, koʻk yoki binafsha iplardan iborat toj bilan oʻralgan[9]. Mevasi ovalsimon toʻq sariq-sariq rezavor, uzunligi 6 centimetr (2.4 in), diametri 4 centimetr (1.6 in) diametrida, koʻplab urugʻlarni oʻz ichiga oladi[9][10].

Kultivatsiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Passiflora caerulea devorga koʻtarilib o‘suvchi o‘simlik yoki tuproq qoplami sifatida oʻstiriladi. U invaziv boʻlib qolishi mumkin, agar yoʻq qilinmasa, novdalar doimiy ravishda paydo boʻladi. Qirollik bogʻdorchilik jamiyatining bogʻdagi xizmatlari uchun mukofotiga sazovor boʻlgan[11].

Turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oq gulli „Konstans Elliott“

Turlardan bir nechta navlar ishlab chiqarilgan:

  • „Chinensis“ (gultojibarglaru och koʻk)
  • „Konstans Elliott“ Buyuk Britaniyaning Exeter shahrida yaratilgan. U sof oq, xushboʻy gullarga ega; boshqa koʻplab klonlar kabi erkin gullashmaydi. Shuningdek, u Qirollik bogʻdorchilik jamiyatining Garden Merit mukofotiga sazovor boʻldi[12].
  • „Pierre Pomie“, och pushti rangli

Kimyoviy tarkibiy qismlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Passiflora incarnata bilan solishtirganda, bu oʻsimlik tarkibida MAO ingibitori harminining koʻproq miqdori mavjud[13].

Boshqa foydalanish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Passiflora caerulea va meva

Mevasi isteʼmol qilinadigan boʻlsa-da, uni xom holda isteʼmol qilish unchalik to‘g‘ri emas. Gul yoki barglardan choy tayyorlanishi mumkin; ammo barglarda tetrafillin B va epi-tetrafillin B, fermentlar tomonidan faollashtirilganda vodorod siyanidini chiqaradigan siyanogen glikozidlar topilgan[14].

Janubiy Amerikada oʻsimlik dorivor maqsadlarda qoʻllanilishi bilan mashhur. U oʻsimlik choyi va parhez qoʻshimchalarida, shuningdek, marmelad, muzqaymoq, sirop va ichimliklarda qoʻllaniladi[15][16].

Ehtiros guli Paragvayning milliy gulidir.

Galereya[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Gullari
    Gullari
  • Meva
    Meva
  • Passiflora caerulea guli
    Passiflora caerulea guli
  • 'Constance Elliot' oq gulli nav
    'Constance Elliot' oq gulli nav
  • 'Pierre Pomie' pushti gulli nav
    'Pierre Pomie' pushti gulli nav
  • P. caerulea
    P. caerulea
  • P. caerulea urug‘lari
    P. caerulea urug‘lari

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ RHS A-Z encyclopedia of garden plants. United c ZKingdom: Dorling Kindersley, 2008 — 1136 bet. ISBN 978-1405332 965. 
  2. ↑ Popay. „Passiflora caerulea (blue passionflower)“. www.cabi.org. Qaraldi: 2018-yil 14-avgust.
  3. ↑ DS Seiglera, KC Spencera, WS Statlerb, EE Connb, JE Dunnb, 'Tetraphyllin B and epitetraphyillin B sulphates: Novel cyanogenic glucosides from Passiflora caerulea and P. alato-caerulea', Phytochemistry, 21/9 (1982), 2277-2285.
  4. ↑ Mendiondo, G.M.; García, M.T.A. (2009). "Germination of stored and scarified seeds of Passiflora caerulea L. (Passifloraceae).". Plant Biosystems 143(2): 369–376. doi:10.1080/11263500902722709. ISSN 1126-3504. Archived from the original on 2022-08-28. https://web.archive.org/web/20220828102308/https://www.cabi.org/isc/abstract/20093350304. Qaraldi: 28 August 2022. Passiflora caerulea]]
  5. ↑ Harrison, Lorraine. RHS Latin for gardeners. United Kingdom: Mitchell Beazley, 2012 — 224 bet. ISBN 9781845337315. 
  6. ↑ „Passiflora caerulea: info from PIER (PIER species info)“. www.hear.org. Pacific Island Ecosystems at Risk project (PIER). 2023-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 14-avgust.
  7. ↑ „Factsheet - Passiflora caerulea (Blue Passionflower)“. keys.lucidcentral.org. Qaraldi: 2018-yil 14-avgust.
  8. ↑ „Passiflora caerulea: info from PIER (PIER species info)“. www.hear.org. Pacific Island Ecosystems at Risk project (PIER). 2023-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 14-avgust.
  9. ↑ 9,0 9,1 „Factsheet - Passiflora caerulea (Blue Passionflower)“. keys.lucidcentral.org. Qaraldi: 2018-yil 14-avgust.
  10. ↑ Popay. „Passiflora caerulea (blue passionflower)“. www.cabi.org. Qaraldi: 2018-yil 14-avgust.
  11. ↑ „RHS Plant Selector - Passiflora caerulea“. 2013-yil 7-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 25-may.
  12. ↑ „RHS Plantfinder - Passiflora caerulea 'Constance Elliott'“. Qaraldi: 2018-yil 18-aprel.
  13. ↑ Frye, Abigail; Haustein, Catherine (2007). "Extraction, Identification, and Quantification of Harmala Alkaloids in Three Species of Passiflora". American Journal of Undergraduate Research 6 (3). doi:10.33697/ajur.2007.020. 
  14. ↑ DS Seiglera, KC Spencera, WS Statlerb, EE Connb, JE Dunnb, 'Tetraphyllin B and epitetraphyillin B sulphates: Novel cyanogenic glucosides from Passiflora caerulea and P. alato-caerulea', Phytochemistry, 21/9 (1982), 2277-2285.
  15. ↑ Popay. „Passiflora caerulea (blue passionflower)“. www.cabi.org. Qaraldi: 2018-yil 14-avgust. Popay, Ian. „Passiflora caerulea (blue passionflower)“. www.cabi.org. Retrieved 14 August 2018.
  16. ↑ Mendiondo, G.M.; García, M.T.A. (2009). "Germination of stored and scarified seeds of Passiflora caerulea L. (Passifloraceae).". Plant Biosystems 143(2): 369–376. doi:10.1080/11263500902722709. ISSN 1126-3504. Archived from the original on 2022-08-28. https://web.archive.org/web/20220828102308/https://www.cabi.org/isc/abstract/20093350304. Qaraldi: 28 August 2022. Passiflora caerulea]] 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Passiflora_caerulea&oldid=3993202" dan olindi