Panjikent devoriy suratlari
Panjikent devoriy suratlari – Tojikistondagi qadimgi Soʻgʻdiyonaning Panjakent shahrida islomgacha boʻlgan davrning eng mashhur devoriy rasmlari qatoriga kiradi. Ushbu hududdan koʻplab devoriy suratlar topilgan va ularning aksariyati hozirda Sankt-Peterburgdagi Ermitaj muzeyida va Dushanbedagi Tojikiston Milliy asarlar muzeyida saqlanadi. Devoriy rasmlarda Panjikentdagi soʻgʻd va turkiy elita, ularning kelib chiqishi boshqa xorijiy savdogar bilan savodo aloqalarini koʻrish mumkin.[1] Rasmlarda qadimgi turkiy liboslar, qurol-yarogʻ buyumlari, marosim kosalari bilan sezilarli oʻxshashlik qiyosiy tadqiqotlar natijasida qayd etilgan.
Panjikent devoriy rasmlari eramizning V asr oxiri VI asr boshlarigacha boʻlgan eng qadimgi soʻgʻd rasmlari boʻlib, undan oldin Bolalik tepa Toxaristonning eftalit devoriy suratlari mavjud boʻlib, ular ikonografik va uslubiy taʼsirga ega boʻlgan[2]. Bundan tashqari, mahalliy zardushtiylik, nasroniylik, buddaviylik va hind kultlari bilan bir qatorda yunon bezak uslublarining ellinistik taʼsiri ham koʻrinadi.
Ushbu suratlarni 722-yilda Abbosiylar xalifaligining bostirib kirishi bilan yaʼni musulmonlar tomonidan Movarounnahrni bosib olishi bilan koʻplab sanʼat asarlari shikastlangan va yoʻq qilingan.[3][4][5]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ The Sogdians: Influencers on the Silk Roads, The City of Panjikent and Sogdian Town-Planning by Alexander Brey. Smithsonian Institution.
- ↑ Azarpay, Guitty. Sogdian Painting: The Pictorial Epic in Oriental Art (en). University of California Press, January 1981 — 93 bet. ISBN 978-0-520-03765-6.
- ↑ „PANJIKANT – Encyclopaedia Iranica“. iranicaonline.org.
- ↑ Compareti, Matteo (2012). "Classical elements in Sogdian art: Aesop's fables represented in the mural paintings at Penjikent" (en). Iranica Antiqua XLVII: 303–316. https://www.researchgate.net/publication/283346297.
- ↑ Guides, Insight. Insight Guides Silk Road (Travel Guide eBook) (en). Apa Publications (UK) Limited, April 2017 — 521 bet. ISBN 978-1-78671-699-6.