Oʻzbekistondagi koreyslar
Koreyslar Oʻzbekistondagi milliy ozchiliklardan birini tashkil etuvchi etnik guruhdir.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1989-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Oʻzbekistonda 183 ming koreys roʻyxatga olingan[1].
Oʻzlarini choson saram (KXDRda) va hanguk saram (Janubiy Koreyada) deb ataydilar. Olimlar koreys tilini Oltoy tillari oilasining tungus-manjur tillari boʻlimiga bogʻlaydilar. Markaziy Osiyodagi koreyslar shimoliy-sharqiy lahjada soʻzlashadilar, bu sheva Koreya lahjasidan farqli oʻlaroq, rus, oʻzbek va qozoq tillaridan bir qator xususiyatlar va oʻzlashmalarga ega. Koreyaliklar turli xil eʼtiqodlar va diniy kultlar bilan ajralib turadi[1].
749-yilda Choch (Toshkent)ga bostirib kirgan Xitoy qoʻshiniga koreys generali Gao Syanji boshchilik qildi[1].
Oʻn toʻqqizinchi asrning oxiridan boshlab Oʻzbekistonda koreyslarning paydo boʻlishi qayd etilgan.
1924-yilda Toshkentda “Turkiston respublikasi koreyslar ittifoqi” jamoat tashkiloti tuzildi. 1937-1938-yillarda Uzoq Sharqdan koreyslarni Oʻzbekistonga majburan deportatsiya qilish boshlandi. Ularning eng koʻp qismi Toshkent, Samarqand viloyatlari, Fargʻona vodiysi, Qoraqalpogʻiston qishloqlarida joylashgan. Biroq keyingi yillarda ular mustaqil ravishda Qozogʻistondan Oʻzbekistonga koʻchib oʻtdilar, natijada 20 yil ichida respublikadagi koreyslar soni ikki baravar koʻpaydi[1].
1937-yilda Oʻrta Osiyo va Qozogʻiston hududiga 170 mingdan ortiq koreyslar majburan koʻchirildi. Ularning 74 mingdan ortigʻi Oʻzbekistonga, qolgani Qozogʻistonga kelgan[2].
1937-yilda Xorazm viloyatida tumanlararo koreys teatri tashkil etildi. 1943-yilda yangi tashkil etilgan Toshkent viloyat teatri bilan birlashtirildi. 1989-yilgi aholini roʻyxatga olish ma’lumotlariga koʻra, koreyslarning 3,6 foizi oʻzbek tilini bilishgan. Koreyslar Oʻzbekiston Respublikasining milliy iqtisodiyoti, fan va madaniyatiga ma’lum hissa qoʻshganlar. Ulardan eng mashhurlari: A. Shin, V. Kim, rassomlar N. Shin va N. Pak, balet solisti V. Yugay, bastakor I. Pak va dirijyor A. Pak, boks boʻyicha jahon kubogi sovrindori V. Shin. Qishloq xoʻjaligi tashkilotchisi, ikki karra Sotsialistik Mehnat Qahramoni Kim Pen Hva, jamoat arboblari V. Feng va V. Chjen mashhur boʻldi.
Viktor Chjen 1990-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Bosh vazirining oʻrinbosari, Oʻzbekiston Respublikasi Davlat mulkini boshqarish va tadbirkorlikni qoʻllab-quvvatlash davlat qoʻmitasi raisi boʻlgan[3]. Keyinchalik u Rossiyaga koʻchib oʻtdi va u yerda Sankt-Peterburg Butunrossiya alyuminiy-magniy instituti direktori lavozimida ishladi[4].
1995-yildan 2014-yilgacha, soʻngra 2017-yildan hozirgacha V.Fen Oʻzbekiston Respublikasining Janubiy Koreyadagi diplomatik vakolatxonasini boshqarib kelmoqda. 2017-yil 27-mayda Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati V.Fenni Oʻzbekiston Respublikasining Janubiy Koreyadagi diplomatik korpusi rahbari etib tasdiqladi[5][6].
Valeriy Tyan 2002-2017-yillarda “Oʻzbekiston havo yoʻllari” Milliy aviakompaniyasi bosh direktori lavozimida ishlagan. 2010-2015 va 2015-2020-yillarda Oliy Majlis senatori boʻlgan. 2020-yil aprel oyida Oʻzbekiston Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Millatlararo munosabatlar va xorijiy davlatlar bilan doʻstlik aloqalari qoʻmitasi raisining oʻrinbosari etib tayinlangan[7].
D.Li 2017-yil avgust oyidan buyon Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Loyiha boshqaruvi milliy agentligi direktori oʻrinbosari, keyinroq esa 2018-yilning iyun oyida D. Li Oʻzbekiston shaxmat federatsiyasiga rahbarlik qildi[8]. 2018-yil iyunda D. Li Oʻzbekiston Respublikasi Shaxmat Federatsiyasi rahbari lavozimiga tayinlandi[9].
Koreys diasporasining taniqli vakili A. Shin 2015-yilda Toshkent shahridan Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senatiga deputat etib saylangan. 2017-yil 19-oktabrda A. Shin Maktabgacha ta’lim vazirligi boshligʻi etib tayinlandi[10][11][12]. Biroq, u Senat aʼzosi boʻlib qoldi.
Izohlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Этнический атлас Узбекистана. Институт «Открытое Общество» — Фонд содействия — Узбекистан, 2002, с.130-136.
- ↑ https://koryo-saram.ru/p-g-kim-korejtsy-respubliki-uzbekistan-istoriya-i-sovremennost/
- ↑ Указ Президента Республики Узбекистан от 26 aprel 1995 года № УП-1148 «О составе Кабинета Министров Республики Узбекистан
- ↑ Чжен В. А. — Российский творческий Союз работников культуры — Московское отделение
- ↑ „Сообщение о назначении на сайте МИД Узбекистана“ (deadlink). 2018-yil 2-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 10-noyabr. (Wayback Machine saytida 2018-09-02 sanasida arxivlangan)
- ↑ „Назначены новые послы Узбекистана в Бельгии, Индии и Корее“ (deadlink). Kommersant.uz (2017-yil 28-may). 2018-yil 2-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 10-noyabr. (Wayback Machine saytida 2018-09-02 sanasida arxivlangan)
- ↑ Валерий Тян назначен замглавы Комитета по межнациональным отношениям — Газета.uz
- ↑ Директор НАПУ Дмитрий Ли: подробности биографии / Новости, события, мнения | Узбекистан
- ↑ Дмитрий Ли назначен директором НАПУ — Газета.uz
- ↑ Постановление Центральной избирательной комиссии Республики Узбекистан «О регистрации членов Сената Олий Мажлиса Республики Узбекистан» // Вестник Центральной избирательной комиссии Республики Узбекистан : журнал. — 2015. — Andoza:Бсокр, Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. Архивировано 25 oktyabr 2017 года.
- ↑ В соответствии с Указом Президента Республики Узбекистан от 19 oktyabr 2017 года № УП-5211.
- ↑ „Агрепина Васильевна Шин назначена на должность министра дошкольного образования Республики Узбекистан“ (deadlink). Официальный веб-сайт Президента Республики Узбекистан (2017-yil 20-oktyabr). 2020-yil 21-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 10-noyabr. (Wayback Machine saytida 2020-05-21 sanasida arxivlangan)