Nikolay Rumyansev

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Graf Nikolay Petrovich Rumyantsev (Rumyansov) (3 ( yil, Vladimir viloyati, Yuryevskiy tumani, Stryapkovo qishlog'i - 3 ( yil, Sankt-Peterburg) - Napoleon urushlari yillarida tashqi ishlar vaziri bo'lib ishlagan rus davlat arbobi.

U xayriyachi, kollektor, Rumyantsev muzeyining asoschisi, birinchi rus aylanmasining homiysi sifatida ham tanilgan. Shtat kansleri (1809)[1]. Davlat kengashining birinchi raisi (1810). Imperator Rossiya akademiyasining faxriy a'zosi (1819). Harbiy rahbar Pyotr Aleksandrovich Rumyantsev-Zadunaiskiyning o'g'li.

Biografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pyotr Aleksandrovich Rumyantsev-Zadunaiskiy va Yekaterina Mixaylovna Rumyantsevaning o'rta o'g'li (nee Golitsyna). Katta akasi - Mixail, kenja - Sergey.

1760-yilda Ot hayotini qo'riqlash polkiga o'qishga kirdi va 1768-yilda Semyonovskiy hayot gvardiyasi polkiga o'tkazildi. 1769-yil 1-yanvarda u praporşist, 1772-yil 1-avgustda palata yunkeri unvonini oldi ; Ketrin II sudida xizmat qilgan.

1774-yil 14-apreldan 1776-yil 6-sentyabrgacha oʻz taʼlimini toʻldirish uchun F.M.Grimm rahbarligida Yevropa boʻylab sayohat qildi , Leyden universitetida[2] maʼruzalarni tingladi, Volter bilan uchrashdi. 1776-1781-yillarda "Kichik sud"da xizmat qilgan. 1779-yil 5-mayda kameral unvonini oldi.

1781-1795-yillarda Frankfurt -na-Maynda diplomatik xizmatda bo'lgan. 1791-yil 1-yanvarda xususiy maslahatchi unvonini oldi.

1792-yilda imperatorning maxsus ko'rsatmasi bilan u o'zining nevaralari Aleksandr va Konstantin uchun kelin qidirdi.

1793-1795-yillarda u Ketrin II ning bo'lajak fransuz qiroli Lui XVIII ga vakili bo'lgan.

1795-yil noyabrda u Sankt-Peterburgga qaytdi; mis tanga kursini o'zgartirish bo'yicha maxsus komissiyaga tayinlangan.

1796-yil, 11-aprel - Davlat kredit banki direktori va ayni paytda Senatning birinchi departamenti senatori etib tayinlandi.

1796-yil 22-noyabr - Imperator sudining bosh palatasi etib tayinlandi.

1796-yil 26-noyabr - xususiy maslahatchi vazifasini bajaruvchi unvonini oldi.

1797-yil, 18-dekabr - 1798-yil, 6-sentyabr - Dvoryanlar uchun davlat yordamchi banki direktorlaridan biri, uning bosh direktori uning ukasi Sergey edi.

1801-yil, 17-avgust - Doimiy kengash a'zosi etib tayinlandi.

1801-yil, 21-avgust - 1809-yil, 18-aprel - Suv aloqasi bo'limi direktori. Rumyantsevning ushbu lavozimdagi muvaffaqiyatlaridan biri Mariinskiy suv tizimini qurishdir (1810 -ilda ochilgan)[3].

1801-yil, 27-avgust - Senatning birinchi bo'limida ishtirok etish uchun tayinlangan.

1802, 8-sentyabr - 1810, 25-iyul - Savdo vaziri. Rumyantsev savdo vaziri sifatida Rossiyani dunyoning yetakchi davlatlari qatoriga olib chiqishga qaratilgan qator chora-tadbirlarni amalga oshirdi. Uning rahbarligida yangi bojxona tarifini ishlab chiqish boshlandi, bu, xususan, eksport erkinligini va g'alla importini cheklashni ta'minladi; Bug, Don, Zapadnaya Dvina bo'ylab navigatsiyani yaxshilash, Berezinskiy, Ivanovskiy, Mariinskiy, Svirskiy va boshqa kanallarni qurish ishlari olib borildi. Rumyantsev savdo vaziri sifatida Pekinga elchixona yuborishni taklif qildi, unga bir qator muhim vazifalar qo'yilishi kerak edi: Rossiyaga Guanchjouda savdo qilish huquqiga erishish, bu Rossiya savdosini Shimoliy Amerika, Kamchatka bilan bog'lash imkonini berdi., Oxotsk qirg'og'i va Xitoy yagona tizimga; rus kemalarini Amurda suzib o'tish uchun ruxsat olish; Buxoro viloyatida Xitoy bilan yangi savdo nuqtasini yaratish va hokazo[4]

1808-yil 12-fevraldan 1814-yil 1-avgustgacha - tashqi ishlar vaziri. Qattiq frankofil, Napoleon bilan do'stona munosabatlar tarafdori. Fransiyaning Rossiyaga hujumidan so'ng, Rumyantsev insultga uchradi, bu esa eshitish qobiliyatini sezilarli darajada yo'qotdi. U Xorijiy Kampaniyaga qarshi chiqqan kam sonli odamlardan biri edi.

1809-yil, 5(17)-sentyabr - Finlandiyani Rossiya uchun himoya qilgan Fridrixsgam tinchlik shartnomasi imzolandi.

1809-yil, 7-sentyabr - shtat kansleri darajasiga ko'tarildi.

1810-yil, 1812-yil 1-yanvar - mart - Davlat kengashi va Vazirlar qo'mitasi raisi.

1812-yil, 24-mart (5-aprel) - Shvetsiya bilan Peterburg shartnomasini imzoladi.

1812-yil, 6-iyul (18) - Buyuk Britaniya bilan Erebrus sulh.

1812-yil, 8-iyul (20) - Velikolukskiy Ispaniya bilan ittifoqchilik shartnomasi.

Rumyantsev Tinch okeani va Shimoliy Amerikada Rossiya ta'sirini kengaytirishning qat'iy tarafdori , Rossiya-Amerika kompaniyasining asosiy aktsiyadori edi. Rumyantsev sharafiga qal'a (Fort Rumiantzeff) 1808-yilda Kaliforniyada birinchi rus ko'chmanchilari tomonidan qurilgan va 1812-yilda Fort Ross nomini olgan.[5]

Nashriyot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rumyantsev nafaqaga chiqqandan so'ng, uning atrofida 200 dan ortiq kishidan iborat tarixchilar, arxeograflar va filologlarning norasmiy birlashmasi (Rumyantsev doirasi) tuzildi, ular asosan 1813-1826-yillarda faoliyat yuritdi. Rumyantsev to'garak faoliyatini, qoida tariqasida, yozishmalar orqali boshqargan. Toʻgarak a’zolari oʻz oldiga qoʻyilgan vazifalarga muvofiq tarixiy manbalarni izlab, koʻchirib, ularni nashr etish, tarixga oid asarlar chop etish, qoʻlyozma, ilk bosma kitoblar, tangalar xarid qilish ishlarini amalga oshirdilar. Rumyantsev nashrlari orasida E.Bolxovitinovning “Rossiyadagi yunon cherkovi ruhiy tartibi yozuvchilarning tarixiy lugʻati” (1818), “Kirsha Danilov tomonidan toʻplangan qadimiy rus she’rlari” (1818), “Qadimgi rus tilini tushuntirishga xizmat qiluvchi tadqiqotlar”. tarix” (1819), “Rustringiya, birinchi rus knyazi Rurik va uning akalarining asl vatani” (1819), “Igor yurishi haqidagi ertak” (1819), eng qadimgi slavyan matbaachisi Shvaypolt Feolning asarlari”. K. Kalaidovich (1820), «XII asr rus adabiyoti yodgorliklari» (1821), «Novgorod posadniklari haqida tarixiy va xronologik tajriba» (1821), «Sibir erining bosib olinishi haqidagi hikoyani o'z ichiga olgan Sibir yilnomasi. Tsar Ivan Vasilyevich qoʻrqinchli boshqaruvidagi ruslar” (1821), “Belarus qadimiy xatlar arxivi” (1824), “Bolgariya Eksarxi Ioann. K. Kalaidovichning 9-10-asrlar sloven tili va adabiyoti tarixini tushuntiruvchi tadqiqot” (1824), “Sloveniyaning birinchi oʻqituvchilari Kiril va Metyus” (1825), Hammer-Purshgalning “Sur les origines russes” (1825). 1827).

Imperator Rossiya akademiyasining faxriy a'zosi etib saylangan. (18.01.1819).

1825-yil noyabrda Rumyantsev chap oyog'ining son suyagini ko'kargan[6]. Ko'p o'tmay, uning isitmasi ko'tarilib, u 1826-yil 3-yanvarda Sankt-Peterburgda vafot etdi. Admiralty soboridagi dafn marosimidan so'ng, Rumyantsevning kuli Gomeldagi mulkiga yuborildi va Pyotr va Pol soboriga dafn qilindi[7]. Sankt-Peterburg Rumyantsev saroyini bezatgan "Dunyoning shaxsi" marmar yodgorligining bronza nusxasi (haykaltarosh - Antonio Kanova) qabr toshi[8] o'rnatildi. thumb|227x227px| N haykali. P. Rumyantsev Gomelda

Mukofotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shahsiy hayot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kansler arxivida Buyuk Gertsog Mariya Fedorovnaning yosh Rumyantsevga yozgan 44 ta maktubi saqlanib qolgan. Ularning muloqotida, T. LEKIN. Solovyov[9], bir-biriga o'ziga xos bog'liqlik hissi mavjud edi va umrining oxirigacha zaiflashmadi. Buyuk Gertsogning maktublari haqiqatan ham o'ziga xos noziklik va samimiylik bilan to'ldirilgan[10]. O'limidan keyin imperatorning shaxsiy arxivi Nikolay I vasiyatiga ko'ra yo'q qilingan. Ba'zi tadqiqotchilar Mariya Feodorovna va Nikolay Rumyantsevning noqonuniy farzandlari bo'lganligini ta'kidlashadi, bu hujjatlashtirilmagan. Ularning munosabatlari Rumyantsevning onasi Yekaterina Mixaylovnaning sud palatasi lavozimidan ketishiga sabab bo'ldi - u Moskva yaqinidagi Kaynarji mulkiga ixtiyoriy surgunga ketdi[11]. Rumyantsev umrining oxirigacha oila qura olmadi. Mariya Fedorovna va N. P. Rumyantsev, aftidan, bir-biriga befarq emas edi, ehtimol hatto yaqin edi. Bir narsa aniq: davlat protokoli, konventsiyalari, oliy jamiyat qonun-qoidalari va urf-odatlari va nihoyat, siyosiy qarashlardagi tafovut bilan ajrashgan ikki buyuk shaxs o'nlab yillar davomida samimiy, chuqur va yuksak do'stlikni olib borishga muvaffaq bo'ldi[12]. Mariya Fedorovna Nikolay Petrovichning o'limining yilligi munosabati bilan Gomeldagi qabriga ziyorat qilish orqali uning xotirasiga mehr va sadoqatini bildirdi.

Xotira[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Gomelda N. P. Rumyantsev yodgorlik o'rnatdi.
  • Kapalak Papilio rumanzovia, palma daraxti Syagrus romanzoffiana, mashhur rus sayohatchisi O. ekspeditsiyasi paytida topilgan. E. Kotzebue.
  • Shuningdek, Tuamotu arxipelagidagi atollardan biri (Tikeyning hozirgi nomi) graf nomi bilan atalgan boʻlib, oʻsha O. tomonidan kashf etilgan. E. Kotzebue (yana, J. Roggeven) aylanib o'tish paytida[13].
  • Kaliforniyadagi Bodega ko'rfazi dastlab "Port Rumyantsev" deb nomlangan.
  • U tomonidan asos solingan Rumyantsev muzeyi graf nomini oldi.
  • Джон Кларк[be] me'moriy yodgorlik Rumyantsev saroyini qurdi.
  • Graf Rumyantsevning portreti Sankt-Peterburgdagi ingliz qirg'og'ida "Birinchi rus dunyo bo'ylab sayohat" turkumidagi tangada tasvirlangan.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Н. П. Румянцев. Диплом Государственного канцлера России. 8 мая 1810 г. / НИОР РГБ, ф. 255, к. 18, ед. хр. 10, л. 1.
  2. ↑ Бекасова А. В. «Учёные занятия» русского аристократа как способ самореализации (на примере графа Н. П. Румянцева) (Wayback Machine saytida 2021-10-18 sanasida arxivlangan) // Вопросы истории и техники, 1995. — № 1. — С. 24—39.
  3. ↑ Марговенко Алексей. „Дороги царей“. Урал. — 2004. — № 10. Qaraldi: 2008-yil 29-yanvar.
  4. ↑ Сорокин Ю. А. Сибирь в записках Ф. Ф. Вигеля // Колонизация Азиатской России (XIX — начало XX вв.): институции и практики: материалы региональной научной конференции (Омск, 24—25 декабря 2013 г.) / [редкол.: Н. Г. Суворова (отв. ред.) и др.]. — Омск: Изд-во Ом. гос. ун-та, 2013. — С. 15—27. — 196 с. — ISBN 978-5-7779-1659-4.
  5. ↑ Иванян Э. А.. Энциклопедия российско-американских отношений. XVIII-XX века.. Москва: Международные отношения, 2001. ISBN 5-7133-1045-0. 
  6. ↑ Северная Пчела за 5 января 1826 года. — № 2.
  7. ↑ „Румянцев Николай Петрович (1754-1826)“. Гомельский дворцово-парковый ансамбль (2009-yil 15-sentyabr). Qaraldi: 2012-yil 8-may.
  8. ↑ Фотография
  9. ↑ Соловьёва Т. Потаённая любовь государственного канцлера // Новый журнал, 1999. — № 4. — С. 150—159.
  10. ↑ Соловьёва Т. А. Классический «треугольник» — страницы личной жизни Н. П. Румянцева // Рукописное наследие деятелей отечественной культуры XVIII—XXI вв. — СПб., 2007. — С. 41.
  11. ↑ Виктор Лопатников. Канцлер Румянцев. Время и служение, 2-е изд., испр. и доп., Жизнь замечательных людей, вып. 1321, М.: Молодая гвардия, 2011 — 20 bet. ISBN 978-5-235-03460-0. 
  12. ↑ Виктор Лопатников. Канцлер Румянцев. Время и служение. — 2-е изд., испр. и доп.. — М.: Молодая гвардия, 2011. — С. 55. — 347, [7] с. — (Жизнь замечательных людей, вып. 1321). — ISBN 978-5-235-03460-0.
  13. ↑ Магидович В. И., Магидович И. П.. Очерки по истории географических открытий. М.: Просвещение, 1985 — 21 bet. 

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Василенко Н. П. Румянцев, Николай Петрович // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
  • Майков П. Румянцов, Николай Петрович // Русский биографический словарь : в 25 томах. — СПб.—М., 1896—1918.
  • Молчанов В. Ф. Государственный канцлер России Н. П. Румянцев. М., 2004;
  • Лопатников В. А. Канцлер Румянцев. Время и служение. 2-е изд. М., 2011. — 345 с. — (ЖЗЛ)
  • Н. П. Румянцев. Жизнь и деятельность: Биобиблиографический указатель книг, статей из сборников, журналов, газет на русском языке / Сост. О. Г. Горбачева, В. А. Князятова. М., 2001.
  • Соловьёва Т. А. Потаённая любовь государственного канцлера. // Новый журнал. 1999. № 4. — С. 150—159.
  • Соловьёва Т. А. Классический «треугольник»: страницы личной жизни Н. П. Румянцева. // Рукописное наследие деятелей отечественной культуры XVIII—XXI вв. — СПб.: РНБ, 2007. — С. 41. — ISBN 978-5-81920-341-5
  • Российская национальная библиотека. Отдел рукописей. Фонд № 255. Ед. хр. 29. Пер. с французского.
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Nikolay_Rumyansev&oldid=4048170" dan olindi