Kontent qismiga oʻtish

Mirtadoshlar

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Mirtadoshlar oilasi

Myrtus communis bargi va gullari
Scientific classification e
O‘simliklar
Yuksak oʻsimliklar
Gulli oʻsimliklar
Ikki urugʻpallalilar
Rosids
Myrtales
Myrtaceae

Juss.[1]
Genera
Pimenta dioica

Mirtadoshlar oilasi ikki pallali oʻsimliklar oilasi. Bu guruhning taniqli aʼzolariga myrtle, pōhutukawa, dafna rom daraxti, syzygium aromaticum, guava, akka (feyxoa), xushboʻy qalampir va evkalipt kiradi. Barglari doim yashil boʻlib, asosan qarama-qarshi joylashgan, oddiy, odatda butun (yaʼni, tishsiz). Gullari beshta gulbargdan iborat, biroq bir necha turkumlarda gulbarglari kam yoki umuman yoʻq.

Evolyutsiya tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Olimlarning farazlariga koʻra, mirtadoshlar oilasi 60-56 million yil oldin (Mya) paleosen davrida paydo boʻlgan. Polen fotoalbomlari qadimgi superkontinent Gondvanadan olingan[2][3].

Xilma-xillik

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Soʻnggi maʼlumotlarga koʻra, mirtadoshlar 132 turkum 5950 ga yaqin turni oʻz ichiga oladi[4][5]. Oila dunyoning tropik va moʻtadil iqlimli mintaqalarida keng tarqalgan. Evkalipt, Korymbiya, Angophora, Leptospermum va Melaleuca kabi ko‘sakli mevalarga ega turkumlar Chili va Argentinada keng tarqalgan. Iste‘mol qilinadigan mevalari boʻlgan turlarning eng koʻpi Sharqiy Avstraliya va Maleziya (Avstralaziya hududi) va neotropikada o‘sadi. Eucalyptus regnans dunyodagi eng baland gullaydigan oʻsimlik hisoblanadi. Boshqa muhim avstraliyada o‘suvchi turkumlarga — Callistemon (shisha choʻtkalari), Syzygium va Melaleuca (qogʻoz poʻstlogʻi) kiradi. Osbornia turkumining turlarining vatani Avstraliya. Eugenia, Myrcia va Calyptranthes neotropik mintaqada uchrovchi yirik turkumlar qatoriga kiradi.

Syzygium samarangense, mevaning kesmasi

Tarixiy jihatdan, mirtadoshlar ikki kichik oilaga boʻlingan. Mirtadoshlar kenja oilasi (taxminan 75 turkum) mevalari isteʼmol qilinadi. Barglari qarama-qarshi joylashgan, shakli butun. Mirtadoshlar butun dunyoda subtropik va tropik mintaqalarda, shimoli-sharqiy Avstraliya va Maleziyada opsadi. Bundan farqli oʻlaroq, Leptospermoideae kichik oilasi (taxminan 80 turkum) quruq, ajraladigan mevalar (kopsaklar) va spiral yoki navbatma-navbat joylashgan barglarga ega. Leptospermoideae turlari asosan Avstraliyada uchraydi.

Taksonomiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mirtadoshlarning Leptospermoideae va Myrtoideae ga boʻlinishiga bir qancha mualliflar, jumladan Jonson va Briggs (1984) qarshi chiqdilar[6]. Shunday qilib, koʻplab olimlar hozirda Wilson va boshqalar tomonidan yaratilgan soʻnggi tahlildan foydalanmoqda(2001)[7].

Heteropyxis va Psiloxylon avlodlari oʻtmishda koʻplab mualliflar tomonidan Heteropyxidaceae va Psiloxylaceae kabi alohida oilalar sifatida ajratilgan[6][8]. Biroq, Wilson va boshqalar[7] ularni mirtadoshlar tarkibiga kiritgan. Hozirgi vaqtda olimlar bu ikki avlod mirtadoshlarning eng qadimgi paydo boʻlgan va saqlanib qolgan avlodlari ekanligiga ishonishadi.

Eng soʻnggi tasnif plastid DNKning filogenetik tahlilidan keyin 17 ta turkum va ikkita kichik oila, Myrtoideae va Psiloxyloideaeni rasman tan olindi[9].

Mirtadoshlar turkumiga har yili koʻplab yangi turlar tasvirlanadi.

Tasniflash

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Mirtadoshlar
    Mirtadoshlar
Agonis flexuosa

Turkum

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Eucalyptus dorrienii
Aluta maisonneuvei subsp. auriculat
Eugenia koolauensis
Osbornia
Calytrix sullivanii
Gossia bidwillii guli va bargi
Myrtus communis, oddiy mirta
Myrcia rostrata
Neomyrtus pedunculata

Oziq-ovqat

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mirtadoshlar bilan koʻplab asalarilar tomonidan oziqlanadi, ayniqsa bu oʻsimlik oilasidan gulchanglarni yigʻadigan Melipona bicolor kabi turlari uchun asosiy ozuqa hisoblanadi. Tetragonula hockingsi va Tetragonula carbonaria kabi baʼzi avstraliyada tarqalgan turlar Corymbia torelliana urug‘ poʻstlogʻida qatron toʻplashi maʼlum, natijada urugʻlar asalarilarning oyoqchalariga yopishib qoladi[10].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Angiosperm Phylogeny Group (2009). "An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III". Botanical Journal of the Linnean Society. 161 (2): 105-121. doi:10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x.
  2. ↑ Thornhill, Andrew H.; Ho, Simon Y.W.; Külheim, Carsten; Crisp, Michael D. (December 2015). „Interpreting the modern distribution of Myrtaceae using a dated molecular phylogeny“. Molecular Phylogenetics and Evolution. 93-jild. 29–43-bet. doi:10.1016/j.ympev.2015.07.007. ISSN 1055-7903. PMID 26211451.
  3. ↑ Sytsma, Kenneth J.; Litt, Amy; Zjhra, Michelle L.; Chris Pires, J.; Nepokroeff, Molly; Conti, Elena; Walker, Jay; Wilson, Peter G. (July 2004). „Clades, Clocks, and Continents: Historical and Biogeographical Analysis of Myrtaceae, Vochysiaceae, and Relatives in the Southern Hemisphere“. International Journal of Plant Sciences. 165-jild, № S4. S85–S105-bet. doi:10.1086/421066. ISSN 1058-5893.
  4. ↑ Christenhusz, M. J. M.; Byng, J. W. (2016). „The number of known plants species in the world and its annual increase“. Phytotaxa. 261-jild, № 3. Magnolia Press. 201–217-bet. doi:10.11646/phytotaxa.261.3.1.
  5. ↑ Govaerts, R. et al. (12 additional authors). 2008.
  6. ↑ 6,0 6,1 Johnson, L. A. S.; Briggs, B. G. (1984). „Myrtales and Myrtaceae-A Phylogenetic Analysis“. Annals of the Missouri Botanical Garden. 71-jild, № 3. 700-bet. doi:10.2307/2399159. ISSN 0026-6493. JSTOR 2399159.
  7. ↑ 7,0 7,1 Wilson, Peter G.; O'Brien, Marcelle M.; Gadek, Paul A.; Quinn, Christopher J. (2001). „Myrtaceae revisited: a reassessment of infrafamilial groups“. American Journal of Botany. 88-jild, № 11. 2013–2025-bet. doi:10.2307/3558428. JSTOR 3558428. PMID 21669634.
  8. ↑ Sytsma, Kenneth J. and Amy Litt. 2002.
  9. ↑ Wilson, P. G.; O'Brien, M. M.; Heslewood, M. M.; Quinn, C. J. (2005). „Relationships within Myrtaceae sensu lato based on a matK phylogeny“. Plant Systematics and Evolution. 251-jild. 3–19-bet. doi:10.1007/s00606-004-0162-y.
  10. ↑ Hilário, S.D.; Imperatriz-Fonseca, V.L. (2009). „Pollen foraging in colonies of Melipona bicolor (Apidae, Meliponini): effects of season, colony size and queen number“. Genetics and Molecular Research. 8-jild, № 2. 664–671-bet. doi:10.4238/vol8-2kerr029. PMID 19554765. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Mirtadoshlar&oldid=4210371" dan olindi