Meksika — Janubiy Koreya munosabatlari
 | |
 Meksika |
 Janubiy Koreya |
Meksika — Janubiy Koreya munosabatlari Meksika va Janubiy Koreya oʻrtasidagi ikki tomonlama munosabatlardir. Meksikada 15 mingga yaqin koreys va koreys millatiga mansub meksikaliklar yashaydi[1]. Ikkala davlat ham Osiyo-Tinch okeani iqtisodiy hamkorligi, G-20 asosiy iqtisodlari, Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti va Birlashgan Millatlar Tashkilotiga aʼzodir.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Koreya yarim oroli va Meksika oʻrtasidagi birinchi aloqa ispan va Meksikada tugʻilgan Yangi Ispaniyadan (hozirgi Meksika) iyezuitlar Koreyaga xristianlikni targʻib qilish uchun kelganlarida sodir boʻlgan[2]. Dastlabki aloqalardan buyon ikki davlat oʻrtasida deyarli hech qanday toʻgʻridan-toʻgʻri aloqa boʻlmaydi va Manilaga (Filippindagi Ispaniya hududining poytaxti) keladigan Koreya savdo kemalari va ularning tovarlari bilan ispanlar aloqa oʻrnatmaydi. 1905-yilda Koreyaning Ilford nomli kemasi Meksika janubiga taxminan 1033 koreys muhojirini olib keladi. Bu muhojirlar oxir-oqibat Meksikaning Yukatan shtatiga joylashishgan.
Koreya urushi paytida, bir nechta Lotin-Amerika davlatlaridan farqli oʻlaroq, Meksika neytral boʻlib qolishga va Koreya yarim oroliga qoʻshin yubormaslikka qaror qildi[3]. 1962-yil 26-yanvarda Meksika va Janubiy Koreya rasmiy ravishda diplomatik munosabatlar oʻrnatdilar. Oʻsha yili Janubiy Koreya Mexiko shahrida elchixonasini ochdi[4]. Dastlab Meksika Janubiy Koreya bilan aloqalarni Yaponiyaning Tokiodagi elchixonasidan olib borgan. 1968-yil mart oyida Janubiy Koreya Meksikaga doʻstlik pavilyonini ochdi va pavilyon Chapultepek bogʻida joylashgan[2]. 1978-yilda Meksika Seulda elchixonasini ochdi[2].
1991-yilda Janubiy Koreya prezidenti Ro Te Vu Meksika va Lotin Amerikasiga tashrif buyurgan birinchi Koreya davlat rahbari boʻldi. 1996-yilda Meksika Prezidenti Ernesto Zedillo Janubiy Koreyaga tashrif buyurgan. Oʻshandan beri ikki davlat oʻrtasida bir necha marta yuqori darajadagi tashriflar boʻlib oʻtgan.
2017-yilda har ikki xalq Koreyaning Meksikaga birinchi migratsiyasining 112 yilligini nishonladi[2]. 2022-yilda ikki davlat oʻrtasida diplomatik munosabatlar oʻrnatilganiga 60 yil toʻldi[5]. Oʻsha yilning iyul oyida Meksika tashqi ishlar vaziri Marselo Ebrard 2012-yilda boshlangan ikki davlat oʻrtasida erkin savdo kelishuvi boʻyicha muzokaralarni davom ettirish uchun Janubiy Koreyaga tashrif buyurdi[6].
Yuqori darajadagi tashriflar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Prezidentning Meksikadan Janubiy Koreyaga tashrifi[7]:
- Prezident Ernesto Zedillo (1996)
- Prezident Visente Foks (2001, 2005)
- Prezident Felipe Kalderon (2010)
Prezidentning Janubiy Koreyadan Meksikaga tashrifi
- Prezident Ro Te-Vu (1991)
- Prezident Kim Yon Sam (1997)
- Prezident Kim Dae Jung (2002)
- Prezident Ro Mu Xyon (2005)
- Prezident Li Myon Bak (2010, 2012)
- Prezident Pak Kin Xe (2016)
Ikki tomonlama shartnomalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Har ikki davlat bir qancha ikki tomonlama shartnomalarni imzoladilar, masalan, taʼlim va madaniyat sohasida hamkorlik toʻgʻrisidagi bitim (1966); Iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy hamkorlik toʻgʻrisidagi bitim (1989); Turizm va telekommunikatsiyalar boʻyicha kelishuv (1999); Ikki tomonlama soliqqa tortishning oldini olish toʻgʻrisidagi bitim (2000); Investitsiyalarni ragʻbatlantirish va oʻzaro himoya qilish toʻgʻrisidagi bitim (2000); Texnologiya va innovatsiyalar boʻyicha kelishuv (2016); Toza energiya boʻyicha hamkorlik toʻgʻrisidagi bitim (2016); Xalqaro uyushgan jinoyatchilikka qarshi kurash toʻgʻrisidagi bitim (2016); Oliy taʼlim, sogʻliqni saqlash va ijtimoiy taʼminot toʻgʻrisidagi bitim (2016) va intellektual mulk toʻgʻrisidagi bitim (2016)[2][8].
Turizm va transport[tahrir | manbasini tahrirlash]
2016-yilda Meksikaga 45 ming Janubiy Koreya fuqarosi turizm uchun tashrif buyurgan. Xuddi shu davrda 8000 dan ortiq Meksika fuqarolari Janubiy Koreyaga turizm uchun kelgan[2]. 2017-yilda Meksika va Janubiy Koreya oʻrtasida Aeromexico bilan toʻgʻridan-toʻgʻri reyslar boshlandi[9].
Savdo aloqalari[tahrir | manbasini tahrirlash]
2012-yilda Meksika va Janubiy Koreya erkin savdo shartnomasi boʻyicha muzokaralarni boshladilar[10]. 2018-yilda ikki davlat oʻrtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 19,1 milliard dollarni tashkil etdi[11]. Meksikaning Janubiy Koreyaga asosiy eksporti quyidagilardan iborat: benzinga asoslangan mahsulotlar, minerallar, dengiz mahsulotlari va spirtli ichimliklar (tekila va pivo). Janubiy Koreyaning Meksikaga asosiy eksporti quyidagilardan iborat: elektron uskunalar, shu jumladan mobil telefonlar va avtomobil qismlari.
Janubiy Koreya Meksikaning jahon miqyosida oltinchi yirik savdo hamkoridir va 1999—2015-yillarda Meksikaga Janubiy Koreyaning toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy sarmoyasi 3 milliard AQSh dollaridan ortiqni tashkil etdi[12]. Xuddi shu davrda Meksika Janubiy Koreyaga 200 million dollar sarmoya kiritdi. Meksikada 1700 ta Janubiy Koreya kompaniyasi sarmoya kiritmoqda. Meksikada LG, Hyundai, Kia Motors, Posco, Samsung va boshqalar kabi bir qancha Janubiy Koreya transmilliy kompaniyalari faoliyat yuritadi. Janubiy Koreyada Meksikaning ikkita transmilliy kompaniyasi ishlaydi: Grupo Promax va KidZania[2].
Doimiy diplomatik vakolatxonalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Seulda Meksikaning elchixonasi bor[13].
- Janubiy Koreyaning Mexiko shahrida elchixonasi bor[14].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „South Korea and Mexico Have Become Good Partners“. Qaraldi: 29-aprel 2016-yil.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Relaciones México-Corea (in Spanish)
- ↑ El Batallón Colombia (in Spanish)
- ↑ History of diplomatic relations between Mexico and South Korea (in Spanish)
- ↑ México y la República de Corea conmemoran 60 años de relaciones diplomáticas (in Spanish)
- ↑ El canciller Marcelo Ebrard y su homólogo coreano Park Jin acuerdan impulsar el Tratado de Libre Comercio entre ambas naciones (in Spanish)
- ↑ „Embajada de México en Corea“. Qaraldi: 29-aprel 2016-yil.
- ↑ México y Corea firman 17 acuerdos de cooperación (in Spanish)
- ↑ Aeroméxico: Próximo destino: Seúl, Corea del Sur (in Spanish)
- ↑ „TLC con Corea - El Economista“. 2017-yil 1-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-aprel 2016-yil.
- ↑ „Mexican Ministry of the Economy: South Korea (in Spanish)“. 2016-yil 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-sentabr 2017-yil.
- ↑ Economic Relations of Mexico and South Korea (in Spanish)
- ↑ Embassy of Mexico in Seoul
- ↑ Embassy of South Korea in Mexico City