Asos (kimyo): Versiyalar orasidagi farq

Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi

Inline

21-May 2020, 04:55 dagi koʻrinishi

Bu atamaning boshqa maʼnolari ham mavjud. Qarang: Asos (maʼnolari).

Kimyoda asos vodorod ionlari (protonlar) ni qabul qila oladigan, yoki keng aytganda, elektron juftlarini bera oladigan moddadir. Eruvchan asosga, agar u gidroksid ionlariga (OH^-) ega boʻlsa va ularni qoʻyib yuborsa, ishqor deyiladi. Brønsted-Lowry (talaffuzi: Broʻnsted-Louri) nazariyasi asoslarni proton akesptorlari, Lewis (talaffuzi: Luis) nazariyasi esa elektron juftlari donorlari, deydi.^[1] Eski Arrhenius (talaffuzi: Arrenius) nazariyasi asoslarni gidroksid anionlari, deydi,^[2] lekin bugunda bu taʼrif faqat ishqorlarga tegishli. Suvda asoslar kimyoviy muvozanat avtoionlanishini oʻzgartirib, sof suvdagidan kamroq faollikli vodorod ionili eritmalar beradi, yaʼni pH normal sharoitda 7 dan yuqori boʻladi. Keng tarqalgan asoslarga misol qilib natriy gidroksid va ammiakni olish mumkin. Metall oksidlari, gidroksidlar va ayniqsa alkoksidlar kuchli, kuchsiz kislotalarning teskari anionlari esa kuchsiz asoslardir.

Asoslar kislotalarga kimyoviy jihatdan qarama-qarshidir deb qarash mumkin. Asos va kislota orasidagi kimyoviy reaksiya neytrallashish, deyiladi. Asos va kislotalar qarshiligi shundaki, kislota suvda gidroksoniy ioni (H₃O⁺) konsentratsiyasini oshiradi, asos esa, aksincha, pasaytiradi. Asos va kislotalar odatda suvli eritma shaklida bo'ladi. Asos suvli eritmasi kislota suvli eritmasi bilan reaksiyaga kirib, suv va tuzlar hosil qiladi, bunda tuz suvli eritmada uni tashkil etuvchi ionlarga ajraladi. Agarda suvli eritma tegishli tuz bilan toʻyingan boʻlsa, reaksiya natijasida eritmada tuz choʻkmasi hosil boʻladi.

Manbalar

↑ Chemistry, 9th Edition. Kenneth W. Whitten, Larry Peck, Raymond E. Davis, Lisa Lockwood, George G. Stanley. (2009) ISBN 0-495-39163-8. Page 363
↑ Chemistry. Page 349

Kimyoga oid ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin.

[Chemistry_9E-1] Chemistry, 9th Edition. Kenneth W. Whitten, Larry Peck, Raymond E. Davis, Lisa Lockwood, George G. Stanley. (2009) ISBN 0-495-39163-8. Page 363

[2] Chemistry. Page 349

[1]

[2]

@@ Qator 2: / Qator 2: @@
 [[Kimyo]]da '''asos''' [[vodorod]] [[ion]]lari ([[proton]]lar) ni qabul qila oladigan, yoki keng aytganda, [[elektron]] juftlarini bera oladigan moddadir. Eruvchan asosga, agar u gidroksid ionlariga (OH<sup>-</sup>) ega boʻlsa va ularni qoʻyib yuborsa, '''[[ishqor]]''' deyiladi. Brønsted-Lowry ({{talaffuz|Broʻnsted-Louri}}) nazariyasi asoslarni proton akesptorlari, Lewis ({{talaffuz|Luis}}) nazariyasi esa elektron juftlari donorlari, deydi.<ref name="Chemistry 9E">''Chemistry'', 9th Edition. Kenneth W. Whitten, Larry Peck, Raymond E. Davis, Lisa Lockwood, George G. Stanley. (2009) ISBN 0-495-39163-8. Page 363</ref> Eski [[Svante Arrhenius|Arrhenius]] ({{talaffuz|Arrenius}}) nazariyasi asoslarni gidroksid [[anion]]lari, deydi,<ref>''Chemistry''. Page 349</ref> lekin bugunda bu taʼrif faqat ishqorlarga tegishli. [[Suv]]da asoslar [[kimyoviy muvozanat]] avtoionlanishini oʻzgartirib, sof suvdagidan kamroq faollikli vodorod ionili eritmalar beradi, yaʼni [[pH]] normal sharoitda 7 dan yuqori boʻladi. Keng tarqalgan asoslarga misol qilib [[natriy gidroksid]] va [[ammiak]]ni olish mumkin. Metall [[oksid]]lari, [[gidroksid]]lar va ayniqsa [[alkoksid]]lar kuchli, kuchsiz [[kislota]]larning teskari anionlari esa kuchsiz asoslardir.
-Asoslar kislotalarga kimyoviy jihatdan qarama-qarshidir, deb qarash mumkin. Asos va kislota orasidagi [[kimyoviy reaksiya]] neytrallashish, deyiladi. Asos va kislotalar qarshiligi shundaki, kislota suvda [[gidroksoniy]] ioni (H<sub>3</sub>O<sup>+</sup>) konsentratsiyasini oshiradi, asos esa, aksincha, pasaytiradi. Asos va kislotalar odatda [[suvli eritma]] shaklida bo'ladi. Asos suvli eritmasi kislota suvli eritmasi bilan reaksiyaga kirib, suv va [[tuz]]lar hosil qiladi, bunda tuz suvli eritmada uni tashkil etuvchi ionlarga ajraladi. Agarda suvli eritma tegishli tuz bilan [[toʻyinish|toʻyingan]] boʻlsa, reaksiya natijasida eritmada tuz choʻkmasi hosil boʻladi.
+Asoslar kislotalarga kimyoviy jihatdan qarama-qarshidir deb qarash mumkin. Asos va kislota orasidagi [[kimyoviy reaksiya]] neytrallashish, deyiladi. Asos va kislotalar qarshiligi shundaki, kislota suvda [[gidroksoniy]] ioni (H<sub>3</sub>O<sup>+</sup>) konsentratsiyasini oshiradi, asos esa, aksincha, pasaytiradi. Asos va kislotalar odatda [[suvli eritma]] shaklida bo'ladi. Asos suvli eritmasi kislota suvli eritmasi bilan reaksiyaga kirib, suv va [[tuz]]lar hosil qiladi, bunda tuz suvli eritmada uni tashkil etuvchi ionlarga ajraladi. Agarda suvli eritma tegishli tuz bilan [[toʻyinish|toʻyingan]] boʻlsa, reaksiya natijasida eritmada tuz choʻkmasi hosil boʻladi.
 == Manbalar ==