Noʻgʻoy tili: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish
← Avvalgi tahrirKeyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
Tahrir izohi yoʻq
Tahrir izohi yoʻq
Qator 21: Qator 21:
|lc2=
|lc2=
}}
}}
'''Noʻgʻoy tili''' — turkiy tillar oilasiga mansub, Rossiya Federatsiyasining Chechen Respublikasida, Stavropol (jumladan, Qorachoy-Cherkes Respublikasi) va Krasnodar oʻlkalarining bir qator tumanlarida tarqalgan. Oqnoʻgʻ-ay, noʻgʻay, qoranoʻgʻay lahjalariga boʻlinadi. 60 mingga yaqin kishi soʻzlashadi. Noʻgʻoy tili fonetik va grammatik xususiyatlari bilan qozoq va qoraqalpoq tillariga oʻxshaydi, maye. umumturkiy "ch" va "sh" tovushlari Noʻgʻoy tilida "sh" va "s"ga muvofiq keladi (Noʻgʻoy tilidagi shiq va tas soʻzlari boshqa turkiy tillarda chiq va tash tarzida talaffuz etiladi). Adabiy Noʻgʻoy tili 20-asrda shakllangan; uning taʼsirida dialektal farqlar yoʻqolib bormoqda. Yozuvi 1924—28 yillarda arab alifbosi, 1928—38 yillardalotin alifbosi asosida boʻlgan; [[1938-yil]]dan esa rus grafikasi asosidagi alifbodan foydalaniladi. <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
'''Noʻgʻoy tili''' (noʻgʻoy tilida atalishi ''Ногай тили'') — [[Rossiya]] tarkibidagi [[Dog'iston]], [[Qorachoy-Cherkesiya]] respublikalari va [[Stavropol oʻlkasi]]da istiqomat qiluvchi [[no'g'oylar]]ning tili. [[Turkiy tillar|Turkiy tillarning]] [[qipchoq tillari|qipchoq]] guruhiga kiradi.

Noʻgʻoy tilida gaplashuvchilar soni [[2010]] yilgi sanoq boʻyicha 88 328 kishi.

Noʻgʻoy tilining 3 dialekti bor: ''noʻgʻoy'' (Stavropol oʻlkasi), ''oqnoʻgʻoy'' (Qorachoy-Cherkesiya Respublikasi), ''qoranoʻgʻoy'' (Dogʻiston respublikasi). Alifbosi [[1928]] yilgacha [[arab alifbosi|arab]], keyinchalik — [[lotin alifbosi|lotin]], [[1950]] yildan buyon [[kirill alifbosi|kirill alifbosiga]] asoslangan.


==Alifbosi==
==Alifbosi==

28-Aprel 2013, 05:20 dagi koʻrinishi

Noʻgʻoy tili
Milliy nomi Ногай тили
Mamlakatlar  Rossiya
Rasmiylik holati  Dogʻiston
 Qorachoy-Cherkesiya
Soʻzlashuvchilarning umumiy soni 88 328 (2010) [1]
Turkum Yevroosiyo tillari
Til oilasi

Oltoy tillari

Turkiy tarmoq
Qipchoq guruhi
Noʻgʻoy-qipchoq ostguruhi
Alifbosi kirill
Til kodlari
ISO 639-2 nog
ISO 639-3 nog

Noʻgʻoy tili — turkiy tillar oilasiga mansub, Rossiya Federatsiyasining Chechen Respublikasida, Stavropol (jumladan, Qorachoy-Cherkes Respublikasi) va Krasnodar oʻlkalarining bir qator tumanlarida tarqalgan. Oqnoʻgʻ-ay, noʻgʻay, qoranoʻgʻay lahjalariga boʻlinadi. 60 mingga yaqin kishi soʻzlashadi. Noʻgʻoy tili fonetik va grammatik xususiyatlari bilan qozoq va qoraqalpoq tillariga oʻxshaydi, maye. umumturkiy "ch" va "sh" tovushlari Noʻgʻoy tilida "sh" va "s"ga muvofiq keladi (Noʻgʻoy tilidagi shiq va tas soʻzlari boshqa turkiy tillarda chiq va tash tarzida talaffuz etiladi). Adabiy Noʻgʻoy tili 20-asrda shakllangan; uning taʼsirida dialektal farqlar yoʻqolib bormoqda. Yozuvi 1924—28 yillarda arab alifbosi, 1928—38 yillardalotin alifbosi asosida boʻlgan; 1938-yildan esa rus grafikasi asosidagi alifbodan foydalaniladi. [2]

Alifbosi

Arab alifbosi

1928-yilgacha qoʻllangan arab alifbosi

ڮ ۇ ۋ پ ںُ چ ژ گ‎

Lotin alifbosi

1928-yildan ketin lotin alifbosini foydalandi

A a B v Ç ç D d E e Ә ә G g Ƣ ƣ
I i K k L l M m N n N̡ n̡ O o Ө ө
P p Q q R r S s Ş ş T t U u Y y
J j Z z V v

Kirill alifbosi

Hozirgi kundagi foydalanayotgan kirill alifbosi.

kirillcha Transliteratsiya kirillcha Transliteratsiya
A a A a P p P p
A a A‘ a‘ (Ä ä) R r R r
B b B b S s S s
V v V v (W w) T t T t
G g G g U u U u
D d D d U u U‘ u‘ (Ü ü)
Ye e E e F f F f
J j J j X x X x
Z z Z z Ts s Ts ts
I i İ i Ch ch Ch ch (Ç ç)
Y y Y y Sh sh Sh sh (Ş ş)
K k K k (Q q) Ъ ʼ -
L l L l I i I ı
M m M m -
N n N n E e E e
Nʼ nʼ Ng ng Yu yu Yu yu
O o O o Ya ya Ya ya
O o O‘ o‘ (Ö ö)

Manbalar

  1. ↑ Perepis-2010
  2. ↑ OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Noʻgʻoy_tili&oldid=1438866" dan olindi