Neptun

Neptun — Quyosh sistemasida Quyoshdan uzoqligi boʻyicha 8-sayyora. Koʻzga koʻrinmaydi, belgisi if yoki T. Fransuz astronomi U. Leveryening matematik hisoblari asosida 1846 y. nemis astronomi I. Galle kashf etgan. Quyoshdan oʻrtacha uzokligi 30,071 astronomik birlik (4498,6 mln. km). Orbitasining ekssentrisiteti 0,008, orbita tekis-ligi ekliptika bilan G46’ burchak tash-kil etadi. Quyosh atrofidagi aylanish davri 164,788 y., oʻz oʻqi atrofida 16 soatda aylanib chiqadi. N.ning ekvatorial radiusi 24750 km, massasi Yer massasining 17,25 baravariga teng . N. moddasining oʻrtacha zichligi boshqa gigant-sayyoralarniki kabi 1,71 g/sm3 ga teng . Ekvatorda ogʻirlik kuchi tezlanishi 15m/s2, N. sirtida ikkinchi kosmik tezlik 25 km/s. N. atmosferasi vodorodning metan bilan bir oz aralash-masidan iborat molekulalaridan tashkil topgan. N. tashki qatlamining t-rasi 200° atrofida. Oddiy koʻz bilan N.ni kuzatib boʻlmaydi. Teleskopda burchak diametri taxm. 2,5" boʻlgan yashil disk boʻlib koʻrinadi. N.ning 8 ta ta-biiy yoʻldoshi boʻlib, ulardan 2 tasi katta — Nerida va Triton bor.

N.ning kashf etilishi astronomiyaning katta yutuqlaridan biridir. Uran kashf etilgandan ikki yil oʻtgandan keyin, 1783 y. rus astronomi A. N. Lek-sel (1740—84) uning harakatini oʻrga-nib, Uranning hisoblangan yoʻldan muntazam ravishda ogʻishini aniqladi, bu ogʻish 8-nomaʼlum sayyoraning taʼsiri ekanligini aytgan. Bu gipotezani fransuz fizigi D. F. Arago qoʻllab-quvvatlagan. J. K. Adame va U. Leveryelar bir-biridan mustaqil holda uning oʻrnini mustaqil ishlab chiqqan.

Neptun Quyosh tizimining Quyoshdan uzoqliligi bo'yicha sakkizinchi o'rinda turuvchi sayyoradir.