Maddalena (Magdalena) Medici

Maddalena (Magdalena) Medici (italyancha: Maddalena de’ Medici; 1473-yil 25-iyul, Florensiya, Florentsiya Respublikasi — 1519-yil 2-dekabr, Rim, Papa davlatlari) — Florentsiya Respublikasi rahbari Buyuk Lorenzoning qizi, aristokrat Medici xonadonidan, grafinya Ferentillo.

Biografiyasi

Yoshlik yillarik

Maddalena Medici 1473-yil 25-iyulda Florensiyada tugʻilgan. Maddalena Florentsiya Respublikasi rahbari va Klaris Orsinining Lorentso Buyuk oilasida uchinchi farzand va ikkinchi qiz edi. Otasi tomonidan u Florentsiya hukmdori Piero Gout va Lucrezia Tornabuoni nabirasi edi. Onasi tomondan u Yakolo Orsini, Signor Monterotondo va Signors Bracciano oilasidan Maddalena Orsinining nabirasi edi. Qizning tarbiyasi va taʼlimini otasi tomonidan buvisi nazorat qilgan. Katta singlisi Lukresiya bilan birga Maddalena Anjelo Poliziano tomonidan oʻqitilgan, u otasi tomonidan katta akasi Pieroni oʻrgatish uchun yollangan. Maddalena, ayniqsa, Leo X nomi ostida boʻlajak papa boʻlgan kichik ukasi Jovanni bilan yaqin munosabatlarga ega edi. Bolaligida tez-tez uchraydigan kasalliklar uni oʻziga qaram va tushkun xarakterga aylantirdi.

Nikoh va farzandlari

1486-yilda Buyuk Lorenzo arxiyepiskop Rinaldo Orsini va Pyero Filippo Pandolfinini Papa Innokent VIII huzuriga yuborib, ularga Rimda Medici bankini ochish va kenja o‘g‘li Jovanni uchun manfaatli martaba bo‘yicha pontifik bilan muzokaralar olib borishni buyurdi. Muzokaralar chogʻida Maddalenaning Innokent VIII ning badjahl Francheschetto Cibo bilan nikohi mumkinligi masalasi ham koʻtarildi. 1487-yil yanvar oyida Rim Venetsiya bilan ittifoq tuzdi, bu Florensiya xavfsizligiga tahdid soldi. Muqaddas taxt bilan munosabatlarni mustahkamlashga muhtoj boʻlgan Buyuk Lorenzo oʻn toʻrt yoshli qizining deyarli qirq yoshli kuyovi bilan toʻyiga rozi boʻlishga majbur boʻldi. Nikoh Medicilarning siyosiy va iqtisodiy manfaatlarini qoʻllab-quvvatlash uchun papa tomonidan belgilangan narx edi. Ota-onalar, turmush qurish ularning sevimli qizini baxtsiz qilishini anglab, shunga qaramay, rozi boʻlishdi. Florensiyada Cibo va Medici oilalari oʻrtasidagi nikoh shartnomasiga munosabat salbiy edi. Respublika fuqarolarining chet elliklar bilan nikoh munosabatlariga shubha bilan qaragan florensiyaliklar respublika rahbarining qizining florensiyalik boʻlmagan kishiga turmushga chiqishiga qarshi chiqdilar.

Biroq 1487-yil 25-fevralda muzokaralar yakunida Rinaldo Orsini kelin tomonining vakili sifatida nikoh shartnomasini imzoladi va ikki kundan so‘ng Lorentso Muhtaram buni tasdiqladi. Oʻsha yilning 4-noyabrida Maddalena oʻz mulozimlari, jumladan onasi hamrohligida Florensiyadan Rimga joʻnab ketdi va u yerda oʻsha oyning 13-kuni yetib keldi. Kelin oʻzi bilan toʻrt ming florinlik sep olib keldi. Bir necha kundan keyin papa Medici oilasi vakillari sharafiga tushlik qildi va Maddalenaga sakkiz ming dukatlik zargarlik buyumlarini sovgʻa qildi. Francheschetto ham boʻlajak xotiniga ikki ming dukatlik qimmatbaho toshlar sovgʻa qildi.

Toʻy marosimlari 1488-yil 20-yanvarda Rimda boʻlib oʻtdi. Maddalena may oyining oxirida Florensiyaga joʻnab ketdi, keyingi oy esa Francheschetto unga qoʻshildi. Iyul oyining oxirida, Maddalena kasalligi paytida qaragan onasi vafotidan soʻng, u Rimga qaytib keldi va u yerda erining saroyida yashadi. Qizining turmushga chiqishi qanchalik qiyinligini tushungan ota Matteo Frankoni u bilan birga tan oluvchi sifatida yubordi. Toʻydan koʻp oʻtmay, Maddalenaning eri qizgʻin hayot tarziga qaytdi. Shunga qaramay, Francheschetto Cibo (1450 — 07/25/1519) bilan turmush qurganida, u sakkizta bolani dunyoga keltirdi, ulardan olti nafari balogʻat yoshiga etgan:

• Lukresiya (1489-1492), bolaligida vafot etgan;
• Klaris (1490-1492), bolaligida vafot etgan;
• Innotsenzo (25.08.1491 — 15.04.1550), 1513-yil 23-sentyabrdan kardinal, 1513-yildan 1517-yilgacha Santi Kosma e Damiano va 1517-yildan 1515-yilgacha Domnikadagi Santa Mariya unvonlari bilan kardinal diakon;
• Eleonora (1499-1557), Benediktin rohibasi Genuyadagi Santa-Mariya-del-Prato monastirining abbessi ;
• Lorenzo (20.07.1500 — 03.14.1549), Count Ferentillo, 1520-yil 14-mayda, Margraviate Massa va Signoria Carrara merosxoʻri Ricciarda Malaspina (1497-1553) bilan turmush qurdi;
• Katerina (09/13/1501 — 02/17/1557), 1520-yilda Camerino gertsogi Jovanni Mariya da Varanoga (1481-1527) turmushga chiqdi;
• Hippolita (1503-1562), 1522-yilda turmushga chiqqan Roberto Ambrodjo Sanseverino (vaf. 1532), Kolorno margravi, Kaiatzo grafi va Signor Bobbio;
• Jovanni Battista (05.06.1505 — 15.03.1550), 1530-yildan Marsel episkopi.

1492-yilda toʻngʻich qizi Lucretiyaning oʻlimi Maddalenani uzoq vaqt depressiyaga soldi. Xuddi shu yili unga katta hurmat bilan munosabatda boʻlgan, sovgʻalar bergan va uni tez-tez papa saroyida mehmon qilgan qaynotasi Innokent VIII vafot etdi. Koʻp oʻtmay, u eri bilan Rimni tark etdi. Er-xotin Florensiya, Piza va Genuyada yashagan. Francheschettoning Rimdagi siyosiy hayotdan ketishi Maddalenaga Florentsiya Respublikasi hududidagi mulkini mustaqil boshqarish imkonini berdi.

Kichik ukasi Jovanni Leo X nomi bilan yangi papa etib saylangandan soʻng, Maddalena opa-singillari Lukresiya va Kontessina bilan Rimga yoʻl oldi. 1513-yil 23-sentyabrda uning oʻgʻli Innosenzo amakisidan kardinal unvonini va munosib moliyaviy nafaqa oldi. 1515-yilda Maddalena Rim fuqaroligini oldi va papa orqali Muqaddas Taxt siyosatiga taʼsir qila boshladi, bu uning opa-singillari orasida hasadni keltirib chiqardi. Zamondoshlar Maddalenani indulgentsiyalarni sotishdan tushgan pullarni oʻzlashtirishda aybladilar, bu nemis davlatlari hududida islohot boshlanishiga bilvosita sabab boʻldi.

Maddalena 1519-yil yaʼni oʻsha yilning 25-iyulida vafot etgan eri vafotidan bir necha oy oʻtgach, 2-dekabrda Rimda vafot etdi. U Rimdagi Avliyo Pyotr soboriga dafn etilgan.

Madaniyatda

Maddalenaning hayoti haqidagi hikoya Nikolo Makiavellining „Belfegor“ romaniga asos boʻldi. Oʻz navbatida, kitob 1966-yilda Ettore Skola"Arxidyavol" filmining syujeti uchun asos boʻlib xizmat qildi, unda Maddalena rolini fransuz aktrisasi Klodin Auger oʻynadi.

Adabiyot

• Reumont Al. Lorenzo Deʼ Medici, the Magnificent : [angl.]. — London : Smith, Elder & Co., 1876. — Vol. II. — 489 p.

Havolalar

• Fosi Ir. „Medici, Maddalena de’“ (it). www.treccani.it (2009). Qaraldi: 2020-yil 7-may.

• Lupis Macedonio M. „Orsini: Conti di Pacentro e Oppido“ (it). www.genmarenostrum.com. Qaraldi: 2020-yil 7-may.

• Vogt-Lüerssen M. „Maddalena de' Medici, daughter of Lorenzo "il Magnifico" de’ Medici“ (en). www.kleio.org. Qaraldi: 2020-yil 7-may.

• Ettore Scola. „L’arcidiavolo (1966)“ (en). www.imdb.com. Qaraldi: 2020-yil 7-may.