Leucojum

Ilmiy tasniflash
	Oʻsimliklar
	Yuksak oʻsimliklar
	Gulli oʻsimliklar
	Bir urugʻpallalilar
	Asparagales
	Amaryllidaceae
	Amaryllidoideae
	Galantheae
	Leucojum; ; L.
Sinonimlar
	Nivaria Heist. ex Fabr.; Narcissoleucojum Ortega; Erinosma Herb.; Polyanthemum Bubani;

Leucojum — Amaryllis oilasiga, Amaryllidoideae kenja oilasiga mansub, Yevroosiyoda oʻsuvchi piyozboshli oʻsimliklarning kichik turkumi. Hozirda turkum faqat ikkita maʼlum turni oʻz ichiga oladi, koʻpchilik turlari Acis turkumiga koʻchirilgan. Ikkala turkum turlari ham qor parchalari nomi tanilgan^[1] .

Leucojum — yunoncha leukos, leukos „oq“ va ἰōn, ion „binafsharang“ soʻzlarining birikmasidir. Boshqa keng tarqalgan nomlar orasida qor qoʻngʻirogʻi, shudring tomchisi va Avliyo Agnes gullari mavjud.

Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]

2004-yilgacha Leucojum turkumi turlari Acis turkumiga koʻchirilgan. Leucojum faqat ikkita turdan iborat: Leucojum aestivum va Leucojum vernum ^[2].

Taksonomiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Leucojum turkumiga 1753-yilda Karl Linney tomonidan dastlab ikkita tur, Leucojum vernum va L. aestivum qoʻshilgan .

1807-yilda Richard Entoni Solsberi The Paradisus Londinensis asarida ikkita turni tasvirlagan. U dastlab oʻsimlik uchun Leucojum autumnale nomini ishlatgan, Solsberi ikki tur oʻrtasidagi farqni qayd etdi va ularni Leucojum autumnale ni yangi Acis jinsiga oʻtkazish uchun yetarli deb hisobladi. Baʼzi botaniklar Leucojum va Acis oʻrtasidagi boʻlinishni qabul qilgan boʻlsa-da, koʻpchilik bu holatni maqullamadi, masalan, Brayan Metyu 1987-yilda barcha turlarni Leucojumga joylashtirdi. Asis 2004-yilda qayta tiklandi. Leucojum jinsining toʻqqiz sobiq aʼzosi, ularning tor barglari, qattiq poyalari va gullari bilan ajralib turadi. Hozirda bu turlar Acis turkumiga joylashtirilgan va Leucojumda faqat ikkita tur qoldirilgan ^[3].

Turlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Leucojum aestivum L. — yozgi qor parchasi yoki Loddon nilufari — Yevropa, Yaqin Sharq, Kavkaz ; Yaponiya, Avstraliya, Shimoliy Amerika va Urugvayda naturalizatsiya qilingan
Leucojum vernum L. — bahorgi qor parchasi — janubiy va markaziy Yevropa Ispaniyadan Ukrainagacha ; Yaponiya va AQShning baʼzi qismlarida naturalizatsiya qilingan^[4]

Tarqalishi va oʻsish joyi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Leucojum Yevropaning shimoli-gʻarbiy qismidan tashqari, Turkiya va Eronda oʻsadi. L. aestivum, butun dunyoda, jumladan, Yevropaning boshqa qismlarida, Yaponiyada, Avstraliyaning baʼzi qismlarida, Shimoliy Amerikada va Urugvayda keng tarqalgan. U nam oʻtloqlar va ariqlar kabi nam sharoitlarni va oʻrmon kabi soyali yashash joylarini afzal koʻradi.

Kultivatsiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Leucojumning ikki turi „nam tuproq oʻsimliklari“ deb taʼriflangan. Ikkalasi ham gʻarbiy Yevropadagi bogʻlarda yaxshi oʻsadi, yozda tuproq toʻliq qurib ketmasligi uchun etarli miqdorda yomgʻir yogʻadi. L. aestivum, yozgi qor parchasi, ayniqsa, gil tuproqlarda yaxshi oʻsadi. L. vernum, bahor qor parchasi, nam quyoshli yoki yarim soyali joylarda oʻsishi oson. Qurigan piyozchalar oʻsmaydi. Ular urugʻdan ham, boʻlinish orqali ham koʻpaytirilishi mumkin. Urugʻlar unib chiqishi uchun sovuq vaqtni talab qiladi va gullash hajmiga erishish uchun 4-5 yil kerak boʻladi.

Piyozchalarga narcissus chivinlari hujum qilishi mumkin (Merodon equestris). Gullarni shilimshiqlar va salyangozlar yeyishi mumkin. Peyronellaea curtisii qoʻziqorini bilan barglarning infektsiyasi (sin. Stagonospora curtisii) oʻsimliklarni ham quritishi mumkin.

Turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Leucojum aestivum „Gravetye Giant“ kattaroq gullarga ega navdir . Bu nav 1884-yildan 1935-yilgacha nufuzli bogʻ yozuvchisi Uilyam Robinsonning uyi boʻlgan, Angliyaning Gʻarbiy Sasseks shahridagi Elizabeth davrida qurilgan Gravetye Manor uyi sharafiga nomlangan. Uy hozirda mehmonxonaga aylantirilgan.

Leucojum aestivum 'Gravetye Giantʼ va L. vernum Qirollik bogʻdorchilik jamiyatining Bogʻdagi xizmatlari uchun mukofotiga sazovor boʻlgan .

Madaniy ahamiyatga ega[tahrir | manbasini tahrirlash]

Leucojum aestivum 2002-yilda yovvoyi gullar va oʻsimliklarni saqlash boʻyicha Plantlife xayriya tashkiloti tomonidan oʻtkazilgan soʻrov natijalariga koʻra Berkshirning okrug guli nomini oldi. Leocojum aestivum Loddon vodiysida keng tarqalgan, shuning uchun ikkinchi nomi „Loddon lilyasi“.

Yozgi qor parchasi ( Leucojum aestivum )
Yozgi qor parchasi ( Leucojum aestivum )
Bahorgi qor parchasi ( Leucojum vernum )

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Stevens, P.F. „Angiosperm Phylogeny Website: Asparagales: Amaryllidoideae“.
↑ Boens, Wim (March 2017). „An overview of Leucojum“. The Plantsman. New Series. 16 (1): 20–25.
↑ Webb, D.A.. Flora Europaea, Volume 5: Alismataceae to Orchidaceae. Cambridge University Press, 1980 — 77 bet. ISBN 978-0-521-06662-4.
↑ „Genere Leucojum“. Altervista Flora Italiana. Qaraldi: 2017-yil 26-may.

[APweb-1] Stevens, P.F. „Angiosperm Phylogeny Website: Asparagales: Amaryllidoideae“.

[Boen17-2] Boens, Wim (March 2017). „An overview of Leucojum“. The Plantsman. New Series. 16 (1): 20–25.

[FE-3] Webb, D.A.. Flora Europaea, Volume 5: Alismataceae to Orchidaceae. Cambridge University Press, 1980 — 77 bet. ISBN 978-0-521-06662-4.

[FI-4] „Genere Leucojum“. Altervista Flora Italiana. Qaraldi: 2017-yil 26-may.

[1]

[2]

[3]

[4]