Lapseki
Lapseki | |
|---|---|
Qishloq | |
 | |
  Turkiyadagi joylashuvi | |
| Koordinatalari: 40°20′38″N 26°41′01″E / 40.34389°N 26.68361°E G OKoordinatalari: 40°20′38″N 26°41′01″E / 40.34389°N 26.68361°E G O | |
| Davlat | Turkiya |
| Viloyat | Chanoqqal'a |
| Tuman | Lapseki |
| Hukumat | |
| Aholisi (2021)[1] |
14 984 kishi |
| Vaqt mintaqasi | TRT (UTC+3) |
| Hudud kodi | 0286 |
Lapseki (yunoncha : Lampsakos) — Turkiyaning Chanoqqal’a viloyatidagi shaharcha . Bu Lapseki tumanining markazidir[2]. Aholi soni 14984 nafar (2021)[1].Tuman Meri — Eyüp Yilmaz (AKP).
Lapseki tumani oʻzining giloslari bilan juda mashhur va shaharda har yili olcha festivali oʻtkaziladi[3].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shaharga miloddan avvalgi VI asrda Fokeyalik yunon kolonistlari asos solgan. Koʻp oʻtmay u Dardanel boʻgʻozidagi savdo yoʻllarini nazorat qiluvchi Miletning raqobatchisiga aylangan edi. Zamonaviy turkcha nomi asl yunoncha nomidan olingan.
Lapseki miloddan avvalgi 500-yillarda tashkil etilgan. Oʻsha paytda Dardanel sohilida joylashgan 4 ta aholi punktidan biri edi. Qadimda shahar qirol Mendrom hukmronligida boʻlgan. Pityausa deb atalgan bir vaqtda Foçadagi mustamlakachilarni mahalliy xalq hujumlaridan himoya qilgan qirol oʻz tarixida birinchi marta qizi nomidan tanga zarb qilgan. Lapseke va keyinchalik shaharga mustamlakachilar unga qarzdorligini bildirish uchun shunday nom berishgan. Oʻsha vaqtlar, Lampsakos, keyin Lapseki nomi bugungi kungacha oʻtdi.
Shahar 1356-yilda Sulaymon Posho tomonidan bosib olingan. Shahar Usmonlilar qoʻliga oʻtgunga qadar uzoq vaqt Vizantiya qoʻli ostida edi. Birinchi jahon urushi oxirida bosib olingan shahar 1922-yil 25-sentyabrda, Mustaqillik urushi tugashi arafasida Britaniya va Fransiya qoʻshinlaridan ozod qilingan. Tumanda Mustaqillik urushida halok boʻlgan 15 ming askarning qabri bor.
Iqtisodiyoti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Mintaqada aholining asosiy tirikchiligi qishloq xoʻjaligi boʻlib, baliqchilik va turizm ham muhim ahamiyatga ega hisoblanadi. Tumanning eng keng tarqalgan mevalariga gilos va shaftoli hisoblanadi. Birinchi marta 1983-yilda oʻtkazilgan gilos festivali har yili 2-12-iyun kunlari boʻlib oʻtadi. 1-4-sentyabr kunlari Lapseki shahrida ham yarmarka boʻlib oʻtadi. Lekin 22-26-avgust kunlari yaqin atrofdagi Çardak shahridagi yarmarka soyasida boʻlib oʻtadi. U har yili kurash musobaqasi bilan yopiladi. Bu kurash Edirnadagi Kirkpinardan keyin Turkiyadagi eng qadimiy ikkinchi musobaqa hisoblanadi. Odamlar kurashchilarni tomosha qilish uchun Bursa kabi yaqin viloyatlardan kelishadi. Bundan tashqari, dengiz boʻyidagi qishloqlardagi plyajlar va yozgi uylar ham sayyohlarni oʻziga jalb qiladi. Turkiya bosh vaziri oʻrinbosari Numan Kurtulmushning Lapsekining Suluca qishlogʻida yozgi uyi bor. Lapsekidan har soatda Geliboluga toʻgʻridan-toʻgʻri parom bor. Bu Osiyodan Yevropaga qitʼalararo sayohat boʻlib hizmat qiladi.
Chanoqqal’a 1915-yil koʻprigi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Chanoqqal’a 1915-yil koʻprigi 2022-yil mart oyida yakunlanishi rejalashtirilgan yirik loyihadir. U Dardanel boʻgʻozi orqali Lapsekidan Gelibolu yarimorolidagi Sütlücegacha quriladi. Loyihani yakunlash hukumatning mamlakat infratuzilmasini yaxshilash boʻyicha 2023-yilga moʻljallangan koʻrish dasturi maqsadlarining bir qismidir. Bu Yevropadan Turkiyaning gʻarbiy qismiga aloqani taʼminlaydi. Bu mintaqa turizmini ham, mahalliy iqtisodiyotni ham rivojlantirishi kutilmoqda. Koʻprik olti qatorli avtomobil harakatini amalga oshiradi. Mintaqani Istanbul yoki Edirne va Yevropa bilan bogʻlash uchun moʻljallangan koʻprikdan temir yoʻl oʻtishi ham rejalashtirilmoqda. Koʻprikning poydevor qoʻyish marosimi 2017-yilning 18-martida boʻlib oʻtdi[4][5]. Koʻprik 2022-yil 18-martda Prezident Tayyip Erdoʻgʻan tomonidan rasman ochilgan. Bu Turk boʻgʻozlari ustidagi toʻrtinchi koʻprikdir. Asosiy uzunligi 2023 (6637 fut) metrga teng, koʻprik Yaponiyadagi Akashi Kaikyo koʻprigidan dunyodagi eng uzun osma koʻprikdan 32 metrga (105 ft) oshib ketdi.
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Lampsak
- Abramios yolgʻonchi
- Chanoqqal’a 1915 koʻprigi
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 „Address-based population registration system (ADNKS) results dated 31 December 2021“ (turkcha) (XLS). TÜİK. Qaraldi: 1-mart 2023-yil.
- ↑ İlçe Belediyesi, Turkey Civil Administration Departments Inventory. Retrieved 1 March 2023.
- ↑ „Lapseki'de 33. Kiraz Festivali - Haberler“.
- ↑ LAPSEKİ’DE HAVA ALANI VE DEMİR YOLU HEYECANI (Wayback Machine saytida 27 May 2015 sanasida arxivlangan). milliyet.com.tr. 24 September 2014
- ↑ 1915 Çanakkale Köprüsü
Andoza sahifasi yaratildi.