Laos davlat madhiyasi

Ishorat qoʻshish
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
 Laos davlat madhiyasi
Soʻz muallif(lar)i Sisana Sisane, 1975
Bastakor Thongdy Sounthonevichit
Qabul qilindi 1945-yil
Audio
Laos davlat madhiyasi

"Pheng Xat Lao" (laoscha: ເພງຊາດລາວ pʰeŋ saːt laːw, maʼnosi „Laos xalqi madhiyasi“) — Laos Xalq Demokratik Respublikasining davlat madhiyasi. U 1941- yilda Thongdy Sounthonevichit tomonidan yozilgan va bastalangan. U 1945-yilda Laos Qirolligining milliy madhiyasi sifatida qabul qilingan. Asl matn matni kommunistlar Laosdagi fuqarolar urushida gʻalaba qozonib, 1975-yilda Laos Xalq Demokratik Respublikasi tashkil etilgandan soʻng qayta koʻrib chiqildi, yangi soʻzlar Sisana Sisane tomonidan yozilgan.

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Uzoq vaqt davomida Siamning irmoqli davlati, 1893-yilda Laos oʻzining mustamlaka imperiyasi doirasida Fransiyaning protektoratiga aylandi. Fransuzlarning taʼkidlashicha, ularning anneksiyasi Laosni Xitoy kabi „dushman qoʻshnilar“dan va ayniqsa, Laosni Yevropa mustamlakachi kuchiga berishga majbur boʻlgan Siamdan himoya qilish edi. Aslida, Fransiya Laosni mustamlaka sifatida boshqargan, hattoki koʻplab vyetnamlarni uning boshqaruvida ishlash uchun jalb qilgan. Boshqaruvning bir xoʻjayindan ikkinchisiga oʻtishi millatchilik tuygʻusining ilgari mustaqil boʻlgan Vyetnamda boʻlgani kabi rivojlanmaganligini anglatardi. Biroq, Ikkinchi Jahon urushining boshlanishi tez orada Fransiyaning fashistlar Germaniyasi qoʻliga tushishini koʻrsatdi. Siamdagi yangi oʻng qanot hukumati buni Fransiyaga yoʻqotilgan Tailand hududini, ayniqsa Mekong daryosining Tailand tomonida joylashgan yerlarni qaytarib olish imkoniyati sifatida koʻrdi. Bunga qarshi turish uchun Fransiya mustamlakachi hukumati Laos millatchiligini targʻib qila boshladi.[1]

Ushbu liberalizatsiya tufayli endi koʻplab vatanparvarlik qoʻshiqlari yaratildi, ularning har biri Laosning „oʻziga xosligini“ taʼkidlaydi.[2] „Pheng Xat Lao“ ulardan biri boʻlib, 1941-yilda doktor Thongdy Sounthonevichit tomonidan bastalangan.[3] U 1945-yilda, qirol yapon bosqinchilari tomonidan Laosni fransuz hukmronligidan mustaqil deb eʼlon qilishga majbur boʻlganida davlat madhiyasi sifatida tanlangan. Bu yangi erkinlik qisqa umr koʻrdi, chunki 1945-yilda Laos Yaponiyaga taslim boʻlganidan keyin Fransiya Fransiya Hindi-Xitoy federatsiyasi ustidan nazoratni tezda qaytarib oldi. 1947-yilda Fransiya Fransiya ittifoqi tarkibida Laosga cheklangan avtonomiya berdi va „Pheng Xat Lao“ yana milliy madhiyaga aylandi.[4]

Pathet Lao 1975-yilda Laosdagi fuqarolar urushida gʻalaba qozonganida, Shimoliy Vyetnamning katta yordami tufayli, yangi kommunistik hukumat monarxiyani bekor qildi va marksistik hukumat mafkurasini aks ettirish uchun qoʻshiq matnini oʻzgartirdi. Natijada, madhiya Laos irqi va buddizmga eʼtibor qaratish oʻrniga, Laosdagi barcha etnik guruhlarni eslatib, hamma narsani qamrab oldi. Biroq ohang saqlanib qolgan.[5]

Matn[tahrir | manbasini tahrirlash]

Lao tili[6][7] Lao tilining romanizatsiyasi[8] IPA transkripsiyasi Inglizcha tarjima

ຊາດລາວຕັ້ງແຕ່ໃດມາ
ລາວທຸກທົ່ວຫນ້າເຊີດຊູສຸດໃຈ
ຮ່ວມແຮງຮ່ວມຈິດຮ່ວມໃຈ
ສາມັກຄີກັນເປັນກຳລັງດຽວ

ເດັດດ່ຽວພ້ອມກັນກ້າວຫນ້າ
ບູຊາຊູກຽດຂອງລາວ
ສົ່ງເສີມໃຊ້ສິດເປັນເຈົ້າ
ລາວທຸກຊົນເຜົ່າສະເໝີພາບກັນ

ບໍ່ໃຫ້ພວກຈັກກະພັດ
ແລະພວກຂາຍຊາດເຂົ້າມາລົບກວນ
ລາວທັງມວນຊູເອກະລາດ
ອິດສະຫລະພາບຂອງຊາດລາວໄວ້

ຕັດສິນໃຈສູ້ຊີງເອົາໄຊ
ພາຊາດກ້າວໄປສູ່ຄວາມວັດທະນາ

Sāt Lāo tangtǣ daimā
Lāo thuk thūan nā sœ̄t sū sutchai
Hūam hǣng, hūam chit, hūam chai,
samakkhi kan pen kamlang dīao.

Det dīao phǭmkan kāonā,
būsā sū kīat khǭng Lāo,
Songsœ̄m sai sit pen chao
Lāo thuk son phao samœ̄; phāp kan.

Bǭ hai phūak chakkaphat
læ phūak khaj sāt khao mā lopkhūan,
Lāo thang mūan sū ēkalāt,
itsalaphāp khǭng sāt Lāo wai

Tatsinchai sū sing ao sai
phā sāt kāo pai sū khūam watthanā.}}

[saːt̚ laːw taŋ.tɛː daj.maː]
[laːw tʰuk̚ tʰuːə̯n naː sɤːt̚ suː sut̚.t͡ɕaj]
[huːə̯m hɛːŋ huːə̯m t͡ɕit̚ huːə̯m t͡ɕaj]
[saː.mak̚.kʰiː kan pen kam.laŋ diːə̯w]

[det̚ diːə̯w pʰɔːm.kan kaːw.naː]
[buː.saː suː kiːə̯t̚ kʰɔːŋ laːw]
[soŋ.sɤːm saj sit̚ pen t͡ɕaw]
[laːw tʰuk̚ son pʰaw sa.mɤː pʰaːp̚ kan]

[bɔː haj pʰuːə̯k̚ t͡ɕak̚.ka.pʰat̚]
[lɛ pʰuːə̯k̚ kʰaj saːt̚ kʰaw maː lop̚.kʰuːə̯n]
[laːw tʰaŋ muːə̯n suː ek̚.ka.laːt̚]
[it̚.sa.la.pʰap̚ kʰɔːŋ saːt laːw waj]

[tat̚.sin.t͡ɕaj suː siŋ aw saj]
[pʰaː saːt̚ kaːw paj suː kʰuːə̯m wat̚.tʰa.naː]

For all time, the Lao people
Have glorified their motherland,
United in heart,
Spirit and vigor as one.

Resolutely moving forwards,
Respecting and increasing the dignity of the Lao people
And proclaiming the right to be their own masters.
The Lao people of all origins are equal

And will no longer allow imperialists
And traitors to harm them.
The entire people will safeguard the independence
And the freedom of the Lao nation.

They are resolved to struggle for victory
In order to lead the nation to prosperity.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „History of Laos“. Lonely Planet. 2021-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 8-may.
  2. ↑ Raffin, Anne. Youth Mobilization in Vichy Indochina and Its Legacies: 1940 to 1970. Lexington Books, 2005 — 137–38 bet. ISBN 9780739111468. 
  3. ↑ Doedan, Matt. Laos in Pictures. Twenty-First Century Books, 2007 — 69 bet. ISBN 9780822565901. 
  4. ↑ Kutler, Stanley I., ed (1996). "Laos". Encyclopedia of the Vietnam War. New York: Charles Scribner's Sons. http://ic.galegroup.com/ic/whic/ReferenceDetailsPage/ReferenceDetailsWindow?displayGroupName=Reference&disableHighlighting=false&prodId=WHIC&action=e&windowstate=normal&catId=&documentId=GALE%7CBT2336200278&mode=view. <!---> (subscription required)
  5. ↑ St. John, Ronald Bruce. Revolution, Reform and Regionalism in Southeast Asia: Cambodia, Laos and Vietnam. Routledge, January 11, 2013. ISBN 9781134003464. 
  6. ↑ „ປະຕູເອເລັກໂຕນິກ ລັດຖະບານລາວ“. Government of Lao People's Democratic Republic. 2022-yil 31-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 31-yanvar.
  7. ↑ „Laotian National Anthem (Pheng Xat Lao)“. ASEAN Learning Center, Department of Local Administration. Qaraldi: 2022-yil 31-yanvar.
  8. ↑ https://www.loc.gov/catdir/cpso/romanization/lao.pdf

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Laos_davlat_madhiyasi&oldid=3779224" dan olindi