Kontent qismiga oʻtish

Léon: The Professional

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Léon: The Professional

Film afishasi
Rejissyor(lar) Lyuk Besson
Prodyuser(lar) Patris Ledu
Ssenariynavis(lar) Lyuk Besson
Rollarda
Bastakor(lar) Erik Serra
Kinematografiya Teri Arbogast
Muharrir(lar) Silvi Landra
Studiya(lar)
Distribyutor Gaumont Buena Vista International[2]
Chiqarilgan sanasi
  • 14-sentyabr, 1994-yil(1994-09-14) (Fransiya)[3]
Davomiyligi 110 daqiqa
Mamlakat Fransiya bayrogʻi Fransiya
Til inglizcha
Byudjeti 16 million AQSH dollari[4]
Daromadi 45.3 million AQSH dollari[5][6]


Léon: The Professional (AQShdan tashqarida Leon deb nomlangan) — 1994-yilda chiqqan ingliz tilidagi fransuz jangovar-triller janridagi film. Film yozuvchi va rejissyor Lyuk Besson tomonidan suratga olingan[7][8][9][10]. Unda bosh rollarni Jan Reno va Gari Oldman ijro etgan, shuningdek, filmda Natali Portmanning debyut roli mavjud. Syujet Léon (Reno) atrofida aylanadi, u professional yollanma qotil bo'lib, o'n ikki yoshli Matilda Lando (Portman)ni o'z qarmog'iga oladi, uning oilasi Giyohvand moddalarni nazorat qilish boshqarmasi agenti Norman Stansfield (Oldman) tomonidan o'ldirilgan. Léon va Matilda o'rtasida noodatiy munosabatlar rivojlanadi, u Léonning shogirdiga aylanadi va yollanma qotillik san'atini o'rganadi. Film Fransiyada „Gaumont Film“ kompaniyasi tomonidan 1994-yil 14-sentyabrda namoyish etildi va tanqidchilar tomonidan ijobiy baholandi.


Syujeti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Léon italyan-amerikalik yollanma qotil (yoki o'zi aytganidek „tozalovchi“) bo'lib, Nyu-York shahrining , Manhattan kichik Italiya mahallasida „Qariya Toni“ ismli Amerika mafiyasi boshlig'i uchun ishlaydi. Bir kuni, Léon o'n ikki yoshli, oilasi notinch bo'lgan Mathilda Lando bilan tanishadi. Matilda Léon bilan bir xil qavatda yashaydi va yomon xulqli qizlar uchun mo'ljallangan maktabni tashlab ketgan.

Matildaning zo'ravon otasi Giyohvand moddalarni nazorat qilish boshqarmasi agentlarining g'azabini qo'zg'atadi. Ular Matildaning otasiga kokainni yashirishi uchun to'laydilar. U kokainni o'g'irlaganini bilib qolishgach, Giyohvand moddalarni nazorat qilish boshqarmasi agentlari, ularning rahbari, narkoman Norman Stansfield boshchiligida kvartiraga bostirib kiradi. Giyohvand moddalarni qidirish davomida Stansfield Matildaning barcha oila a'zolarini o'ldiradi. Bu paytda Matilda do'kondan oziq-ovqat olib kelayotgan edi. U nima bo'lganini tezda tushunib, Léonning kvartirasiga boradi va Léon unga boshpana beradi.

Matilda tezda Léonning yollanma qotil ekanligini bilib oladi. U Léondan bu kasbni o'rgatishini va qotillik san'atini o'rganishni xohlayotganini aytadi, chunki u to'rt yoshli ukasining o'limidan qasos olishni xohlaydi. Dastlab, Léon Matildaning yonida bo'lishidan noqulay bo'ladi va hatto uni uxlayotgan paytda o'ldirishni o'ylaydi, lekin keyinchalik unga turli qurollardan foydalanishni ko'rsatadi. Evaziga, Matilda Léonning ishlari bilan shug'ullanadi, uning kvartirasini tozalaydi va unga o'qishni o'rgatadi. Matilda Léonga qoyil qoladi va tezda unga ko'ngil qo'yadi, tez-tez unga sevishini aytadi, ammo Léon unga javob qaytarmaydi.

Léon vazifada bo'lganida, Matilda Léonning qurol-aslahasidan sumkaga qurollarni solib, Stansfieldni o'ldirishga qaror qiladi. U o'zini kuryer qiz qilib ko'rsatib, Giyohvand moddalarni nazorat qilish boshqarmasi idorasiga kirib oladi va hojatxonada Stansfield tomonidan ushlab olinadi. Uning bir hamkori Stansfieldga Léonning Xitoy kvartalida tongda Giyohvand moddalarni nazorat qilish boshqarmasining agenti Malkyni o'ldirganini aytadi. Léon, Matildaning rejasini uning yozgan xatidan bilib, uni qutqaradi va bu jarayonda Stansfieldning yana ikki odamini o'ldiradi. G'azablangan Stansfield Tonini topadi va Léonning qayerda ekanini qiynoqqa solib bilishga harakat qiladi.

Léon Matildaga qanday qilib yollanma qotilga aylanganini aytib beradi. Léon Italiyada o'n to'qqiz yoshida boy oiladan kelgan bir qizni sevib qoladi, lekin Léonning oilasi kambag'al edi. Ular qochishni rejalashtirishgan, ammo qizning otasi ularni topib qizini g'azabdan o'ldiradi. Léon qasos uchun otani o'ldiradi va Nyu-Yorkka qochadi, u yerda Toni bilan uchrashadi va qotillik san'atini o'rganadi.

Keyinroq, Matilda oziq-ovqat olib qaytayotganda, Stansfield yuborgan Nyu-York shahar politsiyasi favqulodda xizmatlar guruhi (NYPD ESU) guruhi uni qo'lga oladi va Léonning kvartirasiga bostirib kiradi. Léon ESU guruhini pistirmaga olib, Matildani qutqaradi. Léon Mathilda uchun havo yo'lida teshik ochib, uni tezda qochishiga yordam beradi. U Mathildaga uni sevishini aytadi va Toni yoniga bir soatdan keyin kelishini iltimos qiladi, bu vaqtda ESU guruhi kvartirani portlatadi. Portlash paytida Léon yaralangan holda ESU zobiti ko'rinishida binodan chiqib ketadi. Uni hech kim sezmaydi, faqat Stansfield uni payqaydi va Léonni orqasidan otib o'ldiradi. Léon o'limidan oldin qo'liga granata halqasini tutqazib, bu Matildadan sovg'a ekanligini aytadi. Stansfield Léonning yelkasini ochib, bir necha granatani ko'radi va ular portlaydi, Stansfieldni o'ldiradi (Léon allaqachon o'lgan, portlash ikkalasini ham o'ldiradi deyish noto'g'ri).

Matilda Tonining yoniga boradi va uni ishga olishini so'raydi, lekin Toni o'n ikki yoshli qizni yollashdan bosh tortadi va Léon unga biror narsa bo'lsa, pulini Matildaga berishini aytganini eslatadi. Toni Matildaga 100 dollar beradi va uni yana maktabga qaytaradi. Maktab direktori Matilda bilan sodir bo'lgan voqealarni bilib, uni maktabga qabul qiladi. Matilda maktab yonidagi dalaga Léonning uy o'simligini ekish uchun boradi, chunki u Léonga bu o'simlikka „ildiz berish“ kerakligini aytgan edi, ko'proq ildiz yoyishi uchun u tuvakda emas bog'da o'sishi kerak edi.

Rollarda

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ishlab chiqarish

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kunduzgi foto
Léon va Matildaning uyi, 97-ko'cha, Park avenyuning burchagida joylashgan uy, 2003-yilda suratga olingan

Léon: The Professional qisman Bessonning 1990-yilda ishlangan La Femme Nikita (ba'zi mamlakatlarda Nikita) filmning g'oyaviy kengaytirilgan shaklidir. La Femme Nikita filmida Jean Reno Viktor ismli Léonga o'xshash personajni ijro etgan. Besson Léon haqida shunday deydi: „Endi ehtimol, Jean Viktorning amerikalik amakivachchasini o'ynayapti. Bu safar ko'proq insoniyroq ko'rinishda“[11].

Filmning ko'p qismi Fransiyada suratga olingan bo'lsa, qolgan sahnalari Nyu-York shahrida suratga olingan. Maktabdagi so'nggi sahna Hoboken (New Jersey)dagi Stevens texnologiyalar institutida suratga olingan[12].

Musiqasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Film uchun musiqalar 1994-yil oktyabr oyida TriStar Music tomonidan chiqarilgan. U Yaponiyadagi tijorat jihatidan eng muvaffaqiyatli kompaniyalardan biri bo'lib, 1999-yil dekabr oyida musiqalari 100000 nusxada sotilgani uchun oltin sertifikat bilan taqdirlangan[13].

Namoyish etilishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Léon: The Professional 1994-yil 14-sentabrda Fransiyada namoyish etilgan[2]. Film tijoriy jihatdan muvaffaqiyatli bo'lib, dunyo bo'ylab 18,662,979 ta chipta sotilgan[14]. Fransiyada birinchi haftasida 26,8 million fransuz franki ($5,1 million) daromad keltirgan va uch hafta davomida 1994-yilda Fransiyada eng ko'p daromad qilgan filmlar ro'yxatining birinchi o'rnida bo'lgan[15] Fransiyada jami 3,623,153 ta chipta sotilgan.[2].

Filmning tomoshabinlar tomonidan kutib olinishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tanqidiy fikrlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rotten Tomatoes saytida film 66 ta sharh asosida 74% ijobiy reytingga ega, o'rtacha reyting esa 6.9/10 ko'rsatkichini tashkil etadi. Sayt tanqidchilarining yakdil fikriga ko'ra: „Tajribali qotil va uning 12 yoshli shogirdining noodatiy munosabatlariga asoslangan — yosh Natalie Portmanning yulduzlik roli — Luc Bessonning „Léon“ filmi uslubiy va o'zgacha ta'sirli triller hisoblanadi“[16]. Metacriticda film 12 ta tanqidchi fikridan 100 balldan 64 ball oldi, bu umuman olganda „ijobiy sharhlar“ ekanligini bildiradi[17].

Empire film jurnalida jurnalining Mark Salisbury filmni beshta yulduz bilan mukofotladi. U shunday dedi: „Har bir kadrda uslub, hazil va o'ziga ishongan film, va faqat Besson keltira oladigan Nyu-York haqida yangi va boshqacha nuqtai nazarni ko'rsa bo'ladi. Bir so'z bilan aytganda, ajoyib“[18]. AllMoviedagi Mark Deming filmga besh yulduzdan to'rtta yulduz berdi va uni „qanchalik zo'ravon bo'lsa, shunchalik uslubiy jihatdan jozibali“ deb ta'riflab, Jean Renoning kuchli ijrosi, Natalie Portmanning hayratlanarli debyuti va Gary Oldmanning haddan tashqari zo'r ijrosini ta'kidlab o'tdi[19].

Time jurnalidan Richard Schickel filmni maqtab, "Bu film bir necha tanish, lekin farqli elementlarni aralashtirgan, noodatiy va e'tiborni tortadigan narsa yaratgan film" deb yozgan. U Oldmanning ijrosini "ilohiy psixopat" deb ta'riflagan.[20] The Washington Postdan Hal Hinson ham Oldmanning ijrosini maqtadi va shunday dedi: "Reno kamtarona o'ynaydi, Oldman esa o'z ijrosini ekran bo'ylab sochib yuboradi. Oldman o'z avlodining hech qanday cheklovlarsiz aktyoridir va bu jinni detektiv rolida u hech narsani zaxiraga saqlamaydi. Kamera unga yaqinlashganda, siz orqaga chekinishni xohlagandek bo'lasiz."[21]

Roger Ebert filmga to'rtta yulduzdan ikki yarim yulduz berdi va shunday yozdi: "Film yaxshi rejissyorlik qilingan, chunki Besson dramatik voqealarga kuchli vizual uslub bilan sho'ng'ish qobiliyatiga ega. Va film yaxshi o'ynalgan." Shunga qaramay, u butunlay maqtamadi: "Men doim fikrimning orqasida 12 yoshli qizni bu voqealarga qo'shish noto'g'ri degan noxush o'y bo'lgan. ... Aslida bu silliq shahar trillerdir, qizning yoshini ekspluatatsiya qilishadi, lekin bu masala bilan to'liq shug'ullanilmaydi."[10]

The New York Timesdan Janet Maslin "The Professional juda hissiy film bo'lib, u hech qanday axloqsizlik tuyg'usini uyg'otmaydi. Hatto g'ayrioddiy zo'ravonlik sahnalarida ham, film xuddi yig'lab yuboradigandek bo'ladi ... Gary Oldman filmning sadizmini va ko'pchilik noto'g'ri yo'naltirilgan she'riy his-tuyg'ularini aks ettiradi", deb yozgan.[22].

Ziddiyatlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Film „#MeToo“ harakati (fransuzcha: „BalanceTonPorc“ yoki „o'z cho'chqaingizni oshkor qiling“) natijasida tanqidiy qayta ko'rib chiqildi, chunki 2018-yilda jinsiy zo'ravonlikka oid ayblovlar Luc Bessonga qarshi qo'yilgan[23][24]. Maïwenn, Luc Bessonning film vaqtida o'n olti yoshli xotini, filmdagi hikoya ularning munosabatidan ilhomlanganligini aytdi. U „Luc Besson Léon filmida 13 yoshli qizning kattalar bilan sevgi hikoyasi, bizni juda ilhomlantirgan edi“ deb ta'kidladi; Besson Maïwennni 12 yoshida uchratgan Besson 29 yoshda edi, 15 yoshida, bu mamlakatda qonuniy kelishuv yoshi, bilan rasman uchrashishga kirishdi. Besson 33 yoshida Maïwennni 16 yoshida homilador bo'lganida turmushga chiqdi[25]. Ayblovlar vaqtida Natalie Portman filmdagi „murakkab his-tuyg'ulari“ haqida gapiradi va u o'zini bolaligidagi Lolitaga o'xshab jinsiy obyekt sifatida ko'ringanini aytdi[26].

Yil oxiridagi ro'yxatlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Merosi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2013-yilda nashr etilgan „Poseur: A Memoir of Downtown New York City in the 90's“ kitobida Marc Spitz filmni „kult klassik“ deb ta’riflagan[28]. 2014-yilda „Time Out“ jurnalining bir qator kino tanqidchilari, rejissyorlar, aktyorlar va kaskadyorlardan o'zlarining eng yaxshi harakatli filmlarini ro'yxatga olishni so'ragan; Léon: The Professional 42-o'rinda keltirilgan[29]. Norman Stansfield qahramoni esa kino tarixidagi eng yomon qahramonlardan biri sifatida tanilgan[30][31][32].

Angliyaning Alt-J guruhi filmga bag'ishlangan „Matilda“ nomli qo'shiq chiqardi. Qo'shiqning birinchi qatori, „Bu Matildadan“ ya'ni Léonning so'nggi so'zlariga ishora bor, u granatalari portlashidan oldin shu so'zni ayatadi[33].

Janubiy Koreyalik komik Park Myeong-su va qo'shiqchi IU 2015-yilda Janubiy Koreyaning mashhur „Infinite Challenge“ ko'rsatuvi uchun bir yillik musiqa festivalida film ilhomlantirgan „Leon“ nomli qo'shiqni chiqardi va ijro etdi[34].

2022-yilda Angliyalik repper Knucks Léon: The Professional nomli qo'shiqni „Alpha Place“ albomi nomi ostida chiqardi[35].

Sequal

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Besson „Matilda“ filmi uchun ssenariy yozdi, ammo Portman katta bo'lguncha suratga olish ishlari kechiktirildi. Ssenariyda Matilda „kattaroq“ va „yetukroq“ tarzda tasvirlangan va „tozalovchi“ sifatida ishlagan. Ammo shu vaqt ichida Besson „Gaumont Film“ kompaniyasini tark etib, o'zining kinostudiyasi - EuropaCorp ni tashkil etdi. „Gaumont Film Company“ Bessonning ketishidan norozi bo‘lib, „Sequal“ huquqlarini o‘zida qattiq saqlab qoldi va ularni berishni istamadi[36].

2011-yilda, rejissyor Olivier Megaton jurnalistlarga Besson bilan birga „Matilda“ uchun yozilgan ssenariyni Colombiana filmining asosiga aylantirganlarini aytdi. Bu filmda Zoe Saldaña „tozalovchi“ obrazini yaratdi. Matildaga o'xshab, uning qahramoni ham bolaligida oilasi o'ldirilganligi uchun giyohvand kartel bilan jang qiladi[37].

Kengaytirilgan versiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Filmning kengaytirilgan versiyasi mavjud bo'lib, u xalqaro versiya, „version longue“ yoki „version intégrale“ deb ataladi. Ushbu versiyada qo'shimcha 25 daqiqa kadrlar mavjud va ba'zan rejissyorning versiyasi deb ataladi, ammo Besson asl versiyani „Rejissyorning versiyasi“, yangi versiyani esa „Uzun versiya“ deb ataydi[38].

Bessonning so'zlariga ko'ra, u aslida ushbu versiyani chiqarmoqchi bo'lgan, ammo qo'shimcha sahnalar Los-Anjelesdagi oldindan ko'rsatilgan tomoshabinlar bilan muvaffaqiyatsiz sinovdan o'tgan. Qo'shimcha material filmning ikkinchi qismida uchraydi va Léon hamda Matilda o'rtasidagi o'zaro munosabatlarni kengroq ochib beradi. Shuningdek, Matilda Léonning bir nechta suiqasdlarida to'liq hamkor sifatida ishtirok etib, uning kontrakt qotillik bo'yicha ta'limini davom ettirishi yaqqol ko'rsatiladi[39].

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Vikiiqtibosda Léonga tegishli iqtiboslar mavjud.

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 „Léon (1993)“. British Film Institute. 2017-yil 27-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 28-mart.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Léon (1993) Lyuk Besson“ (fr). Bifi.fr. 2020-yil 14-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 16-iyul.
  3. ↑ „Leon the Professional - 1994“. natalieportman.com. 2019-yil 16-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 16-iyul.
  4. ↑ „Box Office Information for Léon“. The Numbers. 2011-yil 11-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 4-aprel.
  5. ↑ „Leon (1994) — Financial Information“. 2017-yil 28-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 9-mart.
  6. ↑ „The Professional (1994) - Box Office Mojo“. boxofficemojo.com. 2019-yil 28-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 8-dekabr.
  7. ↑ „How Luc Besson's 'LEON: THE PROFESSIONAL' created a new type of action movie“. Maxim. 15 July 2020da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24 February 2019.
  8. ↑ „The Professional (1994) - Luc Besson - Synopsis, Characteristics, Moods, Themes and Related“. AllMovie. 2018-yil 24-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 8-dekabr.
  9. ↑ „The Professional (1994) - Box Office Mojo“. boxofficemojo.com. 2019-yil 28-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 8-dekabr.
  10. ↑ 10,0 10,1 Ebert, Roger „The Professional Movie Review (1994)“. rogerebert.com. 2019-yil 1-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 12-oktyabr.
  11. ↑ Luc Besson. Léon: The Professional Uncut International Version DVD", ichki muqova.
  12. ↑ „Leon – The Professional filmi joylashuvi“. The Worldwide Guide To Movie Locations (18 iyun 2008). 3 iyun 2008da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-mart.
  13. ↑ "GOLD ALBUM 他認定作品 1999年12月度" (ja). The Record (Chūō, Tokyo: Yaponiya Ovoz Yozish Sanoati Assotsiatsiyasi) 483: 8. 10-fevral 2000. http://www.riaj.or.jp/issue/record/2000/200002.pdf. Qaraldi: 17-yanvar 2014. Léon: The Professional]]
  14. ↑ „Léon (The Professional) (1994) - JP Box-Office“. www.jpbox-office.com. 2024-yil 20-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 20-fevral.
  15. ↑ „International Box Office“. Variety. 26 September 1994. 14-bet. „$5,074,150; $1=5.3FF“
  16. ↑ Léon: The Professional Rotten Tomatoesda. Flixster. 13 oktyabr 2022 da qayta olingan
  17. ↑ The Professional Metacriticda Buni Vikimaʼlumotlarda tahrirlash. 21-avgust 2014 da qayta olingan
  18. ↑ Salisbury, Mark „Sharhlar: Leon“. Empire. 16-noyabr 2012da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-dekabr 2011.
  19. ↑ Mark Deming. „The Professional sharhi“. AllMovie. 17-fevral 2010da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-iyun 2010.
  20. ↑ Schickel, Richard (24-iyun 2001). „Kes va Aralashtir“. Time. 4-noyabr 2012da asl nusxadan arxivlandi.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  21. ↑ „'The Professional' (R), Hal Hinson tomonidan“. 24-sentabr 2020da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-iyul 2023.
  22. ↑ Maslin, Janet. „U qotil bo'lishi mumkin, lekin u juda shirin“ (18-noyabr 1994), s. C18. 2023-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan.
  23. ↑ Stern, Marlow „Leon: Luc Besson va Léon: The Professional filmidagi g'alati haqiqat“. The Daily Beast (2018-yil 23-may). 2023-yil 30-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 15-noyabr.
  24. ↑ Ferrier, Aimee „Hollywoodning Qorong'u Tomoni: Luc Besson va Leon filmidagi dahshatli haqiqat“. Far Out (2023-yil 4-may). 2023-yil 15-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 15-noyabr.
  25. ↑ Galvin, Peter „Leon: The Professional Sharh“. sbs (2010-yil 6-sentyabr). 2021-yil 23-iyunda asl nusxadan arxivlangan.
  26. ↑ Walsh, Savannah (10 May 2023). „Natalie Portman o'zining birinchi filmi haqida "murakkab" va "qiyin" his-tuyg'ulari borligini aytdi“. Vanity Fair. 2023-05-10da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24 November 2023.
  27. ↑ Pickle, Betsy. Top 10... Qachon bo'lishini qidirish (1994-yil 30-dekabr), s. 3.
  28. ↑ Marc Spitz. Poseur: A Memoir of Downtown New York City in The '90s. Da Capo Press, 2013. ISBN 978-0-3068-2174-5. „Film, yolg'iz qotil (Jean Reno) va u sevib qolgan kichkina qiz haqida g'ayratli, uslubiy, ultrazovotli ertak, Amerikada The Professional deb ataladi, boshqa joylarda esa Léon deb nomlanadi. Natalie Portman Matilda rolida o'ynaydi. Endi bu kult klassik hisoblanadi.“ 
  29. ↑ „Eng yaxshi 100 harakatli film: 50–41“. Time Out (2014-yil 3-noyabr). 2016-yil 22-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 7-noyabr.
  30. ↑ Bowen, Kit. „Eng yaxshi 10 qahramon“. Hollywood.com (2008-yil 25-iyul). 2010-yil 3-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 10-avgust.
  31. ↑ „OFCS Top 100: Eng yaxshi 100 qahramon“. Online Film Critics Society (2010-yil 27-sentyabr). 2011-yil 22-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
  32. ↑ Wales, George (23 May 2011). „100 Eng yaxshi kino qahramonlari: Norman Stansfield“. Total Film. 6 January 2012da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22 December 2011.
  33. ↑ „Alt-J haqida bilishingiz kerak bo'lgan besh narsa“. MTV (2012-yil 12-sentyabr). 2015-yil 21-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 28-fevral.
  34. ↑ „'Infinity Challenge Music Festival' Taeyang, G-Dragon, IU, Zion.T va boshqalar tomonidan ijro etilgan!“. allkpop.com (2015-yil 22-avgust). 2015-yil 31-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 29-avgust.
  35. ↑ Reilly, Nick (4 March 2022). „London repperi Knucks "Leon The Professional" uchun video chiqardi“. Rolling Stone. 8 March 2024da asl nusxadan arxivlandi.
  36. ↑ Holtreman, Vic „Exclusive: Olivier Megaton Says Sequel to 'The Professional' Unlikely“. Screen Rant (2010-yil 19-avgust). 2013-yil 17-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 28-iyul.
  37. ↑ Gilchrist, Todd „Olivier Megaton Admits 'Colombiana' Inspired By Luc Besson's Unmade 'The Professional' Sequel Script“. IndieWire (2011-yil 25-avgust). 2018-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 12-yanvar.
  38. ↑ „Besson on: His promise to make only 10 films, Working with Natalie Portman, Jacques Mayol, directing“. Guardian/BFI interviews (2000-yil 23-mart). 2017-yil 10-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 12-dekabr.
  39. ↑ Lisa Nesselson.. „Leon: Version Integrale – The Professional (Director's Cut)“. Variety (1996-yil 29-iyul). 2019-yil 29-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 29-dekabr. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Léon:_The_Professional&oldid=5232400" dan olindi