Kontent qismiga oʻtish

Kepler-16b

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Kepler-16b
Kashf etilishi
Kashf etilgan Laurance Doyle[1]
Kashf etilgan sanasi 15-sentyabr, 2011-yil
Aniqlash usuli
 Transit (Kepler Mission)
Mehvar tasnifi
Katta yarim oʻqi 0.7048 ± 0.0011 AU (105,440,000 ± 160,000 km)
Ekssentrisiteti 0.0069 ± 0.0015
Orbital davri 228.776 ± 0.037 d
Chekinish 90.0322 ± 0.0023
Orbital tugun uzunligi 0.003 ± 0.013
Perigeliy uzunligi 106.51 ± 0.32
Perigeliy argumenti 318 ± 22
Yulduz Kepler-16 (KOI-1611)
Fizik tasnifi
Oʻrtacha radiusi 0.7538 (± 0.0025) Andoza:Jupiter radius
Massasi 0.333 (± 0.015) Andoza:Jupiter mass
Zichlik 0.964 (± 0.047) g cm−3
Erkin tushish tezlanishi (ekvatorda) 14.52 (± 0.7) m/s²
Harorat 188 K (−85 °C; −121 °F)

 

Kepler-16b (rasmiy ravishda Kepler-16 (AB)-b) — quyosh tizimidan tashqaridagi sayyoradir. Bu yarimi gaz, yarmi tosh va muzdan tashkil topgan Saturn massali sayyoradir[2] va u 229 kunlik davr bilan Kepler-16 qoʻshaloq yulduzi atrofida aylanadi[1]. „Bu aylanma sayyoraning birinchi tasdiqlangan, aniq namunasi boʻlib, bir emas, ikki yulduz atrofida aylanadigan sayyoradir“, deb aytgan edi kashfiyotchilar guruhidan biri boʻlgan Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics aʼzosi Josh Karter[3].

Kepler-16b NASAning Kepler kosmik kemasidagi kosmik observatoriya yordamida kashf etilgan[4]. Olimlar Kepler-16b ni tranzit usuli yordamida aniqlashga muvaffaq boʻlishdi. Ular tizim yulduzlaridan birining yorqin boʻlmagan, hatto ikkinchisi uni tutib turmaganda ham payqashdi.[4] Bundan tashqari, tizimdagi Kepler-16b va uning yulduzlarining barcha tutilishi va tranzitlari va tranzitlarining davomiyligi vaqtlari Kepler-16 tizimidagi ob’ektlarning oʻlchamlari va massalarini hisoblashda gʻayrioddiy yuqori aniqlikka imkon berdi[5]. Kepler-16b ning kashfiyot guruhi rahbari, Californianing Mountain View shahridagi SETI instituti xodimi Lourance Doyle bu aniqlik haqida shunday dedi: „Menimcha, bu Quyosh tizimidan tashqaridagi eng yaxshi oʻrganilgan sayyoradir“[5]. Masalan, Kepler-16b radiusi maʼlum boʻlgan boshqa har qanday ekzosayyoradan (2011-yil sentyabr holatiga koʻra) yaxshiroq 0,3 % atrofida[6]

Kepler-16b ham gʻayrioddiy, chunki u qoʻshaloq yulduzlar tizimida sayyoralar paydo boʻlishining ichki chegarasi deb hisoblangan radiusga tushadi.[5] Massachusets texnologiya institutining sayyora bo‘yicha mutaxassisi Sara Sigerning so‘zlariga ko‘ra, sayyora bunday tizim atrofida barqaror orbitaga ega bo‘lishi uchun u yulduzlardan yulduzlardan kamida yetti marta uzoqroq bo‘lishi kerak, deb hisoblangan. bir-biridan.[5] Kepler-16b orbitasi bu masofaning atigi yarmini tashkil etadi.[5]

Yerdan koʻrinib turibdiki, Kepler-16b 2014 yilda xira yulduzdan oʻtishni toʻxtatdi va 2018 yilda ikkinchi yorqinroq yulduzni kesib oʻtishni toʻxtatdi. Shundan soʻng Kepler-16b tranzit usuli yordamida 2042 yilgacha aniqlanmaydi[5]

Kepler-16b yashash zonasining tashqi chetiga yaqin orbitada aylanadi,[7] lekin u, ehtimol, sirt harorati −100 to −70 °C (−148 to −94 °F) boʻlgan gaz gigantidir. .

Xususiyatlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Massasi, radiusi va harorati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kepler-16b gaz giganti, Yupiter va Saturn sayyoralari bilan bir xil massa va radiusga yaqin ekzosayyoradir. Uning harorati 188 K (−85 °C; −121 °F) daraja . Sayyora radiusi 0,77 R, bir oz kichikroq va qattiq sirtga ega emas.

Mezbon yulduzlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kepler-16b uchun NASA Exoplanet Exploration Program ning „sayohat plakati“

Sayyora (K sinfidagi) va (M sinfidagi) qoʻshaloq yulduzlar tizimi atrofida aylanma orbita boʻylab harakat qiladi. Yulduzlar har 41 kunda bir-birini atrofini aylanib chiqadi. Yulduzlarning massalari mos ravishda 0,68 M☉ va 0,20 M☉ va radiuslari 0,64 R va 0,22 R ga teng. Ularning sirtdagi harorati 4450 K va 3311 K va yorugʻliklari mos ravishda Quyoshnikidan taxminan 14 % va 0,5 % ni tashkil qiladi. Yulduzlarning xususiyatlari va orbital dinamikasidan kelib chiqqan holda, tizimning taxminiy yoshi 2 milliard yil boʻlishi mumkin. Taqqoslash uchun, Quyoshning yoshi taxminan 4,6 milliard yil va sirt harorati 5778 K ga teng.[8][9]

Orbitasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kepler-16b oʻzining asosiy yulduzlarini (aniqrogʻi, ularning baritsentri yoki massa markazi) har 228 kunda 0,704 AU masofada (Venera Quyoshdan aylanib chiqadigan deyarli bir xil masofada, yaʼni taxminan 0,71 AB) atrofida aylanadi. U hozirgi orbitasida shakllangan boʻlishi dargumon va ehtimol boshqa joydan koʻchib ketgan. Kepler-16b orbitasining kichik ekssentrikligi hali ham izohlanmagan[10]

Potentsial yashash imkoniyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kepler-16 yashash zonasi ikkilik tizimdan taxminan 55 dan 106 million kilometrgacha uzoqlikda joylashgan. Taxminan 104 million kilometr orbitaga ega Kepler-16b ushbu yashash zonasining tashqi chetiga yaqin joyda joylashgan. Garchi gaz gigantining oʻzida hayot boʻlish ehtimoli juda uzoq boʻlsa-da, Texas universiteti tadqiqotchilari tomonidan oʻtkazilgan simulyatsiyalar shuni koʻrsatadiki, tizim tarixida bir paytlar boshqa jismlar tomonidan sodir boʻlgan halokatlar yashash zonasi markazidan Yer kattaligidagi sayyorani keltirib chiqarishi mumkin edi. Kepler-16b uni oʻzining yoʻldoshi sifatida suratga olishga imkon berib, uning orbitasidan chiqib ketadi[11]. Bundan tashqari, tadqiqotchilar, 140 million kilometr uzoqlikdagi orbitada yashash uchun yaroqli sayyora boʻlish imkoniyatini ham koʻrib chiqdilar. Bu esa issiqxona gazlari, shu jumladan karbonat angidrid va metanning qalin aralashmasi orqali suv suyuqligini ushlab turish uchun zarur boʻlgan issiqlik energiyasini saqlab qolishi mumkin.

Barqaror orbita uchun Oyning birlamchi va yulduz atrofidagi birlamchi aylanish davri P s oʻrtasidagi nisbat P p < 1/9 boʻlishi kerak. Masalan, agar sayyora oʻz yulduzi atrofida 90 kun davomida aylansa, maksimal barqaror orbita. bu sayyoraning yoʻldoshi 10 kundan kam[12][13]. Simulyatsiyalar shuni koʻrsatadiki, orbital davri taxminan 45-60 kundan kam boʻlgan oy Quyoshga oʻxshash yulduzdan 1 AU orbitada aylanib yuradigan ulkan gigant sayyora yoki jigarrang mitti bilan xavfsiz bogʻlanib qoladi.[14]. Kepler-47c misolida, bu barqaror orbitaga ega boʻlish uchun deyarli bir xil boʻladi.

Toʻlqin taʼsiri, shuningdek, oyga plitalar tektonikasini qoʻllab-quvvatlashga imkon berishi mumkin, bu esa vulqon faolligi va oyning haroratini tartibga solishga olib keladi[15][16]. Sunʼiy yoʻldoshga kuchli magnit taʼsir beradigan geodinamo effektini yaratadi[17].

Taxminan 4,6 milliard yil davomida (bu Yerning yoshi) Yerga oʻxshash atmosferani yaralishi uchun Oy Marsga oʻxshash zichlikka va kamida 0,07 M ega boʻlishi kerak edi[18]. Oyning shamol va radiatsiya kamarlarini toʻsishi mumkin boʻlgan kuchli magnit maydoniga ega boʻlishi — chayqalishdan yoʻqotishlarni kamaytirishning bir usuli. NASA Galiloning oʻlchovlari sayyoraning katta yoʻldoshlarning magnit maydonlariga ega boʻlishi mumkinligini koʻrsatmoqda. U Yupiterning yoʻldoshi Ganymedning oʻz magnitosferasiga ega ekanligini aniqladi. Garchi uning massasi atigi 0,025 M boʻlsa ham.[14]

Nomi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sayyora kashf etilgani eʼlon qilinganidan soʻng, kashfiyot guruhidagilar shunday dedi: "22-sonli konventsiyaga binoan,[19] biz uchinchi tanani Kepler-16 (AB) -b yoki noaniqlik boʻlmaganda oddiygina „b“ ni belgilashimiz mumkin."[1] U SIMBAD astronomik maʼlumotlar bazasida Kepler-16 (AB)-b roʻyxatiga kiritilgan.[20] Extrasolar Planets Encyclopedia uni Kepler-16 (AB) b belgilangan.[21]

Smitson markazi norasmiy ravishda Kepler-16b-ni „Tatooine“ deb ataydi, bu ikki quyosh atrofida aylanadigan xayoliy sayyoraga ishora qiladi. Bu mashhur "Yulduzlar jangi " turkumidagi asosiy joy.[5] Bir nechta filmlar ustida ishlagan Industrial Light &amp; Magic kompaniyasining vizual effektlar boʻyicha bosh supervayzeri Jon Knoll : „Biz fan fantastikadan koʻra gʻalati va gʻayriodiy ekanligini qayta-qayta koʻrib turibmiz“.[5]

Galereya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kepler-16 tizimidagi Kepler-16A sariq rangda, Kepler-16B qizil-toʻq sariq rangda va Kepler-16 (AB)-b binafsha rangda.

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Doyle, Laurance R.; Carter, Joshua A.; Fabrycky, Daniel C.; Slawson, Robert W.; Howell, Steve B.; Winn, Joshua N.; Orosz, Jerome A.; Prša, Andrej et al. (2011). "Kepler-16: A Transiting Circumbinary Planet". Science 333 (6049): 1602–6. doi:10.1126/science.1210923. PMID 21921192. 
  2. ↑ Drake. „On Kepler-16b, shadows come in pairs“. Science News. Society for Science & the Public. 2012-yil 3-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-sentyabr.
  3. ↑ „From Star Wars to science fact: Tatooine-like planet discovered“. Smithsonian Science. The Smithsonian Institution. 2011-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 24-sentyabr.
  4. ↑ 4,0 4,1 Gold, Scott. „Scientists find planet orbiting two suns like in 'Star Wars'“. Los Angeles Times (2011-yil 15-sentyabr). Qaraldi: 2011-yil 16-sentyabr.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 Overbye, Dennis. „NASA Detects Planet Dancing With a Pair of Stars“. The New York Times (2011-yil 15-sentyabr). Qaraldi: 2011-yil 16-sentyabr.
  6. ↑ Winn, Joshua N.; Albrecht, Simon; Johnson, John Asher; Torres, Guillermo; Cochran, William D.; Marcy, Geoffrey W.; Howard, Andrew W.; Isaacson, Howard et al. (2011). "Spin-orbit alignment for the circumbinary planet host Kepler-16 A". The Astrophysical Journal 741 (1): L1. doi:10.1088/2041-8205/741/1/L1. 
  7. ↑ „Exoplanets Continuously Within the Habitable Zone - Planetary Habitability Laboratory @ UPR Arecibo“. sites.google.com. 2014-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
  8. ↑ Fraser Cain. „How Old is the Sun?“. Universe Today (2008-yil 16-sentyabr). Qaraldi: 2011-yil 19-fevral.
  9. ↑ Fraser Cain. „Temperature of the Sun“. Universe Today (2008-yil 15-sentyabr). Qaraldi: 2011-yil 19-fevral.
  10. ↑ Pierens, A.; Nelson, R. P. (2013), „Migration and gas accretion scenarios for the Kepler 16, 34, and 35 circumbinary planets“, Astronomy & Astrophysics, 556: A134, arXiv:1307.0713, Bibcode:2013A&A...556A.134P, doi:10.1051/0004-6361/201321777
  11. ↑ Jaggard, Victoria. „"Tatooine" Planet With Two Suns Could Host Habitable Moon?“. National Geographic (2012-yil 9-yanvar).
  12. ↑ Kipping, David (2009). "Transit timing effects due to an exomoon". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 392 (1): 181–189. doi:10.1111/j.1365-2966.2008.13999.x. 
  13. ↑ Heller, R. (2012). "Exomoon habitability constrained by energy flux and orbital stability". Astronomy & Astrophysics 545: L8. doi:10.1051/0004-6361/201220003. ISSN 0004-6361. 
  14. ↑ 14,0 14,1 Andrew J. LePage. „Habitable Moons:What does it take for a moon — or any world — to support life?“. SkyandTelescope.com (2006-yil avgust). Qaraldi: 2011-yil 11-iyul.
  15. ↑ Glatzmaier. „How Volcanoes Work – Volcano Climate Effects“. 2011-yil 23-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 29-fevral.
  16. ↑ „Solar System Exploration: Io“. Solar System Exploration. NASA. 2003-yil 16-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 29-fevral.
  17. ↑ Nave. „Magnetic Field of the Earth“. Qaraldi: 2012-yil 29-fevral.
  18. ↑ „In Search Of Habitable Moons“. Pennsylvania State University. Qaraldi: 2011-yil 11-iyul.
  19. ↑ Hessman, F. V.; Dhillon, V. S.; Winget, D. E.; Schreiber, M. R.; Horne, K.; Marsh, T. R.; Guenther, E.; Schwope, A. et al. (2010). On the naming convention used for multiple star systems and extrasolar planets. 1012. pp. 707. 
  20. ↑ Object query: Kepler-16b on the online SIMBAD Astronomical database
  21. ↑ Jean Schneider. „Notes for Planet Kepler-16 (AB) b“. Extrasolar Planets Encyclopaedia (2011). Qaraldi: 2011-yil 23-sentyabr.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Kepler-16b&oldid=5129872" dan olindi