Jome masjidi (Mandu)
| Masjid | |
Jome masjidi (Mandu)
| |
 | |
| Masjidningichki hovlisi | |
| Mamlakat |  Hindiston
|
| Shahar | Mandu |
| Koordinatalar | 22°20′54″N 75°23′51″E / 22.348468°N 75.397410°E G OKoordinatalari: 22°20′54″N 75°23′51″E / 22.348468°N 75.397410°E G O |
| Meʼmoriy uslub | Islom meʼmorchiligi |
 Jome masjidi (Mandu) Vikiomborda
| |
Jome masjidi (shuningdek, Jomi masjidi deb ham ataladi) Markaziy Hindistonning Madhya Pradesh shtatidagi Mandu shahrida joylashgan tarixiy masjiddir. Boburiylar meʼmorchiligi uslubida qurilgan masjid Hoshangshoh davrida qurilgan va 1454-yilda Mahmud Xiljiy davrida qurib bitkazilgan deb hisoblaniladi.
Masjidda uchta katta gumbaz, hovli, 54 ta kichik gumbaz va ustunli zallardan iborat xonalar mavjud. Unda namozxona va bezaklangan ustunlar bor. Masjidning umumiy maydoni 7,725 square metre (83,150 kv. ft) boʻlib, 4.6 m (15 ft)lik baland platforma ustida qurilgan. Ayvonning sharqiy eshigidagi yozuvlar masjidning Damashq masjidi negizida qurilganligini koʻrsatadi. Hozirgi vaqtda Mandudagi yodgorliklar guruhi Hindiston arxeologik tadqiqotining Bhopal jamoasi tomonidan saqlanadi va nazorat qilinadi.
Mandu shahri Madhya Pradesh shtatining asosiy sayyohlik joylaridan biridir. 2020-yil holatiga koʻra, kuniga oʻrtacha ziyoratchilar soni 4000 dan 5000 tagachani tashkil etadi. Yodgorlik yaqinida Madhya Pradesh turizm departamenti tomonidan har yili tashkil etiladigan shoular amalga oshiriladi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Amir Temur 1401-yilda Dehlini egallagach, Malva hokimi afgʻon Dilavarxon oʻzining kichik saltanatini tuzadi va Gʻuriylar sulolasi tashkil topadi[1]. Uning oʻgʻli Hoshangshoh poytaxtni Dxardan Manduga koʻchiradi. Muhammad Xalji Malvaning Xaljilar sulolasini (1436-1531) oʻrnatadi va keyingi 33 yil davomida hukmronlik qiladi. Biroq, uning hukmronligi davrida Malva sultonligi eng yuqori choʻqqiga chiqqan[2]. Masjid boburiylar meʼmorchiligi uslubida qurilgan boʻlib, Hoshangshoh davrida qurilgan va 1454-yilda Mahmud Xiljiy davriga kelib qurib bitkazilgan deb taxmin qilinadi[3]. Mahmud Xilji 55 yoshida otasini oʻldirib, Mandu podshosi boʻlgan. Taxminlarga koʻra, uning 15 000 ta ayoldan iborat harami boʻlgan va u sanʼatga juda moyil boʻlgan. Gʻarbiy devorda 17 dyuymli chiroyli dizayn va oʻymakorlik namunalari mavjud[4]. Hozirgi vaqtda Mandudagi yodgorliklar guruhi Hindiston arxeologik tadqiqotining Bhopal jamoasi tomonidan nazoratga olingan[5].
Arxitekturasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Inshoot Hindistondagi afgʻon meʼmorchiligining eng yaxshi namunalaridan biridir[6]. Masjidning asosiy kirish eshigi sharqiy kirish yoʻlagi orqali oʻtadi. Masjidning umumiy maydoni 7,744 square metre (83,360 kv. ft) boʻlib, 4.6 m (15 ft)lik baland platforma ustida qurilgan. Ayvonning sharqiy eshigidagi yozuvlar masjidning Damashq masjidi negizida qurilganligini namoyish etadi[7]. Eshikda, shuningdek, hind tuzilmalariga xos boʻlmagan marmar tirgaklar va lintellar mavjud. Sharqiy eshik orqali kirish uch tomondan ustunli ayvonlar bilan kesishgan katta hovliga olib boradi. Ustunli ayvonlar 58 ta kichik gumbazli va uchta katta gumbazli ustunlar bilan oʻralgan namozxonalarga tutashib ketgan. Namoz zali ravoqlar bilan toʻla. Markaziy qurbongoh (mehrob deb ataladi) Qur’on oyatlari bilan bezatilgan. Markazdagi koʻtarilgan minbarda marmardan yasalgan miniatyura bezaklari oʻrnatilgan. Shimoliy devorda ikkita kirish joyi bor, ulardan biri hovliga, ikkinchisi namozxonaga olib boradi[8].
Ommaviy madaniyatda[tahrir | manbasini tahrirlash]
Mandu Madhya Pradesh shtatining asosiy sayyohlik joylaridan biri hisoblanadi. Boshqa yodgorliklar qatori, 2020-yilda yodgorlikka kuniga oʻrtacha tashrif buyuruvchilar soni 4000-5000 kishini tashkil etgan[5]. Rasmiylarning hisobotiga koʻra, 2019-2020-yillarda piyodalar soni 3,79 lakhni tashkil etadi va 2020-yilda Covid pandemiyasi tufayli 50% ga kamaygan[9]. 2020-yil yanvar oyida E-Factor Entertainment § Ltd tomonidan Madhya-Pradesh turizmi bilan birgalikda shaharning turli yodgorliklarini, shu jumladan masjidni namoyish qilish uchun olti kunlik Mandu festivali oʻtkazildi[10]. Jome masjidi shaharning eng mahobatli binosi boʻlib, sayyohlar tashrifi uchun asosiy maskan hisoblanadi[11].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „History of Mandu - Lonely Planet Travel Information“. Lonelyplanet.com. 2017-yil 8-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 22-yanvar.
- ↑ Lane-Poole, Stanley. Medieval India under Mohammedan Rule, (A.D. 712-1764). New York: Haskell House, 1970 — 174 bet. ISBN 9780838311967. 2021-yil 31-oktyabrda qaraldi. (Wayback Machine saytida 2017-09-30 sanasida arxivlangan)
- ↑ Mitra, Swati. Mandu: Travel Guide. Goodearth Publications, 2009 — 48 bet. ISBN 9788187780946.
- ↑ G., Brinda (February 2013). "Mandu A mirage in the mountains". Alive (364): 68–71. ISSN 0971-0639.
- ↑ 5,0 5,1 Smita. „Madhya Pradesh: Pandemic hits tourism hard, visits to sites down by 90%“. Free Press Journal (2020-yil 31-avgust). Qaraldi: 2021-yil 20-yanvar.Smita (31 August 2020). „Madhya Pradesh: Pandemic hits tourism hard, visits to sites down by 90%“. Free Press Journal. Retrieved 20 January 2021.
- ↑ Kumar, Brajesh. Pilgrimage Centres of India. Diamond Pocket Books (P) Ltd., 2003 — 231 bet. ISBN 9788171821853.
- ↑ Desai, Ziyaud-Din. Mosques of India, 5th, New Delhi: The Director of Publication Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India, 2003 — 32–33 bet. ISBN 81-230-1001-X.
- ↑ Eicher Goodearth Limited. Mandu. Eicher Goodearth Limited — 46–52 bet. ISBN 9788187780946.
- ↑ „Madhya Pradesh: Covid pandemic deter tourists from heritage sites, lowers the footfall by almost 50 percent“. The Free Press Journal (2021-yil 5-mart). Qaraldi: 2021-yil 31-oktyabr.
- ↑ „A love letter to the abandoned“. Mandu: Outlook (2020-yil 15-yanvar). Qaraldi: 2021-yil 21-yanvar.
- ↑ „Mandu: Beautiful palaces, canals & a fairy tale love story“. Indianpost (2020-yil 6-mart). Qaraldi: 2021-yil 20-yanvar.