Jack Hills
Jek tepaliklar Oʻrta Gʻarbiy Avstraliyadagi bir qator tepaliklar hisoblanadi. Ular hozirgi kunga qadar topilgan eng qadimgi yer yuzidagi materialning manbai sifatida koʻrsatiladi: taxminan 4,39 milliard yil oldin paydo boʻlgan Hadean tsirkonlari mavjud. Ushbu tsirkonlar Hadean davridagi Yerdagi sharoitlarni chuqurroq oʻrganishga imkon beradi. 2015-yilda u yerdagi 4,1 milliard yillik jinslarda „ biotik hayot qoldiqlari“ topilgan.[1][2] Tadqiqotchilardan birining fikricha, “Agar Yerda hayot nisbatan tez vujudga kelganidan keyin u koinotda keng tarqalgan boʻlishi mumkin."
Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ular Murchison daryosining janubida, Murchison Shire va Mikatharra Shir chegarasida va taxminan 800 kilometr (500 mi). Pert shimolida joylashgan.
Geologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Jack tepaliklar Gʻarbiy Avstraliyaning Yilgarn Kratonidagi Narryer Gneys terranida joylashgan boʻlib u 80 kilometr (50 mi) tashkil etadi. Burmalangan va metamorfizimga uchragan suprakrustal jinslarning uzun shimoli-sharqqa yoʻnaltirilgan kamari yaqqol koʻzga tashlanadi.[3]
Allyuvial fan - delta yotqiziqlari sifatida talqin qilingan choʻkindi silisiklastik jinslar asosiy litologiya hisoblanadi. Kichik metamorfik ultrametamorfik jinslar ketma-ketlikda uchraydi. Umumiy ketma-ketlik odatda bir nechta deformatsiyalar va yana bir nechta metamorfik epizodlarni boshdan kechirgan granulit gneys deb ataladi. Narryer Gneiss Terrane protolit yoshi oʻzgaruvchan, lekin odatda 3,6 Ga (milliard yil)dan ortiq deb hisoblanadi.
Yer yuzidagi eng qadimgi tsirkonlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ushbu jinslarda yoshi 4 milliard yildan ortiq boʻlgan detrital tsirkonlar va Erawandoo tepaligida 4,404m 8 million yillik tsirkon topilgan;[4] bu Yerda paydo boʻlgan eng qadimgi jins materialdir; bu jins Hadean eonining Kriptik davriga toʻgʻri keladi. Ular suprakrustal ketma-ketlikning bir birligida topilgan, metamorfizmga uchragan konglomerat yoshi taqriban olganda 3,0 Ga boʻlgan deb hisoblanadi. Togʻ jinslarining detrital xususiyatini hisobga olgan holda, tsirkonlar avvaldan mavjud boʻlgan jinslardan olingan, keyinchalik esa ular parchalanib ketgan va choʻkindiga oʻtgan.[5]
Tsirkonlar va ularning geokimyosining turli jihatlari Hadean eoni davrida Yer yuzasida kontinental tipdagi qobiq mavjudligini isbotlaydi va bu Yer tarixining eng dastlabki bosqichidagi oldingi gʻoyalarga zid hisoblanadi. Bundan tashqari, tsirkonlardagi kislorodning izotopik nisbati sifatida agar suv okeani boʻlmasa, sirtda suyuq magma mavjudligini tasdiqlaydi[6] shuningdek, Yer tarixi haqidagi oldingi gʻoyalarga qarama-qarshi ekanligi koʻrinib turibdi. Kech boʻlgan ogʻir bombardimondan oldin nam va salqin sharoitlar haqidagi gipoteza salqin yer sifatida ilgari surildi.
Iqtisodiy geologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Jek-Hills tarmoqli temir konida (BIF) Mitsubishi Corporation kompaniyasining 100% ilik shoba korxonasi boʻlgan. Mitsubishi Development Pty Ltd kompaniyasiga tegishli boʻlmagan kichik temir rudasi konining maydoni bor boʻlib, u oʻtmishda 1-yiliga 3 million tonnagacha neft eksport qilgan. Jeraldton porti orqali sinf detrital gematit temir javhari hioblangan.[7][8]
hozirgi paytda Hududda faoliyat yurituvchi boshqa kompaniyalar ham magnetit BIF asosidagi yirik temir rudalarini qazib olishni rejalashtirmoqda.[9]
Saqlanishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Jek Hills geologiya tadqiqot ob'ekti sifatidagi ahamiyati tufayli 2003-yilda Milliy mulk reestriga nomzod qilib koʻrsatilgan. Ularda „Oraliq roʻyxat“ mavjud, yaʼni ular reestrga kiritish uchun rasman taklif qilingan. 2020-yil iyul oyida Eravondou tepaligi hududi doimiy ravishda Milliy meros roʻyxatiga kiritilganligi eʼlon qilindi.[10]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
 |
Vikiomborda Jack Hills haqida turkum mavjud |
- „Site of 4.4-billion-year-old mineral fragments receives national protection“ (inglizcha). www.abc.net.au (3-iyul 2020-yil). Qaraldi: 3-iyul 2020-yil.
- ↑ Borenstein, Seth. „Hints of life on what was thought to be desolate early Earth“. Associated Press (19-oktabr 2015-yil). Qaraldi: 9-oktabr 2018-yil.
- ↑ Bell, Elizabeth A.; Boehnike, Patrick; Harrison, T. Mark; et al. (19–oktabr 2015–yil). „Potentially biogenic carbon preserved in a 4.1 billion-year-old zircon“ (PDF). Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 112-jild, № 47. Washington, D.C.: National Academy of Sciences. 14518–21-bet. Bibcode:2015PNAS..11214518B. doi:10.1073/pnas.1517557112. ISSN 1091-6490. PMC 4664351. PMID 26483481. Qaraldi: 20–oktabr 2015–yil.
{{cite magazine}}: CS1 maint: date format () Early edition, published online before print. - ↑ „Western Australia's Jack Hills“. NASA Earth Observatory newsroom. 2006-yil 1-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-aprel 2006-yil.
- ↑ Wilde, Simon A.; Valley, John W.; Peck, William H.; Graham, Colin M. (2001-yil yanvar). „Evidence from detrital zircons for the existence of continental crust and oceans on the Earth 4.4 Gyr ago“ (PDF). Nature. 409-jild, № 6817. 175–178-bet. doi:10.1038/35051550. PMID 11196637.
{{cite magazine}}: sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim:|date=(yordam) - ↑ „Zircons are Forever“. 12-aprel 2007-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-aprel 2007-yil.
- ↑ Lindsey. „Ancient Crystals Suggest Earlier Ocean“. NASA Earth Observatory (1-mart 2006-yil). Qaraldi: 26-avgust 2015-yil.
- ↑ „Jack Hills“. Australian Mine Sites (A-Z). Perth, Western Australia: Mining Oil Gas Pty Ltd (2013). 14-yanvar 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-yanvar 2015-yil.
- ↑ Stevens, Matthew. „Mitsubishi pays high price for control of Oakajee-Jack Hills iron ore project“. The Australian (25-noyabr 2011-yil). Qaraldi: 14-yanvar 2015-yil.
- ↑ „Midwest Resources Conference 2007“. Midwest Development Corporation (1-mart 2007-yil). 2007-yil 30-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31-avgust 2007-yil.
- ↑ „Site of 4.4-billion-year-old mineral fragments receives national protection“ (inglizcha). www.abc.net.au (3-iyul 2020-yil). Qaraldi: 3-iyul 2020-yil.