Itoatsiz (film)
| Itoatsiz (film) | |
|---|---|
| Janri | drama, tarixiy film, filmga moslashish |
| Rejissyor(lar) | Anatoliy Kabulov |
| Ssenariynavis(lar) | Grigoriy Maryanovskiy romani asosida T. Qayipbergenov |
| Operator(lar) | Davron Abdullayev |
| Davomiyligi | 91 minut |
| Mamlakat |
 |
"Itoatsiz" – 1981-yilda „Oʻzbekfilm“ kinostudiyasida, rejissyor Anatoliy Kabulov tomonidan suratga olingan sovet filmi.
Qoraqalpoq yozuvchisi Toʻlepbergen Qayipbergenovning „Qoraqalpoq qizi“ romani asosida yaratilgan.
Rollarda[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bosh rollarda:
- Tamara Shakirova – Jumagul
- Nabi Rahimov – Dusenbay
- Karim Mirxadiyev – Turumbet
Rollarni ijro etganlar:
- Natalya Richagova – Jumagul, Tamara Shakirova roli
- Sergey Shakurov – Tajim, Baxtiyor Qosimov roli
- Vyacheslav Shalevich – Embergenov, Azat Sharipov roli
Adabiy va real asos[tahrir | manbasini tahrirlash]
Film yozuvchi Toʻlepbergen Qayipbergenovning „Qoraqalpogʻiston qizi“ romani asosida suratga olingan, ssenariy muallifi Grigoriy Maryanovskiy romanning rus tiliga tarjimasi muallifidir.
Roman 1965-yilda yozilgan va birinchi marta 1968-yilda „Zvezda Vostoka“ jurnalida rus tilida nashr etilgan. Romanning ikkita tarjimasi bor – V. Gerasimova[1] va G. Maryanovskiy[2], muallifning fikricha, G. Maryanovskiy tarjimasi V. Gerasimovanikiga qaraganda mazmun jihatdan ham, muallifning hikoya qilish uslubini saqlab qolish jihatidan ham muvaffaqiyatliroqdir[3].
Roman real voqealarga asoslangan boʻlib, romanga T.Qayipbergenovning 1957-yilda birinchi qoraqalpoq komsomolchilaridan biri – bosh qahramon Jumagul Seitova haqida yozgan „Dadil qadam“ publitsistik essesi asos boʻldi[4][5].
Biroq, ekranda asosan romanning ikkinchi qismidagi voqealar, bosh qahramon hayotining allaqachon voyaga yetgan davri, uning bolaligi va yoshligi filmdagi bir nechta qisqacha kirish qismida aks ettirilgan. epizodlar va film mualliflarining oʻzlari adabiy asosga rioya qilishni talab qilmadilar.
Roman va filmdagi voqealarni tasvirlash tabiati juda hayratlanarli – film mualliflari tarixiy jihatdan aniq romanni amalda buzib, odatiy sharq mamlakatining romantiklashtirilgan qiyofasini yaratdilar („ular obyekt-plastmassa teksturasidan oʻchiriladi“ kino qon, chang, axloqsizlik, issiqlik, ter, quruqlik, och yuzlar. Ular „Muvaffaqiyatsiz“ qahramonlari harakat qilayotgan muhitni ham, ularning tashqi koʻrinishini ham izchil oʻzgartirib, estetiklashtiradi"), „Art jurnali“ tanqidchisi „Cinema“ jurnali film mualliflarining bunday pozitsiyasi sababini izlashga alohida maqola bagʻishlagan.
Mukofotlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
1983-yilda film yaratgani uchun rejissyor Anatoliy Kabulov, ssenariy muallifi Grigoriy Maryanovskiy, operator Davron Abdullaev, bastakor Rumil Vildanov, aktrisalar Tamara Shakirova va Saloop Allamuratovalar Oʻzbekiston SSR Davlat mukofoti bilan taqdirlangan[6].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Kaipbergenov, Tulepbergen – Doch karakalpaka: Roman / Per. s karakalp. V. Gerasimovoy; Il.: B. M. Kosulnikov. – Moskva: Sovetskiy pisatel, 1968—1971.
- ↑ Kaipbergenov, Tulepbergen – Doch Karakalpakii: Roman / Per. s karakalp. G. Maryanovskogo; Il.: I. Urmanche. – Moskva: Izvestiya, 1971. – 478 s.
- ↑ Rechevaya kommunikatsiya i problema deyksisa v raznosistemnix yazikax / Satioldi Raximov. – Izd-vo FAN UzSSR, 1989. – 88 s. – str. 73
- ↑ Kojikbaeva Ziyada Adilbaevna. – Xudojestvennii ocherk v sovremennoy karakalpakskoy literature (1980—1990-e godi): avtoreferat dis. … kandidata filologicheskix nauk : 10.01.02.- Nukus, 1998.- 18 s.
- ↑ Abdimuratov A. – Publitsistika Tulepbergena Kaipbergenova: spesifika, tematika, janrovo-stilisticheskie osobennosti. Kand. diss. – Tashkent, 1997.
- ↑ Den za dnyom: xronika kulturnoy jizni Uzbekistana, 1917—1987. – 1987—302 s. – str. 279