Hijobofobiya

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Hijobofobiya — hijob kiygan musulmon ayollarga nisbatan diniy va madaniy kamsitishning bir turi[1]. Kamsitishlar asosan jamoat, ish va taʼlim joylarida namoyon boʻldi.

Tahlil[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hijobofobiya — bu hijob, chador, niqob va burqa kabi islomiy roʻmol kiygan ayollarga nisbatan kamsitishlarga ishora qiluvchi atama. Bu islomofobiyaning jinsga xos turi[2][3][1], yoki oddiygina „hijobga dushmanlik“ hisoblanadi[4]. Bu atama akademik doiralarda musulmon ayollarning misoginistik madaniyatlar tomonidan ezilgan qurbonlar sifatida, nutq uchun qoʻllaniladi[1].

The Gazette nashrining yozishicha, hijobofobiya fransuz milliy hodisasi sifatida boshlangan va 1989-yilda roʻmol oʻrash ishiga (fransuzcha: l'affaire du foulard) sabab boʻlgan[5]. Fransiyalik Ayxan Kayaning fikricha, islomofobiya bilan hijobofobiya aralashib ketgan[6]. Uning 2012-yilgi maqolasida taʼkidlashicha, „hijobofobiya“ islomofobiyaning seksistik jihatlarini qamrab oladi, bunda musulmonlarga qarshi hujumlarning eng ogʻir qismini musulmon ayollar boshdan kechiradi[7].

Siyosatshunos Vinsent Geyserning taʼkidlashicha, hijabofobiya 11-sentyabr xurujlaridan keyin yanada keng tarqaldi, bu jamoat joylarida va davlat idoralarida hijobni tartibga soluvchi va cheklovchi qonunlar sonidan dalolat beradi. Tadqiqot shuni koʻrsatdiki, Londondagi musulmon qizlar oʻz uylaridan narida hijob kiyganda kamsitilislarini sezishgan va hijob kiymaslik uchun ijtimoiy bosimni his qilishgan. Bundan tashqari, ACLU nashring maʼlumotlariga koʻra, hijob kiygan ayollarning 69 % hijob kiymagan ayollarning 29 % ga nisbatan kamida bitta kamsitish hodisasi haqida xabar bergan[8].

Ish joylaridagi taqiqlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yevropa sudi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Evropa Ittifoqining yuqori sudi tomonidan chiqarilgan qaror, ish beruvchilarga hijob kabi „koʻrinadigan diniy ramzlarni kiyishni taqiqlash“ imkonini berdi. Qaror musulmonlar „ish joyida hijobli ayollarga toʻgʻridan-toʻgʻri hujum“ deb taʼriflagan voqialarga sabab boʻldi. Natijada, 2017-yilga kelib, Fransiya va Belgiyadan kelgan ikki ayol hijoblarini olib tashlashdan bosh tortgani uchun ishdan boʻshatildi. Belgiyalik ayol Samira Achbita sud hukmi natijasida oʻz kompaniyasida (G4S) ishlashdan chetlashtirildi. Opendemokratiya bu qaror goʻyo ish beruvchining „betaraflik pozitsiyasini tasvirlash“ istagiga asoslangan deb taʼkidladi va shuning uchun sud qarori hijabofobiyaning normallashishi edi[9].

Jamoat joylari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jamoat joylarida musulmon liboslarini kiyish taqiqlangan holatlar mavjud. Musulmon burqasi Ispaniyada 2010-yilda mahalliy qonunlar bilan taqiqlangan, biroq bu qonunlar 2013-yilda Ispaniya Oliy sudi tomonidan bekor qilina boshlagan[10]. Xuddi shunday, 2016-yilda Fransiya Davlat kengashi oʻttizdan ortiq fransuz munitsipalitetlari tomonidan xijob kiyishni taqiqlashni bekor qila boshladi[11]. FIFA tomonidan 2011—2014-yillarda bosh kiyim kiyish taqiqlangani hijobofobiyaga misoldir[2]. 2018-yilda Avstriyada pravoslav dini islomning koʻrinishini cheklash maqsadida yuzni toʻliq yopishni taqiqlagan. Bu odamlardan tutun va changʻi niqoblarini kiyganliklari uchun pul undirish holatlarni keltirib chiqardi. Fransiya va Belgiya 2011-yildan beri xuddi shunday taqiqni joriy qilgan. 2015-yilda Niderlandiyada ushbu taqiq qisman joriy qilingan va Germaniya parlamenti 2017-yil sentabr oyida mashina haydash paytida yuzni yopishni taqiqlagan[12]. Hijobofobiya Malayziyadagi mehmondoʻstlik sanoatiga ham taʼsir qiladi. Mehmonxonalar bosh kiyim kiygan xodimlar professional koʻrinishga ega emasligiga ishonishadi; shuning uchun islomofob siyosatlarning amalga oshirilishiga sabab boʻladi[13]. 2021-yil 16-fevralda Fransiya Milliy assambleyasi 18 yoshgacha boʻlgan ayollarning jamoat joylarida hijob kiyishini taqiqlash orqali Fransiyada dunyoviy tizimni mustahkamlashga qaratilgan „ajratishga qarshi“ qonun loyihasini yoqlab ovoz berdi. Bunga javoban #handsoffmyhijab ijtimoiy media platformalarida tarqaldi[14].

Maktablar[tahrir | manbasini tahrirlash]

1994-yilda Fransiya Taʼlim vazirligi oʻqituvchilar va direktorlarga taʼlim muassasalarida islomiy roʻmolni taqiqlash boʻyicha tavsiyalar yubordi.

2018-yil oktyabr oyida Avstriyada bolalar bogʻchasida roʻmol oʻrash taqiqlangan edi. Avstriya oʻqituvchilar kasaba uyushmasiga koʻra, 14 yoshgacha boʻlgan oʻquvchilar uchun taqiq diniy qonuniy yosh deb hisoblanishi kerak[15].

Quebek provinsiyasida davlat xizmatchilari, jumladan, oʻqituvchilarga ish joyida kippa, hijob yoki salla kabi diniy kiyimlar kiyish taqiqlangan[16].

2022-yil yanvar oyida Janubiy Hindistonning Karnataka shtatidagi bir qator kollejlar hijob kiygan talaba qizlarning binoga kirishini taqiqladi. Oʻshandan beri bu masala Hindistonda katta siyosiy mojaroga aylanib ketdi[17]. 2022-yil 15-martda Karnataka Oliy sudi oʻta munozarali hukm bilan taʼlim muassasalarida hijob taqiqini asosiy huquqlarni oqilona cheklash sifatida tasdiqladi[18][19].

Brendlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2019-yilda fransuz sport kiyimlari brendi Decathlon radio koʻrsatuvida kiyimdan noroziligini bildirgan sogʻliqni saqlash vaziri Agnes Buzin kabi shaxslarning kiyim liniyasiga qarshi chiqqanidan soʻng, Fransiyada hijobli sport kiyimlarini sotmaslikka qaror qildi[20].

Sport[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hijobofobiya ayol sportchilarni hijob kiyishlari sababli sport musobaqalarida qatnasha olmasligiga olib keldi. Bunga FIFAning „hijobni taqiqlash“ inqirozini misol qilib keltirish mumkin. Futbol boʻyicha Eron ayollar terma jamoasi futbolchilari hijobda boʻlgani uchun 2012-yilgi Olimpiada oʻyinlaridan diskvalifikatsiya qilingan edi[21]. Yana bir misol, Fransiya futbol ligasidagi norozilik, chunki u hijobli ayollarni sport bilan shugʻullanishdan chetlashtirgan yagona xalqaro tashkilotdir. Fransiyada 2018-yilda jahon chempionatida gʻolib chiqqan jamoada yetti nafar musulmon erkak boʻlishiga qaramay, ayollarga hijobda sport bilan shugʻullanishga ruxsat berilmagan[22].

Vikilugʻatda hijobofobiya nomli maqola mavjud.


  • Fransiyada islomiy sharf mojarosi
  • Hijab § Qonuniy taqiqlar
  • Kashf-e hijob

Eslatmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Hamzeh, Manal. Pedagogies of Deveiling: Muslim Girls and the Hijab Discourse. IAP, 2012. ISBN 9781617357244. 4-sentabr 2018-yilda qaraldi. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Manal, Hamzaeh (1 July 2017). „FIFA's double hijabophobia: A colonialist and Islamist alliance racializing Muslim women soccer players“. Women's Studies International Forum. 63-jild. 11–16-bet. doi:10.1016/j.wsif.2017.06.003. ISSN 0277-5395.
  3. ↑ MOHAMED-SALIH, Veronica. „Stereotypes regarding Muslim men and Muslim women on the Romanian Internet: a qualitative comparative analysis for 2004-2009 and 2010-2015“ (PDF). Journal of Gender and Feminist Studies. № 4. 22 April 2018da asl nusxadan (PDF) arxivlandi. Qaraldi: 4 September 2018.
  4. ↑ Shebaya. „The European Court Has Normalized Hijabophobia“. Huffington Post (15-mart 2017-yil). 4-sentabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 4-sentabr 2018-yil.
  5. ↑ Proceedings of the Fourth and Fifth Annual Symposia of the Institute of Islamic and Arabic Sciences in America. IIASA, 1999. ISBN 9781569230220. 5-sentabr 2018-yilda qaraldi. 
  6. ↑ Kaya, Ayhan. Islam, Migration and Integration: The Age of Securitization. Palgrave Macmillan, 2012. ISBN 9781137030221. 5-sentabr 2018-yilda qaraldi. 
  7. ↑ Keddie, Amanda. Supporting and Educating Young Muslim Women: Stories from Australia and the UK. Taylor & Francis, 2017. ISBN 9781317308539. 4-sentabr 2018-yilda qaraldi. 
  8. ↑ „ACLU“. 3-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 12-sentabr 2019-yil.
  9. ↑ „The European Court has normalized 'Hijabophobia'“. openDemocracy. 29-yanvar 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2020-yil.
  10. ↑ Ferschtman. „Case Watch: Spanish Supreme Court Repeals City Burqa Ban“. Case Watch. Open Society Foundations (22-mart 2013-yil). 1-aprel 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-oktabr 2018-yil.
  11. ↑ Bittermann, Jim. „French court suspends burkini ban“. CNN. Turner Broadcasting System, Inc. (26-avgust 2016-yil). Qaraldi: 13-oktabr 2018-yil.
  12. ↑ Oltermann, Philip. „Austrian full-face veil ban condemned as a failure by police“. The Guardian (27-mart 2018-yil). Qaraldi: 10-sentabr 2018-yil.
  13. ↑ Finieli, Salsabilla Terra; Hasan, Rusni; Zain, Nor Razinah Mohd (2018-12-20). „Hijabophobia: A Closed Eye Challenge towards Muslim Friendly Hospitality Services in Malaysia“. Malaysian Journal of Syariah and Law. 6-jild, № 3. 1–9-bet. ISSN 2590-4396. 4 September 2019da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 12 September 2019.
  14. ↑ „'Law against Islam': French vote in favour of hijab ban condemned“. Aljazeera. 20-aprel 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-aprel 2021-yil.
  15. ↑ „Kopftuchverbot für Volksschüler: "Prüfen derzeit"“ (de). krone.at. 2-may 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-oktabr 2018-yil.
  16. ↑ „Teachers turned away over religious symbols ban as school year begins“. CBC (9-sentabr 2019-yil). Qaraldi: 21-sentabr 2019-yil.
  17. ↑ „Karnataka's hijab row: A fragile regime's latest assault on right to choice“. The News Minute. Qaraldi: 11-fevral 2022-yil.
  18. ↑ „Karnataka High Court hijab verdict lacks reason, makes up baseless new rules for fundamental rights“. The Quint. Qaraldi: 18-mart 2022-yil.
  19. ↑ „Hijab verdict: a grave constitutional wrong“. Deccan Herald. Qaraldi: 23-mart 2022-yil.
  20. ↑ Seale. „Decathlon capitulates to French hijabophobia“. trtworld.com (28-fevral 2019-yil). 25-iyul 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 12-sentabr 2019-yil.
  21. ↑ Hamzeh, Manal (July 2017). „FIFA's double hijabophobia: A colonialist and Islamist alliance racializing Muslim women soccer players“. Women's Studies International Forum. 63-jild. 11–16-bet. doi:10.1016/j.wsif.2017.06.003.
  22. ↑ OLOW, FADUMO. „France's hijab ban threatens to strip sport of its ability to empower“. The Telegraph (9-aprel 2021-yil). Qaraldi: 19-aprel 2021-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Hijobofobiya&oldid=3427753" dan olindi