Grigoriy Orjonikidze
| Grigoriy Konstantinovich Orjonikidze | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
gruzincha: გრიგოლ კონსტანტინეს ძე ორჯონიკიძე | ||||||
 Politbyuro a'zosi va SSSR oʻgʻir sanoat xalq komissari G.K. Orjonikidze | ||||||
 .svg){kind=small} | ||||||
|
Mansab davri 21-dekabr 1930-yil — 18-fevral 1937-yil | ||||||
| ||||||
|
Mansab davri 23-iyul — 3-noyabr 1926-yil | ||||||
 | ||||||
|
Mansab davri 5-yanvar 1932-yil — 18-fevral 1937-yil | ||||||
| Hukumat boshligʻi | Vyacheslav Molotov | |||||
| Oʻtmishdoshi | lavozim joriy qilingan | |||||
| Vorisi | Valeriy Mejlauk | |||||
| ||||||
|
Mansab davri 10-noyabr 1930-yil — 5-yanvar 1932-yil | ||||||
| Hukumat boshligʻi |
Aleksey Rikov, Vyacheslav Molotov | |||||
| Oʻtmishdoshi | Valerian Kuybishev | |||||
| Vorisi | lavozim tugatilgan | |||||
| ||||||
|
Mansab davri 5-noyabr 1926-yil — 10-noyabr 1930-yil | ||||||
| Oʻtmishdoshi | Valerian Kuybishev | |||||
| Vorisi | Andrey Andreyev | |||||
| ||||||
|
Mansab davri 3-noyabr 1926-yil — 15-dekabr 1930-yil | ||||||
| Oʻtmishdoshi | Valerian Kuybishev | |||||
| Vorisi | Andrey Andreyev | |||||
| ||||||
|
Mansab davri sentabr — noyabr 1926-yil | ||||||
| Oʻtmishdoshi | Anastas Mikoyan | |||||
| Vorisi | Mixail Chudov | |||||
| Kavkazorti oʻlkakom birinchi raisi | ||||||
|
Mansab davri fevral 1922-yil — sentabr 1926-yil | ||||||
| Shaxsiy maʼlumotlari | ||||||
| Tavalludi |
12 (24) oktyabr 1886 Goresha q., Shorapan uyezdi, Kutaisi guberniyasi, Rossiya imperiyasi (hozirgi Xorogavul tumani, Gruziya) | |||||
| Vafoti |
18-fevral 1937[1] Moskva, SSSR | |||||
| Siyosiy partiyasi | RSDIP (bolshevik) 1903-yildan | |||||
| Turmush oʻrtogʻi | Zinaida Gavrilovna Orjanikidze | |||||
| Onasi | Evpraksiya Grigoryevna Tavzarashvili | |||||
| Otasi | Konstantin (Kote) Nikolayevich Orjaonikidze | |||||
| Taʼlim | Tifflis feldsherlik maktabi | |||||
| Kasbi | feldsher | |||||
| Mukofotlari |
| |||||
Grigoriy Konstantinovich Orjonikidze (gruzincha: გრიგოლ კონსტანტინეს ძე ორჯონიკიძე) partiyadagi laqabi Sergo gruzincha: სერგო;( Andoza:OldStyleDate, Goresha q., Shorapan uyezdi, Kutaissi guberniyasi, Rossiya imperiyasi — 18-fevral 1937-yil, Moskva, SSSR) — gruziyalik revolyutsioner (bolshevik) — Turkistonda bolshevikcha rejimni oʻrnatish ishtirokchisi. 1922-yil aprel—mayda Turkistonda boʻlib, bu yerda sovet rejimi va Kizil armiyaga karshi kurashayotgan milliy kuchlarni tor-mor qilish rejalarini ishlab chiqqan. O. RKP (b) MK Turkiston byurosi oʻrnida Oʻrta Osiyo byurosi (Sredazbyuro) tuzishning tashabbuskori (1922-yil may). VKP (b) MK Siyosiy byurosi aʼzosi (1930-yildan). SSSR ni industrlashtirishda katta kuch-gʻayrat sarflagan. Ommaviy qatagʻonlar davrida I. V. Stalin bilan ixtilofga borgan va oʻzini otib oʻldirgan.
Orjonikidze va Stalin[tahrir | manbasini tahrirlash]
1907-yilda Orjonikidze banditizmda ayblanib hibsga olinadi va Bokudagi Bayil qamoqxonasiga joylashtirildi. U yerdagi 3-kamerada u oʻsha paytda partiya taxallusi Koba[2] boʻlgan Iosif Jugashvili bilan uchrashadi. Oʻsha vaqtdan boshlab ular oʻrtasida doʻstona munosabatlar oʻrnatiladi. Orjonikidze Stalin bilan «sansirab» gaplashgan kam sonli odamlardan biri edi. Nadejda Alliluyeva oʻz joniga qasd qilgandan soʻng, eng yaqin doʻstlari sifatida Orjonikidze va Kirov Stalinning uyida tunab qolishadi.
Stalinning sodiq tarafdori boʻlgan Orjonikidze, shunga qaramay, " eski bolsheviklar " ning yoʻq qilinishiga rozi boʻlmadi. Kommunistik partiyaning hech qachon partiya chizigʻiga rasman qarshilik koʻrsatmagan aʼzolariga nisbatan repressiyalar Kirov oʻldirilishidan oldin nisbatan kam boʻlgan, ammo keyin ular odatiy holga aylangan.
1930-yillarning boshlarida Stalin Orjonikidzening nomzodlari va doʻstlarini Kavkazortidagi rahbarlik lavozimlaridan olib tashladi[3], bu Stalin va Orjonikidze oʻrtasidagi keskin toʻqnashuvlar bilan birga kechdi. Shunga qaramay, Orjonikidze sharmanda qilingan kavkazortiliklarga homiylik qilishni davom ettirdi
Stalin bilan munosabatlardagi keskinlikning kuchayishi Birinchi Moskva sudidan keyin sodir boʻldi, bu birinchi navbatda iqtisodiy xalq komissarliklarida (sobiq muxolifatchilar siyosatga qoʻyilmagani uchun) kadrlarni tozalash toʻlqiniga sabab boʻldi. Orjonikidzening NKTPdagi koʻplab xodimlari hujumga uchradi, ularni Orjonikidze ehtiyotsiz qatagʻonlardan himoya qilishga harakat qildi.
Bolsheviklar Butunittifoq Kommunistik partiyasi Markaziy Qoʻmitasining fevral-mart (1937) plenumida Orjonikidze "Yapon-german-trotskiy agentlarining sabotaj, qoʻporuvchilik va josuslik darslari" mavzusida asosiy maʼruzachi etib tayinlandi. " Shu munosabat bilan, Orjonikidze yetakchi iqtisodiyot xodimlari bilan bir qator uchrashuvlar oʻtkazdi va NKVD maʼlumotlarini tekshirish uchun Uralvagonstroy, Kemerovokombinatstroy va Donbassning koks-kimyo sanoati korxonalariga komissiyalar yubordi. Toʻplangan materiallar asosida Orjonikidze oʻz maʼruzasi boʻyicha qaror loyihasini tayyorladi. Loyihada ogʻir sanoatdagi sabotaj koʻlami haqida soʻz yuritilmagan, xalq komissarligi faoliyatidagi kamchiliklarni bartaraf etish zarurligiga urgʻu berilgan. Ushbu loyiha Stalin tomonidan tanqid qilinganligi haqida dalillar mavjud.
Oʻlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]
U 1937-yil 18-fevralda, 1937-yilgi Markaziy Komitetning fevral-mart Plenumidan besh kun oldin vafot etdi. Oʻlimning rasmiy sababi – yurak xuruji.
Adabiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Rajabov Q., Buxoroga Qizil armiya bosqini va unga qarshi kurash, T., 2002.[4]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
 | Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |
 | Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |