Filippin provinsiyalari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Filippin provinsiyalari
82
Location of Filippin provinsiyalari
Hukumat Viloyat Kengashi
• Butun
 (219.01–17,030.75 km2 (84.56–6,575.61 mi²)-oʻrin)
• Zichlik 17,246-4,632,359/km2
2020-yil roʻyxati
Filippin
Ushbu maqola
Filippin siyosati va hukumatiga bagʻishlangan turkumning bir qismidir
Hukumati
Ijrochi
Qonun chiqaruvchi organ
Sud hokimiyati
Konstitutsiyaviy komissiyalar
Saylovlar
Siyosiy partiyalari
Ma'muriy bo'linmalar
Tegishli mavzular

Filippinda provinsiyalar (Filippincha: lalawigan) siyosiy va maʼmuriy boʻlinmalardan biridir. Hozirgi vaqtda Filippinda 82 ta provinsiya mavjud boʻlib, ular qoʻshimcha shaharlar va qishloqlarga boʻlingan. Mahalliy hokimiyat boʻlinmalari, shuningdek, shaharlar ham har qanday viloyat hukumatidan mustaqildir. Har bir provinsiya Sangguniang Panlalawigan deb nomlangan qonun chiqaruvchi organ va gubernator tomonidan boshqariladi.

Provinsiyalar geografik, madaniy va etnologik xususiyatlariga koʻra oʻn yetti mintaqaga boʻlingan. Ushbu mintaqalarning oʻn uchtasi shimoldan janubga raqamlar bilan, Milliy poytaxt mintaqasi, Kordilyera maʼmuriy hududi, janubi-gʻarbiy Tagalog viloyati va Muslim Mindanaodagi Bangsamoro avtonom viloyati faqat qisqartmalar bilan belgilangan.

Boshqaruv hokimiyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Provinsiya boshqaruvi respublika tarkibidagi boshqa provinsiyalardan avtonomdir. Har bir provinsiya hokimiyatning ikkita asosiy saylangan tarmoqlari: ijro etuvchi va qonun chiqaruvchi hokimiyat tomonidan boshqariladi. Sud ishlari viloyat boshqaruvidan ajratilgan boʻlib, Filippin Oliy sudi tomonidan boshqariladi. Har bir provinsiyada Mintaqaviy sudning kamida bitta boʻlimi mavjud.

Ijro etuvchi hokimiyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Viloyat gubernatori har bir provinsiyaning bosh ijrochi va rahbari hisoblanadi va uch yil muddatga saylanadi. Uch yil ketma-ket u maʼmuriyat, muhandislik, axborot, yuridik va gʻaznachilik idorasini oʻz ichiga olgan har bir provinsiya boʻlimining direktorlarini tayinlaydi.

Qonun chiqaruvchi hokimiyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Provinsiyaning qonun chiqaruvchi organi boʻlgan Sangguniang Panlalawigan (oʻzbekcha: "Viloyat kengashi") uchun vitse-gubernator prezident vazifasini bajaradi. Har bir viloyat kengashi provinsiya tumanlaridan muntazam saylanadigan lavozimli aʼzolardan iborat. Har bir provinsiyaga ajratilgan muntazam saylanadigan VK aʼzolarining soni uning daromad toifasiga qarab belgilanadi. Birinchi va ikkinchi darajali provinsiyalar oʻnta doimiy VK aʼzolari bilan taʼminlanadi; uchinchi va toʻrtinchi darajali provinsiyalarda sakkizta, beshinchi va oltinchi darajali provinsiyalarda oltita boʻladi.

Har bir VKda Barangay Kapitanlari Assotsiatsiyasi (BKA), Filippin Maslahatchilar Ligasi (FML) va ''Sangguniang Kabataan'' (oʻzbekcha: „Yoshlar Kengashi“) ning tegishli mahalliy prezidentlariga berilgan lavozimli aʼzolari uchun oʻrindiqlar ajratilgan.

Gubernator oʻrinbosari va VKning doimiy aʼzolari provinsiyadagi ovoz beruvchilar tomonidan saylanadi. Lavozimli aʼzolar tegishli tashkilotlarning aʼzolari tomonidan saylanadi.

Boshqaruvning boshqa darajalari bilan aloqasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shaharlar va munitsipalitetlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tasniflash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Daromadlar tasnifi asosida provinsiyalar.

Provinsiyalar oʻtgan 4 kalendar yiliga asoslanib, oʻrtacha yillik daromad boʻyicha tasniflanadi. 2008-yil 29-iyuldan boshlab, shaharlar uchun daromad tasniflari[1]: [yangilanishi kerak]

Sinf Oʻrtacha yillik daromad
Birinchi ₱ 450 million va undan ortiq
Ikkinchi ₱ 360 million va undan koʻp, lekin ₱ 450 milliondan kam
Uchinchi ₱ 270 million va undan ortiq, lekin ₱ 360 milliondan kam
Toʻrtinchi ₱ 180 million va undan koʻp, lekin ₱ 270 milliondan kam
Beshinchi ₱ 90 million va undan ortiq, lekin ₱ 180 milliondan kam
Oltinchi ₱ 90 milliondan past

Provinsiyaning daromad toifasi uning Viloyat Kengashi aʼzoligi hajmini, shuningdek, maʼlum narsalarga qancha sarflashi yoki maʼlum vositalar orqali sotib olishi mumkinligini belgilaydi[2].

Roʻyxati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sobiq provinsiyalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Manila (1901-yilgacha) — Rizal tarkibiga kiritilgan; Manila atrofidagi qismlar keyinchalik hozirgi Manila metrosini tashkil qilish uchun birlashtirilgan.
  • Lepanto-Bontok (1902-1908) — Togʻli provinsiya tarkibiga kiritilgan.
  • Moro viloyati (1903-1913) — Yetti viloyatdan tashkil topgan boʻlib, Mindanao va Sulu departamentiga aylantirilgan. Hozirda Mindanaodagi bir nechta mintaqalarning bir qismini egallaydi.
  • Ambos Camarines (1901-1908) — Camarines Norte va Camarines Surga boʻlingan, garchi 2809-sonli qonunning matni Camarines Norte Ambos Camarinesdan yaratilganligini bildirsa-da, qolgan qismi Camarines Sur deb oʻzgartirilgan. Camarines Sur provinsiyasi oʻz poytaxti Nueva Caceresni saqlab qolgan.
  • Misamis (1901-1939) — Gʻarbiy Misamis va Sharqiy Misamisga boʻlingan. Misamis Oriental Kagayan provinsiyasining poytaxtini saqlab qolgan.
  • Mindoro (1902-1950) — Gʻarbiy Mindoro va Sharqiy Mindoroga boʻlinadi. Sharqiy Mindoro Kalapan provinsiyasi markazini saqlab qolgan.
  • Zamboanga (1914-1952) — Zamboanga del Norte va Zamboanga del Surga boʻlingan. Uning poytaxti Pagadiyada boʻlib, Zamboanga Sibugay, keyinchalik Zamboanga del Surdan yaratiladi.
  • Lanao (1914-1959) — Lanao del Norte va Lanao del Surga boʻlingan. Lanao del Sur provinsiya markazi Dansalan (hozirgi Maravi)ni saqlab qolgan.
  • Surigao(1901-1967) — Surigao del Norte va Surigao del Surga boʻlingan. Surigao del Norte Surigao shahrining provinsiya markazini va provinsiya muhrini saqlab qolgan. Dinagat orollari provinsiyasi keyinchalik Surigao del Nortedan tashkil topgan.
  • Davao (1914-1967; 1972-1998) — Davao del Norte, Davao del Sur va Sharqiy Davaoga boʻlingan. Davao del Norte 1972-yildan 1998-yilgacha Davao nomi bilan tanilgan, keyinchalik Davao provinsiyasidan Compostela vodiysi (hozirgi Davao de Oro) tashkil etilgan. Gʻarbiy Davao keyinchalik Davao del Surdan yaratilgan.
  • Agusan (1907-1967) — Agusan del Norte va Agusan del Surga boʻlingan. Agusan del Norte sobiq provinsiya poytaxti Butuanni saqlab qolgan. Provinsiya poytaxti rasman 2000-yilda Cabadbaranga koʻchirilgan, ammo provinsiya hukumati xizmat va vazifalari hali toʻliq yangi poytaxtga oʻtkazilmagan.
  • Negros del Norte (1985-1986) — Batas Pambansa Blg. 885[3], Negros Occidentalning shimoliy qismidan yangi provinsiya yaratgan, 1986-yil 3-yanvarda boʻlib oʻtgan qonunni ratifikatsiya qilish bilan 1985-yil 23-dekabrda kuchga kirdiradi. Provinsiya tarkibiga hozirgi Kadis (poytaxt boʻlib xizmat qilishi kerak), Eskalante, Sagay, San-Karlos, Silay va Viktoriya shaharlari, shuningdek, Kalatrava, Enrike B. Magalona, Manapla, Salvador Benedikto va Toboso munitsipalitetlari kiradi. Saylovchilar Batas Pambansa Blgni ratifikatsiya qilganiga qaramay. 885-sonli 1986-yil 11-iyulda Oliy sud qonunni va provinsiyani oʻz kuchini yoʻqotgan deb eʼlon qildi[4].
  • Kalinga-Apayao (1966-1995) — Apayao va Kalingaga boʻlingan. Kalinga provinsiya markazi Tabukni saqlab qolgan.
  • Sharif Kabunsuan (2006-2008) — 9054-sonli Respublika qonuni musulmon Mindanaodagi avtonom rayonga vakolatlarini kengaytirdi, ayniqsa, viloyatlar tashkil etish imkoniyatini berdi (VI-modda, 19-boʻlim). Shunga asoslanib, ARMM mintaqaviy qonunchilik assambleyasi 2006-yil 28-avgustda 201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi toʻgʻrisidagi qonunni qabul qildi. Qonun Maguindanaoning birinchi kongress okrugidagi(Kotabato shahridan tashqari) barcha munitsipalitetlarni oʻz ichiga olgan, poytaxti Datu Odin Sinsuatda joylashgan yangi viloyatni yaratadi. Provinsiya 2006-yil 28-oktyabrda koʻpchilik ovoz bilan tasdiqlangan[5]. 


ISO[6] Provinsiya Poytaxti Aholisi[7] Maydoni[8] Aholi zichligi Topilgan sanasi Orol guruhlari Tuman qismi Umumiy Mahalliy Hokimiyati
% (2020) Munisipalitlar soni Shahar Mustaqil provinsiyalar soni
PH-ABR Abra Bangued 0,23% 250 985 4,165.25 km2
(1,608.21 mi²) 		60/km2 (156/mi2) 1846-yil Luzon CAR 27 — 303
PH-AGN Agusan del Norte Cabadbaran[lower-roman 1][9] 0,70% 760 413 3,546.86 km2
(1,369.45 mi²) 		214/km2 (555/mi2) 1907-yil 20-sentyabr Mindanao XIII 10 2 253
PH-AGS Agusan del Sur Prosperidad 0,68% 739 367 9,989.52 km2
(3,856.98 mi²) 		74/km2 (192/mi2) 1970-yil 1-yanvar Mindanao XIII 13 1 314
PH-AKL Aklan Kalibo 0,56% 615 475 1,821.42 km2
(703.25 mi²) 		338/km2 (875/mi2) 1956-yil 8-noyabr[10] Visayas VI 17 — 327
PH-ALB Albay Legazpi 1,26% 1 374 768 2,575.77 km2
(994.51 mi²) 		534/km2 (1,382/mi2) 1574-yil 3-aprel
[11] 		Luzon V 15 3 720
PH-ANT Antique San Jose de Buenavista 0,56% 612 974 2,729.17 km2
(1,053.74 mi²) 		225/km2 (582/mi2) 1917-yil 10-mart Visayas VI 18 — 590
PH-APA Apayao Kabugao[12][13] 0,11% 124 366 4,413.35 km2
(1,704.00 mi²) 		28/km2 (73/mi2) 1995-yil 14-fevral Luzon CAR 7 — 133
PH-AUR Aurora Baler 0,22% 235 750 3,147.32 km2
(1,215.19 mi²) 		75/km2 (194/mi2) 1979-yil 13-avgust Luzon III 8 — 151
PH-BAS Basilan Lamitan[14] 0,51% 556 586 1,327.23 km2
(512.45 mi²)[15] 		419/km2 (1,086/mi2) 1973-yil 27-dekabr Mindanao BARMM 11 2 255
PH-BAN Bataan Balanga 0,78% 853 373 1,372.98 km2
(530.11 mi²) 		622/km2 (1,610/mi2) 1754-yil Luzon III 11 1 237
PH-BTN Batanes Basco 0,02% 18 831 219.01 km2
(84.56 mi²) 		86/km2 (223/mi2) 1783-yil 26-iyun
[16] 		Luzon II 6 — 29
PH-BTG Batangas Batangas City 2,67% 2 908 494 3,119.72 km2
(1,204.53 mi²) 		932/km2 (2,415/mi2) 1581-yil 8-dekabr Luzon IV-A 30 4 1,078
PH-BEN Benguet La Trinidad 0,76% 827 041 2,826.59 km2
(1,091.35 mi²) 		293/km2 (758/mi2) 1966-yil 16-iyun Luzon CAR 13 1 269
PH-BIL Biliran Naval 0,16% 179 312 536.01 km2
(206.95 mi²) 		335/km2 (866/mi2) 1992-yil 11-may Visayas VIII 8 — 132
PH-BOH Bohol Tagbilaran 1,28% 1 394 329 4,820.95 km2
(1,861.38 mi²) 		289/km2 (749/mi2) 1854-yil 22-iyul
[17] 		Visayas VII 47 1 1,109
PH-BUK Bukidnon Malaybalay 1,41% 1 541 308 10,498.59 km2
(4,053.53 mi²) 		147/km2 (380/mi2) 1917-yil 10-mart Mindanao X 20 2 464
PH-BUL Bulacan Malolos 3,40% 3 708 890 2,796.10 km2
(1,079.58 mi²) 		1,326/km2 (3,435/mi2) 1578-yil 15-Avgust Luzon III 21 3 569
PH-CAG Cagayan Tuguegarao 1,16% 1 268 603 9,295.75 km2
(3,589.11 mi²) 		136/km2 (353/mi2) 1583-yil 29-iyun
[18] 		Luzon II 28 1 820
PH-CAN Camarines Norte Daet 0,58% 629 699 2,320.07 km2
(895.78 mi²) 		271/km2 (703/mi2) 1920-yil 15-aprel
[19] 		Luzon V 12 — 282
PH-CAS Camarines Sur Pili 1,90% 2 068 244 5,497.03 km2
(2,122.42 mi²) 		376/km2 (974/mi2) 1579-yil 27-may
[20] 		Luzon V 35 2 1,063
PH-CAM Camiguin Mambajao 0,09% 92 808 237.95 km2
(91.87 mi²) 		390/km2 (1,010/mi2) 1966-yil 18-iyun Mindanao X 5 — 58
PH-CAP Capiz Roxas 0,74% 804 952 2,594.64 km2
(1,001.80 mi²) 		310/km2 (804/mi2) 1917-yil 10-mart Visayas VI 16 1 473
PH-CAT Catanduanes Virac 0,25% 271 879 1,492.16 km2
(576.13 mi²) 		182/km2 (472/mi2) 1945-yil 26-sentyabr Luzon V 11 — 315
PH-CAV Cavite Imus[21] 3,98% 4 344 829 1,574.17 km2
(607.79 mi²) 		2,760/km2 (7,149/mi2) 1614-yil 10-mart
[22] 		Luzon IV-A 16 7 829
PH-CEB Cebu Cebu City[23] 4,72% 5 151 274 5,342.00 km2
(2,062.56 mi²) 		964/km2 (2,498/mi2) 1565-yil 27-aprel Visayas VII 44 9 1,203
PH-NCO Cotabato Kidapawan 1,17% 1 275 185 9,008.90 km2
(3,478.36 mi²) 		142/km2 (367/mi2) 1914-yil 1-sentyabr
[24] 		Mindanao XII 17 1 543
PH-COM Davao de Oro Nabunturan 0,70% 767 547 4,479.77 km2
(1,729.65 mi²) 		171/km2 (444/mi2) 1998-yil 31-yanvar Mindanao XI 11 — 237
PH-DAV Davao del Norte Tagum 1,03% 1 125 057 3,426.97 km2
(1,323.16 mi²) 		328/km2 (850/mi2) 1967-yil 8-may Mindanao XI 8 3 223
PH-DAS Davao del Sur Digos 2,25% 2 457 430 4,607.59 km2
(1,779.00 mi²) 		533/km2 (1,381/mi2) 1914-yil 1-sentyabr Mindanao XI 9 2 414
PH-DVO Davao Occidental Malita 0,29% 317 159 2,163.45 km2
(835.31 mi²) 		147/km2 (380/mi2) 2013-yil 28-oktyabr Mindanao XI 5 — 105
PH-DAO Davao Oriental Mati 0,53% 576 343 5,679.64 km2
(2,192.92 mi²) 		101/km2 (263/mi2) 1967-yil 8-may Mindanao XI 10 1 183
PH-DIN Dinagat Islands San Jose 0,12% 128 117 1,036.34 km2
(400.13 mi²) 		124/km2 (320/mi2) 2006-yil 2-dekabr Mindanao XIII 7 — 100
PH-EAS Eastern Samar Borongan 0,44% 477 168 4,660.47 km2
(1,799.42 mi²) 		102/km2 (265/mi2) 1965-yil 19-iyun Visayas VIII 22 1 597
PH-GUI Guimaras Jordan 0,17% 187 842 604.57 km2
(233.43 mi²) 		311/km2 (805/mi2) 1992-yil 22-may Visayas VI 5 — 98
PH-IFU Ifugao Lagawe 0,19% 207 498 2,628.21 km2
(1,014.76 mi²) 		79/km2 (204/mi2) 1966-yil 18-iyun Luzon CAR 11 — 176
PH-ILN Ilocos Norte Laoag 0,56% 609 588 3,467.89 km2
(1,338.96 mi²) 		176/km2 (455/mi2) 1818-yil 2-fevral Luzon I 21 2 559
PH-ILS Ilocos Sur Vigan 0,65% 706 009 2,596.00 km2
(1,002.32 mi²) 		272/km2 (704/mi2) 1572-yil Luzon I 32 2 768
PH-ILI Iloilo Iloilo City 2,30% 2 509 525 5,079.17 km2
(1,961.08 mi²) 		494/km2 (1,280/mi2) 1566-yil Visayas VI 42 2 1,901
PH-ISA Isabela Ilagan 1,56% 1 697 050 12,414.93 km2
(4,793.43 mi²) 		137/km2 (354/mi2) 1856-yil 1-may Luzon II 34 3 1,055
PH-KAL Kalinga Tabuk 0,21% 229 570 3,231.25 km2
(1,247.59 mi²) 		71/km2 (184/mi2) 1966-yil 18-iyun Luzon CAR 7 1 153
PH-LUN La Union San Fernando 0,75% 822 352 1,497.70 km2
(578.27 mi²) 		549/km2 (1,422/mi2) 1850-yil 2-mart Luzon I 19 1 576
PH-LAG Laguna Santa Cruz 3,10% 3 382 193 1,917.85 km2
(740.49 mi²) 		1,764/km2 (4,568/mi2) 1571-yil 28-iyul Luzon IV-A 24 6 674
PH-LAN Lanao del Norte Tubod 1,00% 1 086 017 4,159.94 km2
(1,606.16 mi²) 		261/km2 (676/mi2) 1959-yil 4-iyul Mindanao X 22 1 506
PH-LAS Lanao del Sur Marawi 1,10% 1 195 518 3,872.89 km2
(1,495.33 mi²)[25] 		309/km2 (800/mi2) 1914-yil 1-sentyabr Mindanao BARMM 39 1 1,159
PH-LEY Leyte Tacloban 1,86% 2 028 728 6,515.05 km2
(2,515.47 mi²) 		311/km2 (806/mi2) 1735-yil Visayas VIII 40 3 1,641
PH-MAG Maguindanao Buluan 1,53% 1 667 258 6,146.53 km2
(2,373.19 mi²)[26] 		271/km2 (703/mi2) 1973-yil 22-noyabr Mindanao BARMM 36 1 545
PH-MAD Marinduque Boac 0,22% 239 207 952.58 km2
(367.79 mi²) 		251/km2 (650/mi2) 1920-yil 21-fevral Luzon Mimaropa 6 — 218
PH-MAS Masbate Masbate City 0,83% 908 920 4,151.78 km2
(1,603.01 mi²) 		219/km2 (567/mi2) 1901-yil 18-mart
[27] 		Luzon V 20 1 550
PH-MSC Misamis Occidental Oroquieta 0,57% 617 333 2,055.22 km2
(793.52 mi²) 		300/km2 (778/mi2) 1929-yil 8-noyabr Mindanao X 14 3 490
PH-MSR Misamis Oriental Cagayan de Oro 1,55% 1 685 302 3,544.32 km2
(1,368.47 mi²) 		475/km2 (1,232/mi2) 1901-yil 15-may Mindanao X 23 3 504
PH-MOU Mountain Province Bontoc 0,15% 158 200 2,157.38 km2
(832.97 mi²) 		73/km2 (190/mi2) 1846-yil Luzon CAR 10 — 144
PH-NEC Negros Occidental Bacolod 2,96% 3 223 955 7,965.21 km2
(3,075.38 mi²) 		405/km2 (1,048/mi2) 1890-yil 1-yanvar
[28] 		Visayas VI 19 13 662
PH-NER Negros Oriental Dumaguete 1,31% 1 432 990 5,385.53 km2
(2,079.36 mi²) 		266/km2 (689/mi2) 1890-yil 1-yanvar
[29] 		Visayas VII 20 6 557
PH-NSA Northern Samar Catarman 0,59% 639 186 3,692.93 km2
(1,425.85 mi²) 		173/km2 (448/mi2) 1965-yil 19-iyun Visayas VIII 24 — 569
PH-NUE Nueva Ecija Palayan[lower-roman 2] 2,12% 2 310 134 5,751.33 km2
(2,220.60 mi²) 		402/km2 (1,040/mi2) 1801-yil 25-aprel
[30] 		Luzon III 27 5 849
PH-NUV Nueva Vizcaya Bayombong 0,46% 497 432 3,975.67 km2
(1,535.01 mi²) 		125/km2 (324/mi2) 1839-yil 24-may
[31] 		Luzon II 15 — 275
PH-MDC Occidental Mindoro Mamburao 0,48% 525 354 5,865.71 km2
(2,264.76 mi²) 		90/km2 (232/mi2) 1950-yil 15-noyabr
[32] 		Luzon Mimaropa 11 — 162
PH-MDR Oriental Mindoro Calapan 0,83% 908 339 4,238.38 km2
(1,636.45 mi²) 		214/km2 (555/mi2) 1663-yil Luzon Mimaropa 14 1 426
PH-PLW Palawan Puerto Princesa 1,14% 1 246 673 17,030.75 km2
(6,575.61 mi²) 		73/km2 (190/mi2) 1902-yil 23-yanvar Luzon Mimaropa 23 1 433
PH-PAM Pampanga San Fernando 2,66% 2 900 637 2,062.47 km2
(796.32 mi²) 		1,406/km2 (3,643/mi2) 1571-yil 11-dekabr Luzon III 19 3 538
PH-PAN Pangasinan Lingayen 2,90% 3 163 190 5,451.01 km2
(2,104.65 mi²) 		580/km2 (1,503/mi2) 1580-yil 5-aprel
[33] 		Luzon I 44 4 1,364
PH-QUE Quezon Lucena 2,04% 2 229 383 9,069.60 km2
(3,501.79 mi²) 		246/km2 (637/mi2) 1901-yil 2-mart Luzon IV-A 39 2 1,242
PH-QUI Quirino Cabarroguis 0,19% 203 828 2,323.47 km2
(897.10 mi²) 		88/km2 (227/mi2) 1966-yil 18-iyun Luzon II 6 — 132
PH-RIZ Rizal Antipolo 3,05% 3 330 143 1,191.94 km2
(460.21 mi²) 		2,794/km2 (7,236/mi2) 1853-yil 23-fevral Luzon IV-A 13 1 189
PH-ROM Romblon Romblon 0,28% 308 985 1,533.45 km2
(592.07 mi²) 		201/km2 (522/mi2) 1901-yil 16-mart
[34] 		Luzon Mimaropa 17 — 219
PH-WSA Samar Catbalogan 0,73% 793 183 6,048.03 km2
(2,335.16 mi²) 		131/km2 (340/mi2) 1768-yil Visayas VIII 24 2 951
PH-SAR Sarangani Alabel 0,51% 558 946 3,601.25 km2
(1,390.45 mi²) 		155/km2 (402/mi2) 1992-yil 16-mart Mindanao XII 7 — 141
PH-SIG Siquijor Siquijor 0,09% 103 395 337.49 km2
(130.31 mi²) 		306/km2 (793/mi2) 1971-yil 17-sentyabr Visayas VII 6 — 134
PH-SOR Sorsogon Sorsogon City 0,76% 828 655 2,119.01 km2
(818.15 mi²) 		391/km2 (1,013/mi2) 1894-yil 17-oktyabr Luzon V 14 1 541
PH-SCO South Cotabato Koronadal 1,53% 1 672 791 4,428.81 km2
(1,709.97 mi²) 		378/km2 (978/mi2) 1966-yil 18-iyun Mindanao XII 10 2 225
PH-SLE Southern Leyte Maasin 0,39% 429 573 1,798.61 km2
(694.45 mi²) 		239/km2 (619/mi2) 1959-yil 22-may Visayas VIII 18 1 500
PH-SUK Sultan Kudarat Isulan 0,78% 854 052 5,298.34 km2
(2,045.70 mi²) 		161/km2 (417/mi2) 1973-yil 22-noyabr Mindanao XII 11 1 249
PH-SLU Sulu Jolo 0,92% 1 000 108 1,600.40 km2
(617.92 mi²)[35] 		625/km2 (1,619/mi2) 1917-yil 10-mart Mindanao BARMM 19 — 410
PH-SUN Surigao del Norte Surigao City 0,49% 534 636 1,972.93 km2
(761.75 mi²) 		271/km2 (702/mi2) 1901-yil 15-may Mindanao XIII 20 1 335
PH-SUR Surigao del Sur Tandag 0,59% 642 255 4,932.70 km2
(1,904.53 mi²) 		130/km2 (337/mi2) 1960-yil 16-iyun Mindanao XIII 17 2 309
PH-TAR Tarlac Tarlac City 1,38% 1 503 456 3,053.60 km2
(1,179.00 mi²) 		492/km2 (1,275/mi2) 1873-yil 28-mart
[36][37] 		Luzon III 17 1 511
PH-TAW Tawi-Tawi Bongao[38] 0,40% 440 276 1,087.40 km2
(419.85 mi²)[39] 		405/km2 (1,049/mi2) 1973-yil 11-sentyabr Mindanao BARMM 11 — 203
PH-ZMB Zambales Iba 0,83% 909 932 3,830.83 km2
(1,479.09 mi²) 		238/km2 (615/mi2) 1578-yil Luzon III 13 1 247
PH-ZAN Zamboanga del Norte Dipolog 0,96% 1 047 455 7,301.00 km2
(2,818.93 mi²) 		143/km2 (372/mi2) 1952-yil 6-iyun Mindanao IX 25 2 691
PH-ZAS Zamboanga del Sur Pagadian 1,86% 2 027 902 5,914.16 km2
(2,283.47 mi²) 		343/km2 (888/mi2) 1914-yil 1-sentyabr Mindanao IX 26 2 779
PH-ZSI Zamboanga Sibugay Ipil 0,61% 669 840 3,607.75 km2
(1,392.96 mi²) 		186/km2 (481/mi2) 2001-yil 22-fevral Mindanao IX 16 1 389
PH-00 Metro Manila Manila † 12,37% 13 484 462 638.55 km2
(246.55 mi²) 		21,117/km2 (54,694/mi2) — Luzon NCR 1 16 1,706

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vaqt jadvali[tahrir | manbasini tahrirlash]

1898-yilda Qoʻshma Shtatlar Filippinni Ispaniyadan sotib olgach, orollar toʻrtta gobiernosga (hukumatga) boʻlingan, ular keyinchalik provinsiya va tumanlarga boʻlingan. Amerika maʼmuriyati dastlab Ispaniya boʻlinmalarini meros qilib oladi va ularni harbiy hukumatga topshiradi. Qoʻzgʻolonlarning tinchlanishi natijasida fuqarolik hukumati asta-sekin tashkil etila boshladi.

  • 2001-yil 22-fevral — Plebissit 2000-yil 7-noyabrda tasdiqlangan 8973-sonli Respublika qonuni asosida Zamboanga Sibugayni Zamboanga del Surdan ajratishni maʼqulladi.
  • 2006-yil 28-oktabr — Plebissit 2006-yil 28-avgustda qabul qilingan 201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi toʻgʻrisidagi qonunga binoan Sharif Kabunsuanni Maguindanaodan ajratishni maʼqulladi.
  • 2006-yil 2-dekabr — Plebissit 2006-yil 2-oktabrda tasdiqlangan 9355-sonli Respublika qonuni asosida Dinagat orollarini Surigao del Nortedan ajratishni maʼqulladi.
  • 2008-yil 18-noyabr — Oliy sud tomonidan 201-sonli MMA qonuni bekor qilinadi, Sharif Kabunsuan Maguindanao tarkibiga qaytadi.
  • 2010-yil 11-fevral — 9355-sonli RA Oliy sud tomonidan konstitutsiyaga zid deb topildi, Dinagat orollari Surigao del Nortening bir qismi sifatida qaytadi.
  • 2011-yil 30-mart — Oliy sud Dinagat orollari boʻyicha qarorini bekor qildi va yana viloyatga aylandi.
  • 2013-yil 28-oktabr — Plebissit 2013-yil 21-yanvarda tasdiqlangan 10360-sonli Respublika qonuni asosida Davao Gʻarbiy Davao del Surdan ajratishni maʼqulladi.
  • 2019-yil 8-dekabr — 2019-yil 17-aprelda tasdiqlangan 11297-sonli Respublika qonuni orqali Kompostela vodiysining nomi Davao de Oroga oʻzgartirildi.
  • 1880-yil
    1880-yil
  • 1899-yil
    1899-yil
  • 1907-yil
    1907-yil
  • 1918-yil
    1918-yil
  • 1935-yil
    1935-yil
  • 1942—1945-yillar
    1942—1945-yillar
  • 1986-yil
    1986-yil
  • 1992-yildan hozirgacha
    1992-yildan hozirgacha

Rasmiy ravishda taklif etilgan/nomi oʻzgartirilgan provinsiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qabul qilingan qonun bilan taklif etilgan provinsiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Taklif etilgan provinsiyalarni koʻrsatadigan Filippin xaritasi
  • Gʻarbiy va Sharqiy Leyte (1923) — Leyte 1923-yil 27-martdagi 3117-sonli qonun bilan ikkita yangi provinsiyaga boʻlingan[40]. Ammo boʻlinish hech qachon sodir boʻlmadi, chunki general-gubernator tomonidan u haqida hech qanday bayonot berilmagan.
    • Sharqiy Leyte provinsiyasi butun Biliran provinsiyasining hozirgi hududlarini, Abuyog, Alangalang, Babatngon, Barugo, Burauen, Kalubian, Kapukan, Karigara, Dagami, Dulag, Yaro, Xaver, Julita, La munitsipalitetlarini qamrab olgan. Paz, Leyte, MakArtur, Mahaplag, Mayorga, Palo, Pastrana, San-Isidro, San-Migel, Santa-Fe, Tabango, Tabontabon, Tanauan, Tolosa, Tunga va Takloban provinsiya markazi sifatida belgilangan.
    • Gʻarbiy Leyte provinsiyasi butun Janubiy Leyte provinsiyasining hozirgi hududlarini, Albuera, Bato, Xilongos, Hindang, Inopacan, Isabel, Kananga, Matag-ob, Matalom, Merida, Palompon, Villaba va boshqa munitsipalitetlarni qamrab olgan. Baybay va Ormoc shaharlari esa Gʻarbiy Leyte provinsiyasining poytaxti boʻlgan.
  • Samal (1969) — Samal sobiq provinsiyasi 5999-sonli Respublika qonuni bilan tuzilgan va hozirgi Samal orol bogʻi shahri hududini qamrab olgan. Biroq, sobiq provinsiya hech qachon ochilgan emas.
  • Maranaw (1971) — 6406-sonli Respublika qonuni[41] sharqiy Lanao del Surdan yangi provinsiya yaratishga (hozirgi provinsiyaning birinchi kongress okrugiga toʻgʻri keladi) 1971-yil 4-oktabrda tasdiqlangan. Provinsiya tarkibiga Bubong, Ditsaan-Ramain (shu jumladan, Buadiposo-Buntong), Kapai, Lumba-Bayabao (hozirgi Maguing), Marantao, Masiu, Mulondo, Saguiaran, Piona Po, Bayabao munitsipalitetlari kiradi . Tamparan, Taraka va Vao (hozirgi Bumbaran) kiradi, yangi provinsiyaning poytaxti Maravi shahri boʻlib xizmat qiladi. 1972-yil 21-sentabrda Filippinda harbiy holat eʼlon qilinishi sababli boʻlinish hech qachon sodir boʻlmaydi, bu 1973-yilga rejalashtirilgan umumiy saylovlarni toʻxtatdi va yangi Konstitutsiyani qabul qilish va Toʻrtinchi Filippin Respublikasini barpo etish uchun yoʻl ochdi.

Boshqa taklif qilingan provinsiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Shimoli-gʻarbiy Samar (2019) — Edgar Meri Sarmiento tomonidan 2019-yil 22-yanvarda Vakillar palatasiga 8824-sonli qonun loyihasi kiritilgan boʻlib, unda 9 ta munitsipalitetdan iborat poytaxti Kalbayog boʻlgan Shimoli-Gʻarbiy Samar deb nomlangan yangi provinsiyani tashkil etish toʻgʻrisida aytib oʻtilgan[42].
  • Zamboanga Hermosa (2017) — 2017-yil 21-fevralda Vakillar palatasida 12 ta munitsipalitet va 2 ta qonun chiqaruvchi okrugdan iborat Zamboanga del Nortedan yangi provinsiya tashkil etishni nazarda tutuvchi 5040-sonli qonun loyihasi taqdim etildi[43][44].

Tavsiya etilgan nomni oʻzgartirish[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Janubiy Leyte — Leyte del Sur (2017) — Palataning 6408-sonli qonun loyihasi viloyat nomini Leyte del Surga oʻzgartirishni taklif qilinadi. Qonun loyihasi 2017-yil 20-sentabrdan boshlab, 17-Kongress yakunigacha Mahalliy boshqaruv qoʻmitasida koʻrib chiqish qoldirilganligi sababli muvaffaqiyatga erishmadi[45].

Qoʻshimcha maʼlumotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aholisi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati Vikigidda

Filippin provinsiyalarining etimologiyalari roʻyxati Vikigidda

Inson taraqqiyoti indeksi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati Vikigidda

Filippin provinsiyalari uchun iblislar roʻyxati Vikigidda

ISO 3166-2: PH Vikigidda

Filippin subprovinsiyalari, Filippindagi tugatilgan maʼmuriy boʻlinmalar guruhi Vikigidda

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Archived copy“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 29-sentyabr.
  2. ↑ „R.A. 7160“. lawphil.net. 2016-yil 3-mayda asl nusxadan arxivlangan.
  3. ↑ Firm. „PHILIPPINE LAWS, STATUTES AND CODES – CHAN ROBLES VIRTUAL LAW LIBRARY“. www.chanrobles.com.
  4. ↑ „G.R. No. 73155“. lawphil.net.
  5. ↑ G.R. No. 177597 — Sema v. COMELEC and Dilangalen (Wayback Machine saytida 2019-03-07 sanasida arxivlangan), Supreme Court of the Philippines.
  6. ↑ „ISO 3166-2 Newsletter: Changes in the list of subdivision names and code elements“. ISO (International Organization for Standardization) 56–58 (2010-yil 30-iyun). Qaraldi: 2015-yil 19-yanvar.
  7. ↑ „2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President“. 2020 Census of Population. Philippine Statistics Authority (2016-yil 19-may). Qaraldi: 2022-yil 18-iyul.
  8. ↑ „List of Provinces“. PSGC Interactive. Makati, Philippines: National Statistical Coordination Board. 2016-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 14-may.
  9. ↑ Republic Act No. 8811 of Error: the date or year parameters are either empty or in an invalid format, please use a valid year for year, and use DMY, MDY, MY, or Y date formats for date.  (Wayback Machine saytida 2016-03-03 sanasida arxivlangan) „arxiv nusxasi“. 2016-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 11-avgust.
  10. ↑ „Proclamation No. 290, s. 1956“. GOVPH. 2023-yil 31-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 22-fevral.
  11. ↑ „Albay celebrates 439th Foundation Day“. balita-dot-ph. 2015-yil 22-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 14-oktyabr.
  12. ↑
  13. ↑ „Apayao gov't center established in Luna“. Philippine Information Agency. [sayt ishlamaydi]
  14. ↑ „Archived copy“. 2017-yil 11-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 14-may.
  15. ↑ Bangsamoro Development Plan: Environment and Natural Resources (Wayback Machine saytida March 4, 2016, sanasida arxivlangan)
  16. ↑ „The Batanes Islands“. National Commission on Culture and the Arts. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 14-oktyabr.
  17. ↑ „No work on Monday, July 23, in observance of Bohol Day“. The Bohol Standard. 2015-yil 22-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 18-dekabr.
  18. ↑ „Festivals“. Official Website of the Provincial Government of Cagayan. 2016-yil 31-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 18-dekabr.
  19. ↑ „Camarines Norte holds Bantayog fest“ (fil). Qaraldi: 2015-yil 31-dekabr.
  20. ↑ Abad, Danilo „Kaogma 2015 isasagawa sa Camarines Sur“. Philippine Information Agency. Qaraldi: 2015-yil 31-dekabr. [sayt ishlamaydi]
  21. ↑ The provincial government of Cavite makes it clear that Imus is the provincial capital, while the seat of the provincial government is Trece Martires. Official Website of the Province of Cavite — Quick Facts (Wayback Machine saytida October 7, 2011, sanasida arxivlangan) Imus is capital of Cavite — Maliksi
  22. ↑ Census of the Philippine Islands (1920). „Census of the Philippine Islands Vol. I, 1918“, pg. 132. Bureau of Printing, Manila.
  23. ↑ Because the provincial government holds office within an independent city, in effect the province maintains the seat of its government outside its jurisdiction.
  24. ↑ Unson, John. „North Cotabato set for Kalivungan fest, 101st anniversary“. The Philippine Star. Qaraldi: 2015-yil 14-oktyabr.
  25. ↑ Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: Lanao del Sur (Wayback Machine saytida January 19, 2015, sanasida arxivlangan) (The value given at NSCB is unreasonable and must be assumed as erroneous, see Talk:Lanao del Sur#Area.)
  26. ↑ Provincial Government of Maguindanao: Brief Profile (Wayback Machine saytida May 28, 2014, sanasida arxivlangan) (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 972,904 ha (NSCB); 6,565 km² (Historical Dictionary of the Philippines); 5,176.1 km² (NAMRIA))
  27. ↑ „President Aquino declares March 18 as special non-working day in Masbate in commemoration of 112th Foundation Day“. Presidential Communications Operations Office. 2013-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 1-yanvar.
  28. ↑ „History of Negros Occidental“. Official Website of the Provincial Government of Negros Occidental. 2018-yil 20-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 18-yanvar.
  29. ↑ „History of Negros Oriental“. Official Website of the Provincial Government of Negros Oriental. 2017-yil 15-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
  30. ↑ „N. Ecija founding date April 25, not Sept. 2“. Qaraldi: 2016-yil 17-iyun.
  31. ↑ Babiera, Lester G. „Nueva Vizcaya mounts Ammungan fest, celebrates diversity“ (2014-yil 14-iyul). Qaraldi: 2015-yil 7-oktyabr.
  32. ↑ „Speech of President Aquino during his visit to Occidental Mindoro, November 15, 2012“. GOVPH. 2023-yil 23-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 3-mart.
  33. ↑ Ramirez, Cesar „April 5 a special non-working holiday in Pangasinan“ (2011-yil 27-mart). Qaraldi: 2015-yil 7-oktyabr.
  34. ↑ „History of Romblon“. United Romblon Ministerial Fellowship. Qaraldi: 2016-yil 1-yanvar.
  35. ↑ Province of Sulu: Brief Profile (Wayback Machine saytida February 26, 2011, sanasida arxivlangan) (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 343,699 ha (NSCB 2007), 175,460 ha (NSCB 2000), 167,377 ha (NAMRIA))
  36. ↑ „History of Tarlac“. Province of Tarlac. 2015-yil 22-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 7-oktyabr.
  37. ↑ „Proclamation No. 109, s. 1998“. 2022-05-24da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: October 7, 2015. {{cite magazine}}: Cite magazine requires |magazine= (yordam)
  38. ↑ The National Statistical Coordination Board (Wayback Machine saytida November 18, 2008, sanasida arxivlangan) recognizes both Bongao and Panglima Sugala as capitals of the province. However, the provincial capitol is located in Bongao, the de facto seat of government.
  39. ↑ Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: Tawi-Tawi (Wayback Machine saytida September 6, 2012, sanasida arxivlangan) (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 362,655 ha (NSCB 2007), 120,876 ha (NAMRIA), 1,197 km² (Department of Tourism), 999 km² (Mapcentral))
  40. ↑ „Philippines-Archipelago, Region VIII (Eastern Visayas)“. Specific information on the division of Leyte provided by David A. Short, webmaster of Philippines-Archipelago, which was updated accordingly after indirectly obtaining a copy of the text of Act No. 3117 from the Legislative Library, House of Representatives. Qaraldi: May 17, 2008. {{cite magazine}}: Cite magazine requires |magazine= (yordam)
  41. ↑ Republic Act No. 6406. Chan-Robles Law Library.
  42. ↑ Charissa Luci-Atienza. „Creation of Northwestern Samar province pushed“. Manila Bulletin (2019-yil 22-yanvar). Qaraldi: 2020-yil 25-may.
  43. ↑ Isagani S. Amatong. „House Bill No. 5040: An Act Creating the Province of Zamboanga Hermosa from the Province of Zamboanga Del Norte“. www.congress.gov.ph. Republic of the Philippines – House of Representatives (2017-yil 14-fevral). 2017-yil 12-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 10-mart.
  44. ↑ „Seventeenth Congress First Regular Session 2016 – 2017“ (PDF). Journal of the House of Representatives. No. 73-jild. Journal Service Plenary Affairs Bureau. February 21, 2017. 2017-03-12da asl nusxadan (PDF) arxivlandi. Qaraldi: March 10, 2017.
  45. ↑ „House Bill No. 6408“. Congress of the Philippines. 2018-yil 7-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 7-may.
Manba xatosi: <ref> tag in <references> has conflicting group attribute "lower-roman".


Manba xatosi: <ref> tags exist for a group named "lower-roman", but no corresponding <references group="lower-roman"/> tag was found 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Filippin_provinsiyalari&oldid=3963772" dan olindi