Falanga

Falanga (lotincha: 'Solifugae, shuningdek, tuya oʻrgimchaklari (inglizcha: camel spiders), shamol chayonlari (inglizcha: wind scorpions), quyosh oʻrgimchaklari (inglizcha: sun spiders)) - oʻrgimchaksimonlar (Arachnida) guruhi. 1000 ga yaqin turlari maʼlum, qurgʻoqchil hududlarda tarqalgan.

Tavsifi

Gobi choʻlidagi falanga, Moʻgʻuliston

Falanga ancha katta oʻrgimchaksimondir. Masalan, Markaziy Osiyo falangasining uzunligi 5-7 santimetrga yetadi. Ularning tanasi va oyoq-qoʻllari uzun tuklar bilan qoplangan. Barcha falangalar juda harakatchan va ularning deyarli hammasi tungi yirtqichlardir. Falangalar yirtqich yoki hammaxoʻr boʻlib, termitlar, qoramtir qoʻngʻizlar va boshqa mayda boʻgʻimoyoqlilar bilan oziqlanadi, ammo kaltakesak kabi yirikroq hayvonlarni ham isteʼmol qilishi mumkin.

Tarqalishi

Falangalar choʻl hududlari uchun xosdir. Sobiq SSSR hududida ular Qrimning janubiy qirgʻog'ida, Quyi Volga boʻyida (Saratov, Volgograd, Astraxan viloyatlari, Qalmogʻiston), Shimoliy Kavkaz va Kavkazda, Qozogʻistonda va Oʻrta Osiyo respublikalarida uchraydi. Yevropada ular Ispaniya, Portugaliya va Gretsiyada ham bor. Qitʼalardan Avstraliya va Antarktidada uchramaydi.

Oʻzbekistonning janubiy hududlarida, xususan, Qarshi choʻllarida falanga koʻp uchraydi. Shuningdek, Toshkent atrofida ham uchrab turadi.

Chaqishi

Falanga chaqishi hayot uchun xavf tugʻdirmaydi, ammo pastki jagʻidagi chirigan oziq-ovqat qoldiqlari tufayli yalligʻlanish keltirib chiqarishi mumkin (qarang. araxnoz). Kattaroqlari jagʻi bilan inson tirnoqlarini teshishi mumkin.

Tasnifi

13 oilaga boʻlingan 140 avloddan 1000 ga yaqin turi mavjud.

Fotogalereya

• Фаланга
  Falanga
• Фаланга
  Falanga
• Сольпуга из Индии (Раджастхан) в саду
  Hindistonda (Rajasthan) falangasi
• Сольпуга
  Falanga
• Gluvia dorsalis: сверху
  Gluvia dorsalis: yuqoridan
• Gluvia dorsalis: снизу
  Gluvia dorsalis: pastdan
• Gluvia dorsalis: коготки лапок
  Gluvia dorsalis : tirnoqlari
• Фаланга и скорпион
  Falanga va chayon
• Gluvia dorsalis kana yemoqda
  Gluvia dorsalis kana yemoqda

Adabiyotlar

• Byalinitskiy-Birulya A. LEKIN. Araxnidlar. Falanjlar (Solifuga). Yangi seriya. 17. SSSR faunasi. 1-jild. 3-son. Moskva - Leningrad: SSSR Fanlar akademiyasining nashriyoti, 1938. - 178 b.
• Muma, MH 1951: Qo'shma Shtatlardagi Solpugida araknidlar tartibi. Amerika tabiiy tarix muzeyi byulleteni 97(2): 35-141.
• Rouer, C. F. (1932, 1933, 1934): Solifuga, Palpigrada. Buch 4, jild. 5(IV)(4), bet. 1-723 (3 qismda: (1): 1-160, (2-3): 161-480, (4-5): 481-723), Bronn, HG "Klassen und Ordnungen des Tierreichs" . Akademische Verlagsgesellschaft MBH, Leyptsig. Fünfter guruhi: artropodlar; IV. Abeitlung: Arachnoidea va kleinere ihnen nahegestellte Arthropodengruppen.
• {{{заглавие}}}.

Havolalar

• Falangalar