Dor ul-Juzjoniya madrasasi
| Madrasa | |
Dor ul-Juzjoniya madrasasi
| |
 | |
| Mamlakat |  Oʻzbekiston
|
| Hudud | Samarqand viloyati |
| Shahar | Samarqand |
| Maktab yoʻnalishi | sunniy |
| Meʼmoriy uslub | Oʻrta Osiyo meʼmorchiligi |
| Binokorlik tashabbuschisi | Abu Bakr Sulaymon az-Juzjoniy |
| Homiylar | Abu Bakr Sulaymon az-Juzjoniy |
| Binokorlik | IX asr—??? |
| Holati | Saqlanib qolmagan |
| Qurilish materiali | Pishiq gʻisht |
Dor ul-Juzjoniya madrasasi — Samarqand madrasasi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Dor ul-Juzjoniya madrasasi IX asrda Samarqandda muhaddis Abu Bakr Sulaymon az-Juzjoniy tomonidan bunyod etilgan. Mazkur oliy oʻquv yurti X—XII asrlarda Samarqaddagi yirik ilm maskanlaridan biri boʻlgan[1]. Madrasa faoliyati IX asrdan boshlagan. Madrasa IX—XII asrlarda „Minor madrasasi“ kabi talabalar oʻqishi uchun gavjum boʻlgan. Dor ul-Juzjoniya madrasasida Abul Fath Solih mudarris va imom boʻlgan. U talabalarga kalom ilmi va fiqhdan dars bergan. Tadqiqotchi olim Abdusattor Jumanazar ushbu madrasaga oid bir qator hujjatlar va manbalarni oʻrgangan boʻlib, madrasa bilan bogʻliq maʼlumotlar keltirgan. Dor ul-Juzjoniya madrasasida Abu Mansur Moturudiy ham tahsil olgan. Madrasada oʻquv mashgʻulotlari erta tongdan boshlangan va dars ertalab boshlanib, u „subayha“ deb nomlangan. Najmiddin Umar an-Nasafiyning „Al-Qand“ asarida ushbu madrasa 18 oʻrinda yozib qoʻyilgan. Madrasada koʻplab talabalar dars tinglagan. Dargohda Samarqaddagi mashhur olimlar yetishib chiqqan. Juzjoniya madrasasi yaqinida shu nomli qabriston ham mavjud boʻlgan. Tadqiqotchi Durbek Rahimjonov fikriga koʻra madrasa XI—XII asrlarda muhaddislar faoliyat olib borgan hadis markazlidan biri boʻlgan. Madrasada tafsir, hadis, adab sohalarida darslar olib borilgan. Dor ul-Juzjoniya madrasasida taʼlim berishda bir necha mudarrislarga „xalifa“lar yordam berishgan. Jumladan madrasada mashhur faqih Hamza ibn Ali al-Haylamiy, adib Abu Muhammad Abdujalil al-yazuxkatiy as-Sakkok va yana bir qator olimlar xalifa vazifasida faoliyat olib borishgan. Madrasa uchun vaqf mulklari ajratilgan. Dor ul-Juzjoniya madrasasida albatta oʻsha davrdagi vaqf hujjatida belgilangan nizomlar asosida boshqarib borilgan, mudarrislar ham shu asosisa tayinlangan[2].
Meʼmorchiligi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Dor ul-Juzjoniya madrasasi Oʻrta Osiyo meʼmorchiligi uslubida bunyod etilgan. Madrasa pishiq gʻisht, yogʻoch, tosh va ganchdan qurilgan. Madrasa hozirgi kunda saqlanib qolmagan.