Doniyol otaliq madrasasi

Doniyol otaliq madrasasi
	Madrasa
	Doniyol otaliq madrasasi; Doniyol otaliq madrasasi; Doniyolbiy madrasasi
Mamlakat	Oʻzbekiston
Hudud	Buxoro viloyati
Tuman	Kogon tumani
Manzil	Qasri Orifon qishlogʻi; Bahouddin Naqshband majmuasi
Mulkdor	Davlat mulki.
Madrasa turi	Kichik
Meʼmoriy uslub	Markaziy Osiyo meʼmorchiligi
Binokorlik tashabbuschisi	Muhammad Doniyolbiy otaliq
Homiylar	Muhammad Doniyolbiy otaliq
	Asosiy sana:; 1770-yillar
Maqomi	davlat himoyasida
Holati	Naqshbandiya tariqati muzeyi
Hujralar soni	10 ga yaqin
Qurilish materiali	Pishiq gʻisht, ganch
Sayt	Rasmiy sayt

Doniyol otaliq madrasasi (Doniyolbiy madrasasi) — meʼmoriy yodgorlik. Oʻzbek hukmdori Muhammad Doniyolbiy otaliq donatorligida 1770-yillarda bunyod etilgan bir qavatli madrasa. Manbalarda qorixona deb ham nomlangan. Bahouddin Naqshband ziyoratgohi hududida Mozori sharif oliy madrasasidan keyin bunyod etilgan ikkinchi madrasa edi^[1].

Oʻzbekistonning Buxoro viloyati, Kogon tumani, Qasri Orifon qishlogʻi, Bahouddin Naqshband majmuasida joylashgan. Doniyol otaliq madrasasi bizgacha bus butun holda yetib kelgan boʻlib^[2], Oʻzbekiston moddiy va madaniy meʼrosining koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga «Madrasa (Bahouddin Naqshband majmuasi)» nomi ostida kiritilgan — davlat himoyasiga olingan^[3].

Hozirda muzeybop qilib qurilmagan ushbu madrasada, ilgarigi binosi arzimas vajlar bilan buzib tashlangan va qayta tashkil etilgan, Naqshbandiya tariqati muzeyi faoliyat yuritib kelmoqda^[4].

Arxiteturasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pishiq gʻishtdan bir qavatli qilib qurilgan Doniyol otaliq madrasasi bizgacha bus butun holda yetib kelgan. Madrasaning ichkari hovlisi 8 burchakli boʻlib, 10 ga yaqin aylanma hujralardan tashkil topgan. Madrasaga gumbazli miyonsaroy orqali kiriladi va miyonsaroy zinalari orqali uning tepa qismiga koʻtarilish mumkin. Madrasa eshiklari tor va 2 tabaqali, pastak qilib qurilgan. Sharq madaniyati anʼanalariga binoan hujra eshiklariga talaba kelgach, boshini egib, taʼzim holatida kirishi kerak. Bu avvalo ustozga, ilm dargohi — madrasaga hurmat boʻlsa, ikkinchidan shogirdlarga hamisha axloqning ilk belgisi salomni eslatib turgan^[2].

Naqshbandiya tariqati muzeyi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Naqshbandiya tariqati muzeyi — dastavval Bahouddin Naqshbandning 675-yilligi munosabati bilan 1993-yilda Buxoro muzey-qoʻriqxonasi tarkibida Bahouddin Naqshband majmuasida muzey va Naqshbandiya tariqati kutubxonasi uchun maxsus barpo etilgan va juda katta mablagʻ evaziga qad rostlagan binoda tashkil etilgan. Keyinchalik muzey va kutubxona binosi arzimas vajlar bilan buzib tashlangan. 200 ga yaqin muzey eksponatlari muzeybop qilib qurilmagan Doniyolbiy otaliq madrasasiga koʻchirilib, shu yerda muzey koʻrgazmasi qayta tashkil etilgan. Naqshbandiya tariqati kutubxonasi esa boshpanasiz qolgan^[5].

Muzeyning mashhur eksponatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qurʼondan oyatlar yozilgan oq yaktak
Sayfiddin Boharziy maqbarasi daxma parchalari. Yogʻoch oʻymakorligi. (XIII asr)
Sayfiddin Boharziy maqbarasi daxma parchalari. Yogʻoch oʻymakorligi. (XIII asr)
Sayfiddin Boharziy maqbarasi daxma parchalari. Yogʻoch oʻymakorligi. (XIII asr)

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Jumanazar 2017.
↑ ^2,0 ^2,1 Bahouddin Naqshband tarixiy-meʼmoriy majmuasi 2019.
↑ „Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatini tasdiqlash toʻgʻrisida Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 4-oktabrdagi 846-sonli qarori“. Lex.uz. Qaraldi: 2021-yil 16-noyabr.
↑ „Музей "Тарикат Накшбандия". Культово-мемориальный комплекс Бахоуддина Накшбанди (XVI-XX вв.)“. Bukhara-museum.narod.ru. Qaraldi: 2021-yil 16-noyabr.
↑ „Arzimas vajlar bilan buzib tashlangan Naqshbandiya tariqati kutubxonasi va muzeyi qachon qayta quriladi?“. Xs.uz. 2021-yil 16-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 16-noyabr.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ushbu maqolani tinglang (3 daqiqa)

noicon

Bu audiofayl ushbu maqolaning 18-iyul, 2022-yil sanasidagi versiyasi asosida yaratilgan boʻlib, shu sanadan keyin amalga oshirilgan tahrirlarni aks ettirmaydi.

Adabiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jumanazar A.. Buxoro taʼlim tizimi tarixi. Toshkent: Akademnashr, 2017 — 592 bet. ISBN 978-9943-4728-2-2.
Yoʻldoshev N., Bobojonov Sh.. Bahouddin Naqshband tarixiy-meʼmoriy majmuasi. Toshkent: Navroʻz, 2019 — 116 bet. ISBN 978-9943-5655-8-6.

[FOOTNOTEJumanazar2017-1] Jumanazar 2017.

[FOOTNOTEBahouddin_Naqshband_tarixiy-meʼmoriy_majmuasi2019-2] 2,0 ^2,1 Bahouddin Naqshband tarixiy-meʼmoriy majmuasi 2019.

[3] „Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatini tasdiqlash toʻgʻrisida Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 4-oktabrdagi 846-sonli qarori“. Lex.uz. Qaraldi: 2021-yil 16-noyabr.

[4] „Музей "Тарикат Накшбандия". Культово-мемориальный комплекс Бахоуддина Накшбанди (XVI-XX вв.)“. Bukhara-museum.narod.ru. Qaraldi: 2021-yil 16-noyabr.

[5] „Arzimas vajlar bilan buzib tashlangan Naqshbandiya tariqati kutubxonasi va muzeyi qachon qayta quriladi?“. Xs.uz. 2021-yil 16-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 16-noyabr.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]