Kontent qismiga oʻtish

Dmitriy Mayevskiy

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Dmitriy Ivanovich Mayevskiy
Tavalludi 17-may 1917-yil
Petrograd, Rossiya, SSSR
Vafoti 23-iyul 1992-yil(1992-07-23)
(75 yoshda)
Sankt-Peterburg, Rossiya
Fuqaroligi Rossiya
Kasbi Rassom
Mukofotlari Avliyo Jorj ordeni 4-darajali koʻkrak nishoni „1941–1945 yillardagi Ulugʻ Vatan urushida Germaniya ustidan qozonilgan gʻalaba uchun“ medal

Dmitriy Ivanovich Mayevskiy (1917-yil 17-may Petrograd, 1992-yil 23-iyul Sankt-Peterburg) – sovet rassomi, peyzaj rassomi, Sankt-Peterburg Rassomlar uyushmasi aʼzosi (1992-yilgacha – Rassomlar uyushmasining Leningrad tashkiloti)[1].

Hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Otasi Ivan Antonovich Mayevskiy yollanma ishchi, onasi Lidiya Antonovna Kovalevskaya uy bekasi boʻlgan. Rassomning yoshligi qadimgi Rossiyaning Rjev shahrida oʻtgan. Bu yerda 1930-yilda Dmitriy Mayevskiy yetti yillik maktabni, soʻngra kasb-hunar maktabini tugatgan. Rasm chizishga boʻlgan ishtiyoqi Mayevskiyni rassom Shvedovning ustaxonasiga olib kelgan, u yerda Mayevskiy oʻzining birinchi rasm chizish mahorat darsini olgan[2].

1933-yilda oʻqishni davom ettirish uchun Leningradga joʻnab ketgan. 1933-1935-yillarda sanoat texnikumida ikkinchi kursni tamomlagan va Badiiy akademiyasiga kirishga tayyorgarlik koʻrgan. 1935-yilda LIZHSAning rassomlik fakultetiga kirish imtihonlarini muvaffaqiyatli topshirgan, ammo institut qayta tashkil etilganligi sababli, hamda boʻsh oʻrinlar yoʻqligi tufayli oʻqishga kira olmagan.

Mayevskiy kinoxonaga rassom boʻlib ishga kirgan, keyinchalik Lenizo rassomlar uyushmasida ishlagan. Shu bilan birga, Mayevskiy 1937-1939-yillarda S. M. Kirov nomidagi Madaniyat saroyining Isaak Brodskiy va Mixail Kopeikin rahbarlik qilgan badiiy studiyasida rasm chizish darslarida qatnashgan[3]. 1938-yilda Valentina Nikolaevna Chistyakovaga uylangan. 1939-yilda ularning qizi Lyudmila dunyoga kelgan.

1939-yilda Qizil Armiya safiga chaqirilgan, Finlyandiya kompaniyasi va Ulug' Vatan urushida qatnashgan. "Germaniya ustidan qozonilgan gʻalaba uchun" medali bilan taqdirlangan. 1946-yilda demobilizatsiyadan soʻng u Lenizoga ishlashga qaytgan. 1949-yildan Badiiy fond bilan shartnoma asosida ishlagan. Shu bilan birga, urush yillarida yoʻqotilgan ijodiy mahoratini qayta tiklagan. 1946-1949-yillarda rassom P. D. Buchkin ustaxonasida, 1952-1953-yillarda rassom A. I. Xarshak ustaxonalarida tahsil olgan[4].

1953-yildan boshlab u rassom N. E. bilan ishlagan. Timkov, I. I. Brodskiyning Badiiy akademiyaning talabasi, Mayevskiy bilan Ukrainaning Don, shuningdek, Leningrad yaqinidagi Rojdestveno va Vyru shaharlariga kerakli materiallarini yigʻish uchun sayohat qilgan. Mayevskiy koʻplab rasimlarida manzara, portret, tematik kompozitsiya janrida ham ancha ijodiy ishlar qilgan.

Asarlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mayevskiy koʻrgazmali chiqishlarda birinchi martta 1939-yilda qatnashgan. 1950-yillarning oʻrtalaridan boshlab u koʻrgazmalarning doimiy ishtirokchisi boʻlib, oʻz asarlarini Leningraddagi yetakchi tasviriy sanʼat ustalari asarlari bilan birga namoyish etgan. Mayevskiy eng katta shuhratni portret va lirik landshaftlar ustasi sifatida qoʻlga kiritgan. 1955-yilda Mayevskiy Leningrad Sovet rassomlari uyushmasiga aʼzolikka qabul qilingan[2]. 1950-yillarning tasviriy uslubi haqida gʻoya 1960-yillarning birinchi yarmida koʻrgazmalarda namoyish etilgan asarlar berilgan, bular jumlasiga Ukraina hovlisi [5] (1954), „Erigan yamoqlar“ [6] (1955), „Omborlar“ [7] (1956), „Yangi maktab“, „Kemalar“ [8] (1957), „Doma pechlari“, „Zavod hovlisi“, „Nijniy Tagil“ [9] (1958), „Izhora zavodi“ [10] (1959), „Rolik“ [11] (1960), „Bahor nafasi“, „V. A. Goryunov portreti“ [12] (1961), „Koʻk soyalar“ [13] (1962), „Oʻqish“., „Ayzoqli kun“ [14], „Tozalandi“ [15] (1963), „Qadimgi bolshevik T. A. Andreevning portreti“ [16], "Zoya – nomidagi sovxoz komsomoli [17] (1964) va boshqa asalar mavjud edi. Rassomning individual uslubi tonal rasm va tabiiy rangtasvir anʼanalariga sodiqligi, yashil, koʻk va oxra ohanglari ustunligi bilan cheklangan yumshoq rang berish, plenerdan mohirona foydalanish va umumlashtirilgan rasm chizish bilan ajralib turgan.

1960-yillarning oʻrtalaridan boshlab Mayevskiy Tver viloyatining Podol qishlogʻida, Akademik dala hovli yaqinida uzoq vaqt yashab ishlagan va u yerda ushbu davrning ilgʻor asarlarini yaratgan. Uning ijodining gullagan davri 1950-yillarning oxiridan 1970-yillarning oʻrtalariga toʻgʻri kelgan. Rassom urush faxriylari, ilgʻor ishchilar va kolxozchilar portretlari ustida koʻp vaqt ishlagan. Garchi Mayevsyiy bu yerda katta muvaffaqiyatlarga erishgan boʻlsada, bu janrni tobora koʻproq qabul qilmoqda va komissiyalar ustida ishlashni haqiqiy ijod bilan shugʻullanish imkoniyati uchun muqarrar hurmat sifatida qabul qilmoqda edi. Bu yerda uni baland osmon va keng dalalar, ufqdan tashqariga choʻzilgan oʻrmonlar, qishloq chetlari, mart quyoshi va kuzning ranglari bilan markaziy Rossiya landshafti tobora koʻproq oʻziga tortgan. Uning rasmlarida tabiat, cheksiz goʻzallik va qadr-qimmatga toʻla tasviriy til aniq va nozik asar boʻlgan. Bu Mayevskiyga chinakam lirik obrazlarni yaratishga imkon bergan. Zamon koʻplab rassomlarning oʻziga xos xususiyatiga aylangan bu ikkilik asari Dmitriy Mayevskiyning 1980-yillarga qadar ishiga hamroh boʻlib, koʻrgazmalarda namoyish etilgan „Aprel“ (1968), „Podolda yoz kuni“[18] (1970) asarlarida aks etgan. „Ulugʻ Vatan urushi faxriysi A. A. Kukin portreti“ [19](1971), „Proletar sovxozi dala fermeri I. M. Nosov portreti“ [20](1972), „Proletariy“ qishloq xoʻjaligi artelining ishchisi P. A. Grinevning portreti (1973) [21], „Dalalar va koʻchalar“[22], „Proletariy“ sovxozining traktorchisi B. I. Filyaevning portreti[23], „Proletariy“ sovxozining brigadiri Vera Dievaning potreti [24] (1975), „Sovuq May“ [25] (1976), „Proletariat“ sovxozi traktorchisi A. Xrustalevning portreti, „Mart quyoshi“ (1977) [26][27], „Quyoshli may“ (1978), „Podol qishlogʻi“ (1980) va boshqalar Mayevskiyga mashxurlik keltirgan.

Keyinchalik rassomning koʻp vaqtini oʻtkazgan Tver oʻlkasi bilan bogʻliq boʻlgan. Bu davr asarlari yanada vazmin palitrasi bilan ajralib turgan. Koʻpincha bu asarlarda yengil qaygʻu soyalari tasvirlar umumlashtiriladi, chizma ixcham, kompozitsiya qatʼiyroq boʻladi, bu esa muallifning niyatini ifodalaydi.

Dmitriy Mayevskiyning landshaft rasmida qilgan barcha ishlari juda samimiy, chuqur his qilingan, tashqi effektlar, oʻyin yoki taqlidning eng kichik ishoralariga begona boʻlgan. Rus tabiatining xira, koʻzga tashlanmaydigan goʻzalligi tushunarli boʻlgan va ularga boshqa sanʼatkorlar kabi yetkazgan. Ayniqsa, bahor uygʻonish vaqti: ilk bahor quyoshi, birinchi isish, birinchi koʻkatlar, soʻnggi qor yogʻishi uni hayajonga solgan.

1970-1980-yillarda Dmitriy Mayevskiyning asarlari Gikosso galereyasida Yaponiyadagi zamonaviy sovet sanʼati koʻrgazmalarida, keyinchalik 1990-yildan Fransiya, AQSh, Italiya, Angliyada rus rasmining koʻrgazmalari va auksionlarida namoyish etilgan va muxlislar ishonchini qozongan.

Mayevskiy 1992-yil 23-iyulda Sankt-Peterburgda 76 yoshida vafot etgan.

D. I. Mayevskiyning asarlari Rossiyadagi sanʼat muzeylarida, Rossiya, AQSh, Finlyandiya, Fransiya [28], Yaponiya va boshqa mamlakatlarning koʻplab shaxsiy kolleksiyalaridan joy olgan[29][30].

Koʻrgazmalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Dmitriy Ivanovich Mayevskiy ishtirokidagi koʻrgazmalari. 1955-yil (Leningrad): 1955-yil Leningrad rassomlari asarlarining bahorgi koʻrgazmasi.

1956-yil (Leningrad): 1956-yilgi Leningrad rassomlari asarlarining kuzgi koʻrgazmasi.

1957-yil (Leningrad): 1917 – 1957-yillar. 1957-yilda Leningrad rassomlari asarlarining yubiley koʻrgazmasi.

1958-yil (Leningrad): 1958-yilgi Leningrad rassomlari asarlarining kuzgi koʻrgazmasi.

1960-yil (Leningrad): Leningrad Rassomlar uyushmasi zallarida 1960-yildagi Leningrad rassomlarining asarlari koʻrgazmasi.

1960-yil (Leningrad): Davlat Rossiya muzeyida 1960-yildagi Leningrad rassomlarining asarlari koʻrgazmasi.

1961-yil (Leningrad): 1961-yilda Leningrad rassomlarining asarlari koʻrgazmasi.

1964-yil (Leningrad): Leningrad. 1964-yilda Leningrad rassomlari asarlarining mintaqaviy koʻrgazmasi.

1965-yil (Leningrad): 1965-yilgi Leningrad rassomlari asarlarining bahorgi koʻrgazmasi.

1965-yil (Moskva): „Sovet Rossiyasi“. Ikkinchi Respublika badiiy koʻrgazmasi.

1968-yil (Leningrad): 1968-yilgi Leningrad rassomlari asarlarining kuzgi koʻrgazmasi.

1969-yil (Leningrad): 1969-yilda Leningrad rassomlari asarlarining bahorgi koʻrgazmasi.

1971-yil (Leningrad): Bizning zamondoshimiz. 1971 yildagi Leningrad rassomlari asarlari koʻrgazmasi katalogi.

1972-yil (Leningrad): Vatanda, 1972-yilda Leningrad rassomlarining asarlari koʻrgazmasi.

1972-yil (Leningrad): Bizning zamondoshimiz, 1972-yilda Leningrad rassomlari asarlarining ikkinchi koʻrgazmasi.

1973-yil (Leningrad): Bizning zamondoshimiz, 1973-yilda Leningrad rassomlari asarlarining uchinchi koʻrgazmasi.

1975-yil (Leningrad): Bizning zamondoshimiz, 1975-yilda Leningrad rassomlari asarlarining hududiy koʻrgazmasi.

1976-yil (Leningrad): Zamondosh portreti, 1976-yilda Leningrad rassomlari asarlarining beshinchi koʻrgazmasi.

1976-yil (Moskva): Leningrad tasviriy sanʼati, Leningrad rassomlari asarlarining retrospektiv koʻrgazmasi.

1977-yil (Leningrad): Buyuk Oktyabr inqilobining 60 yilligiga bagʻishlangan 1977-yilda Leningrad rassomlarining asarlari koʻrgazmasi.

1978-yil (Leningrad): 1978-yilda Leningrad rassomlari asarlarining kuzgi koʻrgazmasi.

1979-yil (Leningrad): Ulugʻ Vatan urushi faxriylari – rassomlarning asarlari koʻrgazmasi.

1981-yil (Leningrad): Ulugʻ Vatan urushi faxriylari – rassomlarning asarlari koʻrgazmasi.

1984-yil (Leningrad): Leningradning jasoratiga bagʻishlangan. Leningradning dushman blokadasidan toʻliq ozod etilganining 40 yilligiga bagʻishlangan leningradlik rassomlarning asarlari koʻrgazmasi.

1985-yil (Leningrad): Buyuk Gʻalabaning 40 yilligi. Rassomlar – Ulugʻ Vatan urushi faxriylari asarlari koʻrgazmasi.

1987-yil (Leningrad): Ulugʻ Vatan urushi faxriylari – rassomlarning asarlari koʻrgazmasi.

1993-yil (Sankt-Peterburg): Rossiyaning Sankt-Peterburg Rassomlar Ittifoqining Ulugʻ Vatan urushida qatnashgan rassomlarning asarlari koʻrgazmasi.

1994-yil (Sankt-Peterburg): koʻrgazma „Leningrad rassomlari. 1950-1980-yillardagi rasm“ Sankt-Peterburg Rassomlar uyushmasi zallarida.

1994-yil (Sankt-Peterburg): N. A. Nekrasov memorial muzeyida „1940-1980-yillardagi Leningrad rassomlari asarlaridagi eskiz“ koʻrgazmasi.

1995-yil (Sankt-Peterburg): „Urush avlodi rassomlari asarlaridagi lirikalar. Rasm. Grafika“ N. A. Nekrasov memorial muzeyidagi koʻrgazmasi.

1996-yil (Sankt-Peterburg): „Rasm 1940-1990-yillardagi Leningrad maktabi“ N. A. Nekrasov memorial muzeyidagi koʻrgazmasi.

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Leningrad rassomlar uyushmasi
  • Leningrad Rassomlar uyushmasi rassomlarining roʻyxati
  • Leningrad rassomlarining koʻrgazmalari roʻyxati
  • Akademik dacha
  • „Staraya Ladoga“ Rassomlar ijodiy uyi

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Spravochnik chlenov Soyuza xudojnikov SSSR. Tom 2. – M.: Sovetskiy xudojnik, 1979. – S. 5.
  2. ↑ 2,0 2,1 Ivanov S. V. Maevskiy Dmitriy Ivanovich // Stranitsi pamyati. Spravochno-biograficheskiy sbornik. 1941—1945. Xudojniki Sankt-Peterburgskogo (Leningradskogo) Soyuza xudojnikov – veterani Velikoy Otechestvennoy voyni. SPb., Petropolis, 2014. Kn.2. S.6.
  3. ↑ „Ленинградская школа живописи. Очерки истории. СПб: Галерея АРКА, 2019. С.349.“. 2019-yil 8-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 15-avgust.
  4. ↑ Ivanov S. V. Maevskiy Dmitriy Ivanovich // Stranitsi pamyati. Spravochno-biograficheskiy sbornik. 1941—1945. Xudojniki Sankt-Peterburgskogo (Leningradskogo) Soyuza xudojnikov – veterani Velikoy Otechestvennoy voyni. SPb., Petropolis, 2014. Kn.2. S.7.
  5. ↑ Leningradskie xudojniki. Jivopis 1950—1980 godov. Vistavka proizvedeniy. Katalog. Sankt-Peterburg: Vistavochniy sentr Peterburgskogo Soyuza xudojnikov, 1994. – S.4.
  6. ↑ Vesennyaya vistavka proizvedeniy leningradskix xudojnikov 1955 goda. Katalog. – L.: LSSX, 1956. – S.12.
  7. ↑ Osennyaya vistavka proizvedeniy leningradskix xudojnikov. 1956 goda. Katalog. – L.: Leningradskiy xudojnik, 1958. – S.16.
  8. ↑ 1917—1957. Vistavka proizvedeniy leningradskix xudojnikov. Katalog. – L.: Leningradskiy xudojnik, 1958. – S.20.
  9. ↑ Osennyaya vistavka proizvedeniy leningradskix xudojnikov 1958 goda. Katalog. – L.: Xudojnik RSFSR, 1959. – S.17.
  10. ↑ Vistavka proizvedeniy leningradskix xudojnikov 1960 goda. Katalog. – L.: Xudojnik RSFSR, 1961. – S.26.
  11. ↑ Vistavka proizvedeniy leningradskix xudojnikov 1960 goda. Katalog. – L.: Xudojnik RSFSR, 1963. – S.13.
  12. ↑ Vistavka proizvedeniy leningradskix xudojnikov 1961 goda. Katalog. – L.: Xudojnik RSFSR, 1964. – S.25.
  13. ↑ Russkaya zima. Jivopis. Vistavka proizvedeniy peterburgskix xudojnikov. Katalog. – Sankt—Peterburg: Memorialniy muzey N. A. Nekrasova, 1995. – S.4.
  14. ↑ Katalog vesenney vistavki proizvedeniy leningradskix xudojnikov 1965 goda. – L.: Xudojnik RSFSR, 1970. – S.20.
  15. ↑ Ivanov S. V. Neizvestniy sotsrealizm. Leningradskaya shkola. – Sankt-Peterburg: NP-Print, 2007. – S.320.
  16. ↑ Leningrad. Zonalnaya vistavka 1964 goda. – L.: Xudojnik RSFSR, 1965. – S.32.
  17. ↑ Vtoraya respublikanskaya xudojestvennaya vistavka „Sovetskaya Rossiya“. Katalog. – M.: Sovetskiy xudojnik, 1965. – S.26.
  18. ↑ Ivanov S. V. Neizvestniy sotsrealizm. Leningradskaya shkola. – Sankt-Peterburg: NP-Print, 2007. – S.194.
  19. ↑ Nash sovremennik. Katalog vistavki proizvedeniy leningradskix xudojnikov 1971 goda. – L.: Xudojnik RSFSR, 1972. – S.14.
  20. ↑ Po rodnoy strane. Vistavka proizvedeniy xudojnikov Leningrada. 50 letiyu obrazovaniya SSSR posvyaщaetsya. Katalog. – L.: Xudojnik RSFSR, 1974. – S.17.
  21. ↑ Nash sovremennik. Tretya vistavka proizvedeniy leningradskix xudojnikov 1973 goda. Katalog. – L.: Xudojnik RSFSR, 1974. – S.9.
  22. ↑ Vistavka proizvedeniy leningradskix xudojnikov, posvyaщyonnaya 60-letiyu Velikogo oktyabrya. – L.: Xudojnik RSFSR, 1982. – S.16.
  23. ↑ Portret sovremennika. Pyataya vistavka proizvedeniy leningradskix xudojnikov 1976 goda. Katalog. – L.: Xudojnik RSFSR, 1983. – S.14.
  24. ↑ Portret sovremennika. Pyataya vistavka proizvedeniy leningradskix xudojnikov 1976 goda. Katalog. – L.: Xudojnik RSFSR, 1983. – S.14.
  25. ↑ Osennyaya vistavka proizvedeniy leningradskix xudojnikov. 1978 goda. Katalog. – L.: Xudojnik RSFSR, 1983. – S.11.
  26. ↑ Ivanov S. Neizvestniy sotsrealizm. Leningradskaya shkola. – SPb.: NP-Print, 2007. – S.118.
  27. ↑ Maevskiy D. I. Martovskoe solnse // 80 let Sankt-Peterburgskomu Soyuzu xudojnikov. Yubileynaya vistavka. – SPb.: „Tsvetprint“, 2012. – S.206.
  28. ↑ Peinture Russe. Catalogue. – Paris: Drouot Richelieu, 26 Avril, 1991. – p.7,19-21.
  29. ↑ Exhibition of modern Soviet Painting. 1983. Gekkoso Gallery. Catalogue. – Tokyo, 1983. – r.30.
  30. ↑ Exhibition of modern Soviet Painting. 1976. Gekkoso Gallery. Catalogue. – Tokyo, 1976. – r.100-101,163.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Dmitriy_Mayevskiy&oldid=5308164" dan olindi