Daimler, Gottlib

Daimler Gottlib
Tavalludi	17-mart 1834
Vafoti	6-mart 1900; Bad-Kanshtatt
Fuqaroligi	Vyurtemberg Qirolligi
Taʼlimi	Shtuttgart universiteti
Kasbi	Tadbirkor
Mukofotlari	National Inventors Hall of Fame

Gottlib Vilgelm Daimler (nem. Gottlieb Wilhelm Daimler); toʻgʻri Doymler (Däumler; 17-mart 1834-yil, Shorndorf, Vyurtemberg Qirolligi, Germaniya Ittifoqi 6-mart 1900-yil Bad – Kanstatt, Vyurtemberg Qirolligi, Germaniya imperiyasi) nemis muhandisi, konstruktor va sanoatchi.

Vilgelm Maybax bilan birgalikda Daimler birinchi avtomobillardan birini va bir nechta turdagi benzinli ichki yonuv dvigatellarini ishlab chiqargan.

Biografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gottlib Vilgelm Daimler Shtutgart yaqinidagi Shorndorf shahridagi novvoyning oʻgʻli edi. 1847-yilda boshlangʻich maktabni tugatgandan soʻng, u ikki oʻqli miltiq yasash bilan shugʻullanib, qurol ustasi boʻlib ishlay boshladi. 1857-yilda Daimler Shtutgart politexnika institutida oʻqishni boshladi. Oʻqishdan soʻng u Yevropaning turli mamlakatlarida sayohat qildi va ishladi: Fransiya, Angliya va Belgiya.

1863-yilda u Reutlingendagi ''Bruderhaus'' zavodida ishlay boshladi. Zavod xayriya muassasasi bo'lib, u yetimlar, nogironlar va kambag'allarni ish bilan ta'minlar edi. Bu yerda Daimler o'n to'qqiz yoshli Vilgelm Maybax bilan tanishdi, qobiliyatli muhandis, umrining oxirigacha uning biznes sherigi bo'lib qoldi.

1867-yilda Daimler farmatsevtning qizi Emma Kunzga uylandi.

1869-yilda u Karlsruega koʻchib oʻtdi va Maschinenbau-Gesellschaft Karlsrue AG zavodida ishlay boshladi. Olti oy oʻtgach, unga Vilgelm Maybax qoʻshildi.

1872-yilda u Kyolndagi ichki yonuv dvigatellari zavodining texnik direktorlaridan biri boʻldi (bu zavodning direktori toʻrt taktli ichki yonish dvigatelining ixtirochisi Nikolaus Otto edi), Maybax bosh konstruktor boʻldi.

1876-yilda Nikolaus Otto toʻrt taktli tsiklni ixtiro qildi va 1877-yilda toʻrt taktli ichki yonish dvigatelini patentladi. Bu vaqtda, Otto, Daimler va Maybachdan mustaqil ravishda, Mannheimda ishlagan Karl Benz ikki zarbali ichki yonish dvigatelini yaratdi va 1879-yilda unga patent oldi.

1880-yilda Otto bilan ichki yonuv dvigatellarining rivojlanish yoʻlidagi kelishmovchiliklar tufayli Daimler va Maybax Deutz-AGni tark etib, birgalikda ishlay boshladilar. 1882-yilda ular Shtutgartga koʻchib oʻtishdi va u yerda Kanstatt chekkasida uy sotib olishdi va unga laboratoriya qoʻshishdi.

Aynan Daimler va Maybax dvigatellari uchun yoqilgʻi neft distillash mahsuloti boʻlishi kerak degan qarorga kelishdi. Oʻsha paytda uchta bunday mahsulot bor edi: moylash moyi, kerosin va benzin, asosan kiyimlarni tozalash uchun ishlatilgan va dorixonalarda sotilgan. Yoqilgʻi sifatida eng oson yonuvchi benzin tanlangan.

1885-yil oxirida Daimler va Maybax oʻzlarining birinchi dvigatellarini yaratdilar. 1885-yilda ular karbüratörü ham ixtiro qildilar. 1885-yil avgustda Daimler birinchi mototsiklni („Daimler Reitwagen“) patentladi, yogʻoch gʻildiraklari boʻlgan yogʻoch ramkaga kichik dvigatel oʻrnatdi. 1885-yil 10-noyabrda Gottlib Daimlerning oʻgʻli Pol Daymler uni Neckar daryosi boʻylab 3 km masofani bosib oʻtib, 12 km/soat tezlikka erishdi.

Ichki yonuv dvigatelli Daimler aravachasi 1886-yil

1886-yilning 8-martida Daimler va Maybax qoʻshnilarga Daimler xonimning tugʻilgan kuni sovgʻasi ekanligini aytib, uyga arava olib kelishdi. Ushbu vagonga Maybax 1,5 ot kuchiga ega dvigatel va gʻildiraklarga kamar uzatmasini oʻrnatdi. Shunday qilib, birinchi toʻrt gʻildirakli oʻziyurar (16 km / soat tezlikda) arava yaratildi.

1887-yilda Daimler va Maybach ham qayiq motorini yasadilar va sinovdan oʻtkazdilar. Qayiq dvigatellari bir necha yillar davomida Daimlerning asosiy mahsuloti boʻlgan. 1888-yil 10-avgustda Daimler ichki yonuv dvigateli bilan ishlaydigan issiq havo shari birinchi parvozini amalga oshirdi. 1889-yilda Daimler va Maybax oʻzlarining birinchi mashinalarini yasadilar – koʻproq otsiz aravaga oʻxshaydi. Ushbu mashina 1889-yil oktyabr oyida Parij koʻrgazmasida taqdim etilgan. Oʻsha yili Daimlerning rafiqasi Emma Kunz vafot etdi.

1890-yilda Daimler quruqlikda, osmonda va dengizda foydalanish uchun kichik, kuchli dvigatellar ishlab chiqarish uchun Daimler-Motoren-Gesellschaft (DMG) kompaniyasini tuzdi. Ushbu shior mashhur uch burchakli yulduz – zamonaviy Mercedes-Benz kompaniyasining logotipi uchun asos boʻldi. 1890-yil 28-noyabrda DMG aktsiyadorlik jamiyatiga aylantirildi. 1891-yil 11-fevralda Maybax aktsiyadorlik jamiyatini tark etdi va alohida ishlashni davom ettirdi.

Birinchi mashina 1892-yilda sotilgan. 1892/1893-yil qishda Daimler yurak xurujiga uchradi va shifokorning koʻrsatmasi bilan Italiyaga joʻnadi. Florensiyada u oʻzidan yigirma ikki yosh kichik beva ayol Lina Xartman bilan uchrashdi. 1893-yil 8-iyulda ular turmush qurishdi. 1893-yilda Daimler DMGni tark etdi va uni oldingi oʻttiz yil uchun barcha patentlari bilan qoldirdi.

1894-yilda Maybax, Daimler va uning oʻgʻli Pol uchinchi ''Feniks'' dvigatelini yaratdilar. 1894-yilda dvigatel va Daimler brendi uchun litsenziya ingliz tadbirkor F. Simms tomonidan sotib olindi. Dastlab bu kompaniya DMG avtomobillarini Angliyada sotgan. Ammo keyin u Daimler nomi ostida oʻz dizaynidagi avtomobillarni ishlab chiqara boshladi. Shunday qilib, Daimler avtomobillari Britaniyada ishlab chiqarilgan avtomobillardir. 1950-yilgacha Britaniya qirollik oilasi uchun avtomobillar faqat Daimler tomonidan ishlab chiqarilgan. 1960-yilda Daimler Yaguar bilan birlashdi.

1895-yilda DMG oʻzining 1000-chi dvigatelini ishlab chiqardi. 1899-yilda savdogar, diplomat va poygachi Emil Jellinekning qizi nomi bilan atalgan birinchi DMG Mercedes avtomobili chiqarildi. Gottlib Daimler 1900-yil 6-martda vafot etdi va mahalliy Uff-Kirxof qabristoniga dafn qilindi.