Churnalism

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Churnalizm - bu gazetalarda va boshqa ommaviy axborot vositalarida maqolalar yaratish uchun xabar qilingan yangiliklar o'rniga press-relizlar, axborot agentliklari tomonidan taqdim etilgan hikoyalar va oldindan qadoqlangan materiallarning boshqa shakllari qo'llaniladigan jurnalistika shakli uchun pastorativ atama. Bu "churn" va "jurnalistika" portmantosidir[1]. Uning maqsadi 2015-yil oxirida ayniqsa keskin pasayish bilan internet yangiliklarining koʻtarilishi va reklamaning pasayishi bilan yoʻqolgan daromadlarga qarshi turish uchun original yangiliklarni yigʻish va manbalarni tekshirish[2][3] xarajatlarni kamaytirishdir. Bu so'zning kelib chiqishi BBC jurnalisti Vasim Zokirga tegishli.

Churnalizm shu darajaga yuqori cho'qiga chiqdiki, matbuotda topilgan ko'plab hikoyalar asl emas[4] Asl jurnalistikaning pasayishi jamoatchilik bilan aloqalarning mos ravishda o'sishi bilan bog'liq[5].

Tarqalishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Britaniyalik jurnalist Nik Devis o'zining " Flat Earth News " kitobida[6] professor Jastin Lyuis va tadqiqotchilar guruhi[7] tomonidan Kardiff universitetida o'tkazilgan tadqiqot haqida ma'lum qildi, unda Britaniyaning sifatli matbuotidagi hikoyalarning 80% original emasligini va atigi 12% hikoyalar muxbirlar tomonidan yaratilgan[8]. Natijada sifat va aniqlik pasayadi, chunki maqolalar manipulyatsiya va buzilishlarga ochiq.

2016-yilda AQSh va xalqaro HuffPost nashrlari tomonidan chop etilgan 1,8 million maqolani oʻrganish natijalari shuni aniqladiki , atigi 44% xodimlar jurnalistlari tomonidan yozilgan va shuning uchun asl hisobot deb hisoblanishi mumkin[9].

Jurnalist Vasim Zokir 2008-yilda BBC uchun ishlagan paytida churnalizm atamasini yaratgani uchun eʼtirof etilgan edi[10] (ammo Zokirning oʻzi buni oʻn yil avval boʻlganini eslaydi)[11]. Zokirning soʻzlariga koʻra, jurnalistikaning bu shakliga boʻlgan tendentsiya ularning yangiliklarni izlashda faolroq va kamroq faol boʻlishini oʻz ichiga oladi – “Siz manbalardan nusxa koʻtarasiz, muxbirlar esa uni oʻchirib tashlashadi, materiallarni qayta ishlashadi va ehtimol noodatiy va g'alzroq iqtibos qoʻshishadi. Bunday holat mamlakatdagi barcha yangiliklar bo'limiga salniy ta'sir qilmoqda va jurnalistlar churnalistga aylanishib qolmoqda[12]."

British Journalism Review nashrining bu boradagi tahririyati ushbu tendentsiyani hozirgi jurnalistika uchun terminal sifatida ko'rdi, "...biz bilganimizdek, yangiliklar jurnalistikasining tugashining xabarchisi, koronerning hukmi o'z joniga qasd qilishdan boshqa narsa bo'lishi mumkin emas[13]". Boshqalar, masalan, The Guardian gazetasining sobiq muharriri Piter Preston bu masalani haddan tashqari ko'tarilgan deb hisoblaydi va jurnalistlar bunday bosimlarga duchor bo'lmagan jurnalistikaning oltin davri hech qachon bo'lmaganini aytadi[14].

Nik Devis va Roy Grinsleyd 2009-yilda Madaniyat, OAV va sport qo'mitasiga bu borada dalillar keltirdilar[15].

Churnalizm atamasi faqat gazetalarda uchramaydi; masalan, Kris Anderson o'zining " Free: Radikal narxning kelajagi " kitobida "yozuvlar" dan keng foydalanishi churnalizm deb atalgan[16].

Iqtisodiy sabablar[tahrir | manbasini tahrirlash]

An'anaviy gazetalar, televidenie va Internet kabi boshqa ommaviy axborot vositalarining raqobati tufayli ularning reklama daromadlari kamaydi, chunki xodimlarini qisqartirdi[17] Fuqarolik va biznes faoliyati bilan shug'ullanib, yangiliklarni yaratish uchun ular endi etarli xodimlarga ega emaslar. Mahalliy gazetalar va savdo jurnallari odatda bir yoki ikkita xodim tomonidan ishlab chiqariladi va ular PR tomonidan tobora ko'proq etkazilayotgan hikoyalarga tayanadi. Jamoatchilik bilan aloqalar bo'yicha yuqori martabali mutaxassisning so'zlariga ko'ra, vakillar.[18] Xorijiy matbuot assotsiatsiyasida bu masala muhokama qilinganida, ish bilan band bo'lgan PR xodimlari va ishsiz jurnalistlar soni o'rtasida bog'liqlik borligiga kelishib olindi[19]. 2016-yilning martigacha boʻlgan 6 oy ichida Buyuk Britaniyadagi reklama daromadlari keskin pasaydi, Daily Mail & General Trust oʻzining gazeta boʻlimi daromadning 29% ga, asosan bosma reklama 13% ga kamaygani haqida xabar berganidan soʻng investorlarga ogohlantirish berdi. daromad; OAV sharhlovchisi Roy Greenslade bu "bosma jarlik qulashi"ga javoban gazetalarning kelajagi yo'qligini aytdi[4].

Xurnalizmga qarshi kurash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xurnalizmga qarshi kurashish uchun ba'zi tashkilotlar va vositalar paydo bo'ldi. 2013-yil aprel oyida ochiqlik va oshkoralik tarafdori boʻlgan Sunlight Foundation notijorat tashkiloti Buyuk Britaniyaning Media Standards Trust bilan hamkorlikda churnalism.com internet tarmogʻini ishga tushirdi. U ma'lum bo'lgan press-relizlar ma'lumotlar bazasidan foydalangan va yuborilgan URL-manzil matnini solishtirganda, uning qancha foizi ishdan chiqqanligini aniqlash uchun[20].

Register ma'lum bir darajadagi "churnalizm" axborot tashkilotlari uchun normal va sog'lom ekanligini izohladi, ammo u Media Standards Trustni "ommaviy axborot vositalarini davlat nazorati" foydasiga "boy va kuchli shaxslar va mashhurlar" tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan kampaniyalar bilan bog'liq deb hisoblaydi. Buyuk Britaniyada va Sunlight Foundation vositasining ishga tushirilishi haqidagi e'lonning o'zida "ko'plab odatiy gumonlanuvchilar tomonidan tanqidsiz ravishda esdan chiqarilishi"da jiddiy istehzo borligini da'vo qildi[21].

Avstraliyada butun mamlakat bo'ylab ABC jamoat televideniesi haftalik 15 daqiqalik yuqori darajadagi tanqidiy ko'rsatuvni efirga uzatadi, u muntazam holatda doimiy bir g'oya bilan jurnalistlar va radio suhbatdoshlarining churnalizm, plagiat, ommaviy axborot vositalari tarafkashligi va axloqsiz xatti-harakatlarini fosh qiladi[22].

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • 24 soatlik yangiliklar sikli
  • Doiraviy hisobot
  • Kontent fermasi
  • Fakt tekshiruvi
  • Hack yozuvchi
  • Video yangiliklar nashri

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Harcup, Tony. Journalism: Principles and Practice, 3rd, SAGE, 2015 — 8 bet. ISBN 9781473918139. 23-noyabr 2020-yilda qaraldi. 
  2. ↑ Jackson, Sally (5 June 2008), „Fearing the rise of 'churnalism'“, The Australian, 31 May 2009da asl nusxadan arxivlandi
  3. ↑ Roy Greenslade. „Suddenly, national newspapers are heading for that print cliff fall“ (27-may 2016-yil). Qaraldi: 27-may 2016-yil.
  4. ↑ 4,0 4,1 Roy Greenslade. „Suddenly, national newspapers are heading for that print cliff fall“ (27-may 2016-yil). Qaraldi: 27-may 2016-yil. Roy Greenslade (27 May 2016). "Suddenly, national newspapers are heading for that print cliff fall". The Guardian. Retrieved 27 May 2016.
  5. ↑ Mair, John (19 May 2009), Hacks beat Flacks to knockout in Pall Mall debate
  6. ↑ Davies, Nicholas. Flat Earth News: An Award-winning Reporter Exposes Falsehood, Distortion and Propaganda in the Global Media. London: Chatto & Windus, 2008. ISBN 978-0-7011-8145-1. 
  7. ↑ Merrill, Gary, Criticising the critical, The Journalist
  8. ↑ Jackson, Sally (5 June 2008), „Fearing the rise of 'churnalism'“, The Australian, 31 May 2009da asl nusxadan arxivlandiJackson, Sally (5 June 2008), "Fearing the rise of 'churnalism'", The Australian, archived from the original on 31 May 2009
  9. ↑ Roy. „L'agrégation de news : quel taux d'originalité au HuffPost ?“. European Journalism Observatory. EJO (9-noyabr 2017-yil). Qaraldi: 29-yanvar 2021-yil.
  10. ↑ Harcup, Tony (2014), A Dictionary of Journalism, Oxford University Press, 53-bet, ISBN 9780199646241
  11. ↑ Zakir, Waseem (25 January 2018), Waseem Zakir on Twitter
  12. ↑ Harcup, Tony (2004), Journalism, 3–4-bet, ISBN 9780761974994
  13. ↑ „Trivia pursuit“, British Journalism Review, 19 (1): 3–4, 2008, doi:10.1177/0956474808090188
  14. ↑ Wasserman, Herman (30 June 2008), „The dangers of 'churnalism'“, moneyweb.co.za
  15. ↑ Press standards, privacy and libel, 2-jild, House of Commons, 21 April 2009, ISBN 9780215544070
  16. ↑ Orlowski. „WiReD editor 'fesses to churnalism: Information wants to be stolen“. The Register (25-iyun 2009-yil).
  17. ↑ Nyhan, David (2 May 1991), „When trash appears as news“, Boston Globe
  18. ↑ Macnamara, Jim R., The Impact of PR on the Media (PDF), Mass Communication Group, 2008-08-12da asl nusxadan (PDF) arxivlandi
  19. ↑ Mair, John (19 May 2009), Hacks beat Flacks to knockout in Pall Mall debateMair, John (19 May 2009), Hacks beat Flacks to knockout in Pall Mall debate
  20. ↑ Gitlin. „"Churnalism" tracker catches journalists copying press releases, Wikipedia“ (en-us). Ars Technica (2013-yil 24-aprel). Qaraldi: 2020-yil 6-sentyabr.
  21. ↑ Page. „Announcement of 'churnalism detector' gets furiously churned“. The Register (26-aprel 2013-yil). Qaraldi: 9-iyul 2013-yil.
  22. ↑ Media Watch official web site

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Andoza:Journalism footer 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Churnalism&oldid=3156526" dan olindi