Chuck Feeney
| Charlz Frensis | |
|---|---|
| Tavalludi | 23-aprel 1931 |
| Vafoti | 9-oktyabr 2023[1] |
| Fuqaroligi |
 AQSh |
| Turmush oʻrtogʻi | Helga |
| Bolalari | 2 |
Charlz Frensis Fini (inglizcha: Charles Francis Feeney, tugʻ. 1931-yil 23-aprel, AQSH) — amerikalik tadbirkor va xayriyachi, butun dunyo boʻylab Duty Free Shoppers[2] doʻkonlar tarmogʻini yaratgan, shuningdek, uning rejasiga koʻra, uning 7,5 milliard dollariga xizmat qiladigan koʻplab xayriya loyihalari asoschisi[3].
Erta davr[tahrir | manbasini tahrirlash]
Charlz Fini Buyuk Depressiya davrida AQShning Nyu-Jersi shtatida joylashgan sanoat shahar Elizabetda tugʻilgan[4]. U Koreya urushida qatnashgan, shundan soʻng mehmonxonalar uchun kadrlar tayyorlash boʻyicha Kornel maktabini tamomlagan. Buning uchun u askarlarga pul kompensatsiyasi shaklida olingan pullarni oʻqitish va oʻz biznesini yaratish uchun ishlatgan. Maktabni tugatgandan soʻng, Fini oʻz biznesini boshlash uchun Fransiyaga joʻnadi, u Yaponiyaning iqtisodiy yuksalishi davrida gullab-yashnagan.
1964-yilda sayohat cheklovlari olib tashlanganidan soʻng, badavlat yapon sayyohlari butun dunyo boʻylab sayohat qilishni boshladilar[5]. Mijozlarni jalb qilish uchun Charlz osiyolik koʻrinishdagi goʻzal qizlarni yolladi va doʻkonlarini sayyohlar orasida misli koʻrilmagan talabga ega boʻlgan suvenirlar, sigaretalar va konyaklar bilan toʻldirdi. Ushbu strategiya Charlz Fini boshchiligidagi biznesning jadal rivojlanishiga asosiy sabab boʻldi[4].
Tahlilchilarning hisob-kitoblaridan soʻng, Charlz Fini yanada rivojlantirish uchun San-Fransisko, Ankorij va Guamda oʻz doʻkonlarini ochdi va Seipan orolida (plyaj kurorti) savdo qilish imkoniyatiga ega boʻlish uchun 1979- yilda orolda aeroport qurdi. Qurilishiga 5 million AQSH dollari miqdorida sarmoya kiritildi[5].
1988-yilda Forbes jurnalining Duty Free Shoppersning koʻp jihatlarini tavsiflovchi maqolasiga javoban, Fini shunday dedi: „Yaxshi, biz hozir jamoatchilik eʼtiboridamiz.“ Yuqoridagi jurnalga koʻra, Charlz Fini AQShning eng boy odamlari orasida 31-oʻrinni egallagan va Forbes bu odamning daromadlarini baholashda adashmagan. U faqat bitta narsada adashgan — oʻsha paytda koʻp yillar davomida ishlab topgan barcha mablagʻlar endi Finiga tegishli emas edi, ular xayriya ishlariga sarflangan[6].
Xayriya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Charlz tomonidan asos solingan xayriya jamgʻarmasi turli sohalarga, umumiy maʼlumotlarga koʻra, taxminan 6,2 milliard AQSh dollari miqdorida sarmoya kiritgan. Asosiy taʼsir sohalari fan, sogʻliqni saqlash, taʼlim, qariyalar uylarini saqlash, koʻplab mamlakatlarda, jumladan Avstraliya, AQSh, Janubiy Afrika, Vyetnam va, albatta, Irlandiyada fuqarolik huquqlarini himoya qilish edi[7].
Shuningdek, 2016-yil boshiga qadar qolgan 1,3 milliard dollarni oʻzlashtirish va 2020-yilga qadar barcha rejalashtirilgan ishlarni amalga oshirgan holda jamgʻarma ishlarini yakunlash rejalashtirilgan edi. Fini, siz oʻlimni kapitalingizni berishini kutmasligingiz kerak deb hisoblaydi. Bill Geytsning soʻzlariga koʻra, „Fini — hayotda qanday yaxshilik qilishning eng zoʻr namunasi va eng yaxshi namunasidir“[8].
2020-yil 16-sentyabr kuni Zoom-dagi videokonferensiya davomida Charlz Fini xayrlashuv soʻzini aytdi va nihoyat xayriya jamgʻarmasini yopdi. Shu paytgacha vaqf barcha aktivlarini xayriya maqsadlariga topshirgan edi[9].
Yutuqlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Soʻnggi oʻttiz yil davomida u xayriya ishlarida faol ishtirok etib keladi.
1984-yilda u Duty Free Shoppers aktsiyalarining 38,75 %(100 foiz oʻz qismi) keyinchalik „Atlantika xayriyalari“ deb oʻzgartirilgan fondga oʻtkazdi. Ayni paytda uning boyligi 2 million AQSH dollarini tashkil etadi.
Xayriyaning dastlabki 15 yilida u xayriya faoliyatini yashirgan — u anonim xayr-ehsonlar qilgan. Jamoat hayotidan qochgan. 2012-yilgacha uning ishtirokida 5 ta intervyu boʻlgan. 2012-yildan keyin uning yutuqlari ommaviy axborot vositalarida muntazam yoritib borildi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ (unspecified title) — IrishCentral.
- ↑ Магазин беспошлинной торговли
- ↑ „Создатель duty free потратил все деньги на благотворительность | Forbes.ru“. 2013-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 18-yanvar.
- ↑ 4,0 4,1 https://detfond.com/chak-fini/
- ↑ 5,0 5,1 https://journal.open-broker.ru/biographies/chak-fini/
- ↑ „Самый крупный филантроп нашего времени носит часы за 75 : Журнал СуперИнвестор.Ru“. 2013-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 18-yanvar.
- ↑ Charlz Fini. Krupneyshiy filantrop nashego vremeni
- ↑ Юлия Ростовская. „Благотворительность Чарльза Фини“. История США: материалы к курсу (2012-yil 7-oktyabr). 2013-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 18-yanvar.
- ↑ Дмитрий Мигунов. „Раздать всё: американский миллиардер отдал последний доллар“. Известия (19-sentyabr).