Cho‘l temirchagi
| Cho‘l temirchagi | |
|---|---|
 | |
Ilmiy tasniflash | |
| Olam: | Hayvonlar |
| Tip: | Boʻgʻimoyoqlilar |
| Sinf: | Hasharotlar |
| Oila: | Haqiqiy chigirtkalar |
| Urugʻ: | Dibki |
| Turlari: | Cho‘l temirchagi |
| Xalqaro ilmiy nomi | |
| Saga pedo (Pallas, 1771) | |
Cho‘l temirchagi[1] ( lotincha: Saga pedo ) — temirchak turkumiga mansub chigirtka.
Qisqacha tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bunday hasharotlarning tuxum qo‘ymidigan urg‘ochilari tanasining uzunligi 70-80 mm, tuxum qo‘yuvchilarining uzunligi 30-40 mm. Qanotlari juda qisqa rudimentlarga o‘xshaydi yoki umuman yo‘q. Tana kuchli cho‘ziluvchan, boshi pastga va orqa peshonaga qaragan. Old va o‘rta sonining pastki yuzasida ko‘plab qattiq tikonlar mavjud. Orqa oyoqlari cho‘zilgan, ammo sakrab chiqmaydi (garchi balandlikdan sakrashni uddalasa ham). Tana yashil yoki yashil-sariq, yon tomonlarida sariq uzunlama hoshiya o‘tgan.
Tarqalishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Jindidaryo daryo vodiysi (Zarafshon tizmasi). O‘zbekistondan tashqarida: Janubiy Yevropa, Kavkaz, Rossiya (Oltoy), Qozog‘iston, Qirg‘izistonlarda uchratish mumkin.
Yashash joyi[tahrir | manbasini tahrirlash]
O‘zbekistonda: tog‘li (800-1500 m a.s.) buta o‘simliklari bo‘lgan quruq o‘t-o‘lanli dashtlarda.
Urchishishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hamma joyda ko‘payishi passiv. O‘zbekistonda ham bunday noyob hasharotlarni topish amrimahol, bo‘lganda nihoyatda kam darajada.
Hayot tarzi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yiliga bir marta nasal beradi. Ko‘payishi bir jinsli; erkaklar juda kam uchraydi. Rivojlanish jarayonida 8 marta nobud bo‘ladi. Tuxum yozda tuproqqa qo‘yiladi. Bu hasharotlar to‘g‘riqanotlilar (Orthoptera) va beshiktervatarlar (Mantoptera). bilan oziqlanadi. Tuxum fazasida qishlaydi.
Cheklovchi omillar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tog‘ oldi hududidagi yerlarning iqtisodiy o‘zlashtirilishi, xususan, haddan tashqari pichan o‘rish, o‘tlatish taqiqlanadi.
Ko‘payishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bunday holat kuzatilmagan.
Himoya choralari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kitob qo‘riqxonasida qo‘riqlanadi; butalarni tozalash, pichan o‘rish va yaylovlarda o‘t o‘rish man etiladi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ [ Стриганова Б. Р., Захаров А. А. Пятиязычный словарь названий животных: Насекомые (латинский-русский-английский-немецкий-французский) / Под ред. д-ра биол. наук, проф. Б. Р. Стригановой. — М.: РУССО, 2000. — С. 19. — 1060 экз. — ISBN 5-88721-162-8.]
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- O‘zbekistonning Qizil kitobi (Wayback Machine saytida 2022-08-19 sanasida arxivlangan)
- Rossiyaning Qizil kitobi: hasharotlar
- Ukrainaning Qizil kitobi: Komaxi