ChatGPT

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
ChatGPT
ChatGPT logo.svg
Ishlab chiqaruvchiOpenAI
Chiqish sanasi30-noyabr, 2022-yil (3 oy avval) (2022-11-30)
Eng so‘nggi versiyasi13-fevral, 2023-yil (33 kun avval) (2023-02-13)[1]
PlatformaBrauzer
Til(lar)ko'p tilli, shu jumladan rus tili
StatusChatbot
LitsenziyaProprietary
Vebsayt:openai.com
Dasturlash tili:Python

ChatGPT (inglizcha: Generative Pre-trained Transformer) — OpenAI tomonidan 2022-yil noyabr oyida ishga tushirilgan chatbot[2]. U OpenAI ning GPT-3 katta til modellari oilasi ustiga qurilgan va nazorat ostidagi mustahkamlovchi oʻrganish texnikasi bilan yaxshilangan[3].

ChatGPT prototip sifatida 2022-yil 30-noyabrda ishga tushirilgan, hamda koʻplab bilim sohalarida batafsil javoblari va aniq javoblari bilan tezda omma eʼtiborni tortdi. Uning notekis faktik aniqligi muhim kamchilik sifatida qaraladi[4]. ChatGPT chiqqandan keyin OpenAI 29 milliard dollarga baholangani xabar qilingan[5].

Pioneer Building, San-Fransisko, OpenAI HQ ofisi
OpenAI bosh direktori Sam Altman


Xususiyatlari va cheklovlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Chatbotning asosiy vazifasi inson suhbatdoshiga taqlid qilish boʻlsa-da, jurnalistlar ChatGPTning koʻp qirrali va improvizatsiya koʻnikmalarini, jumladan, kompyuter dasturlarini yozish va disk raskadrovka qilish qobiliyatini ham qayd etishdi. ChatGPT musiqa, telespektakl, ertak va talabalar insholarini yaratish, test savollariga javob berish (baʼzan, testga qarab, oʻrtacha imtihonchidan yuqori darajada)[6], sheʼr va qoʻshiq matni yozish[7], Linux tizimiga taqlid qilish, butun suhbat xonasini simulyatsiya qilish va tic-tac-toe kabi oʻyinlarni oʻynash vazifalarini bajargan[8]. ChatGPT oʻquv maʼlumotlari man sahifalari va Internet hodisalari va dasturlash tillari haqidagi maʼlumotlarni oʻz ichiga oladi, misol uchun bulletin board tizimlari va Python dasturlash tili[8].

Oʻzidan oldingi InstructGPT bilan taqqoslaganda, ChatGPT zararli va yolgʻon javoblarni kamaytirishga harakat qiladi[9]. Bir misolda, InstructGPT „ Christopher Columbus 2015-yilda AQShga qachon kelgani haqida gapirib bering“ soʻrovining asosini haqiqat deb qabul qilgan boʻlsa-da, ChatGPT savolning kontrafakt xususiyatini tan olagan va oʻz javobini nima boʻlishi mumkinligi haqidagi faraziy mulohaza sifatida belgilagan[10].

Koʻpgina chatbotlardan farqli oʻlaroq, ChatGPT xuddi shu suhbatda unga berilgan oldingi koʻrsatmalarni eslab qoladi; jurnalistlar bu ChatGPT dan shaxsiylashtirilgan terapevt sifatida foydalanishga imkon berishini taklif qilishgan[11]. ChatGPTga haqoratomuz natijalar taqdim etilishi va ishlab chiqarilishining oldini olish uchun soʻrovlar OpenAI kompaniyasining moderator APIsi orqali filtrlanadi va irqchilik yoki jinsiy aloqa boʻlishi mumkin boʻlgan takliflar rad etiladi[12][13].

OpenAI ChatGPT „baʼzida aqlga sigʻmaydigan, lekin notoʻgʻri yoki bemaʼni javoblar yozadi“ deb tan olgan. Bu xatti-harakat katta Til modellari uchun keng tarqalgan va Gallyutsinatsiya deb ataladi[14]. ChatGPTning inson nazorati asosida ishlab chiqilgan mukofot modeli haddan tashqari optimallashtirilishi va shu bilan ishlashga toʻsqinlik qilishi mumkin[15]. ChatGPT 2021-yildan keyin sodir boʻlgan voqealar haqida cheklangan maʼlumotga ega. BBC maʼlumotlariga koʻra, 2022-yil dekabr oyidan boshlab ChatGPT „siyosiy fikr bildirishi yoki siyosiy faollik bilan shugʻullanishi“ga ruxsat etilmaydi[16].

Xizmati[tahrir | manbasini tahrirlash]

ChatGPT tasviri, 2022-yil 30-dekabr

ChatGPT 2022-yil 30-noyabrda San Franciscoda joylashgan OpenAI, DALL·E 2 va Whisper yaratuvchisi tomonidan ishga tushirilgan. Xizmat dastlab bepul sifatida ommaga taqdim etildi, keyinchalik xizmatni monetizatsiya qilish rejalashtirilmoqda[17]. 4-dekabrga kelib, OpenAI ChatGPTning bir milliondan ortiq foydalanuvchisi borligini taxmin qilgan[18]. Dastur ingliz tilida ishlaydi, lekin boshqa tillarda ham turli darajadagi muvaffaqiyatlarga erisha oladi. 2022-yil dekabr holatiga koʻra, sunʼiy intellekt sohasidagi boshqa soʻnggi yuqori darajadagi yutuqlardan farqli oʻlaroq, ChatGPT haqida rasmiy ekspertlar tomonidan koʻrib chiqilgan texnik hujjatning belgisi yoʻq[19].

Qabul qilish, tanqid va muammolar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ijobiy reaksiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

ChatGPT 2022-yil dekabr oyida ijobiy sharhlar bilan kutib olindi. The New York Times uni „ommaga taqdim etilgan eng yaxshi sunʼiy intellekt chatboti“ deb atadi[20]. Samantha Lock The Guardian taʼkidlashicha, u „taʼsirli darajada batafsil“ va „odamga oʻxshash“ matnni yaratishga qodir[21]. Texnologiyalar yozuvchisi Dan Gillmor ChatGPTdan talaba topshirigʻida foydalangan va uyaratgan matn yaxshi talaba taqdim eta oladigan natijaga teng ekanligini taʼkidlagan[22].

Atlantikaning 2022-yildagi „Breakthroughs of the Year“ asarida Derek Thompson ChatGPTni „generativ-AI portlashi“ning bir qismi sifatida kiritdi, bu „qanday ishlayotganimiz, qanday fikrlashimiz va inson ijodi aslida nima ekanligi haqidagi fikrimizni oʻzgartirishi mumkin“ degan [23].

Xabar qilinishicha, Google bosh direktori Sundar Pichai ChatGPT tomonidan uzilish xavfiga javoban ko‘plab ichki guruhlar ishini „ko‘targan“[24].

2022-yil dekabr oyida Google ChatGPTning kutilmagan kuchliligi va yirik til modellarining qidiruv tizimi biznesini buzish uchun yangi kashf etilgan salohiyatidan xavotir bildirdi va bosh direktor Sundar Pichai o‘zining sunʼiy intellekt mahsulotlarida yordam berish uchun bir nechta bo‘limlardagi guruhlarni „ko‘tardi“ va qayta tayinladi[25]. 2023-yil 3-yanvardagi maʼlumotlarga koʻra, Microsoft Bing oʻzining umumiy qidiruv tizimiga ChatGPT ixtiyoriy funksiyasini 2023-yilning martigacha qoʻshishni rejalashtirayotgani maʼlum qilgan[26].

Salbiy reaksiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2022-yil dekabr oyidagi fikr-mulohazalarida iqtisodchi Pol Krugman ChatGPT oʻqituvchilarga boʻlgan talabga taʼsir qilishini yozgan[27]. Jurnalistlar ChatGPTning „gallyutsinatsiya“ tendensiyasiga izoh berishdi[28]. Mashableʼdan Mayk Pearl ChatGPTni bir nechta savollar bilan sinab koʻrdi. Bir misolda, u ChatGPTdan „Markaziy Amerikadagi Meksika boʻlmagan eng katta mamlakat“ ni soʻradi. ChatGPT Gvatemala deb javob berdi, toʻgʻri javob esa Nikaragua edi[29]. CNBC ChatGPTdan „Dwight Fryning balladasi“ qoʻshigʻining soʻzlarini soʻraganida, ChatGPT haqiqiy qoʻshiq matni emas, balki ixtiro qilingan qoʻshiq matnlarini taqdim etgan[30].

2022-yil dekabr oyida Stack Overflow savol-javob veb-sayti ChatGPT javoblarining haqiqatda noaniqligini taʼkidlab, savollarga javoblar yaratish uchun ChatGPTdan foydalanishni taqiqladi. 2023-yil yanvar oyida Mashinalarni oʻrganish boʻyicha xalqaro konferensiya taqdim etilgan maqolalarda har qanday matn yaratish uchun ChatGPT yoki boshqa yirik til modellaridan hujjatsiz foydalanishni taqiqlagan[31].

Kiberxavfsizlikka ta‘siri[tahrir | manbasini tahrirlash]

Check Point Research va boshqalar ChatGPT phishing elektron pochta xabarlari va zararli dasturlarni yozishga qodir ekanligini taʼkidladi, ayniqsa OpenAI Codex bilan birlashganda[32]. ChatGPT yaratuvchisi OpenAI kompaniyasining bosh direktori Sam Altman, ilgʻor dasturiy taʼminot „(masalan) kiberxavfsizlik uchun katta xavf tugʻdirishi mumkinligini“ yozgan.

Rossiyada[tahrir | manbasini tahrirlash]

OpenAI xizmatlari Rossiyadan kelgan foydalanuvchilar uchun mavjud emas. Biroq, boshqa mamlakatlarning telefon kodiga tegishli telefon raqamlarini ijaraga olish uchun mos VPN va xizmatlardan foydalanish sizga xizmatdan foydalanish imkonini beradi[33].

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „ChatGPT — Release Notes“. 8-fevral 2023-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 8-fevral 2023-yil.
  2. ↑ Roose. „The Brilliance and Weirdness of ChatGPT“ (en-US) (HTML). New York Times (5-dekabr 2022-yil). — „Like those tools, ChatGPT — which stands for “generative pre-trained transformer” — landed with a splash.“. Qaraldi: 26-dekabr 2022-yil.
  3. ↑ Quinn, Joanne. Dive into deep learning : tools for engagement, Thousand Oaks, California, 2020 — 551 bet. ISBN 9781544361376. 10-yanvar 2023-yilda qaraldi. 
  4. ↑ Vincent. „AI-generated answers temporarily banned on coding Q&A site Stack Overflow“ (en-US) (HTML). The Verge (5-dekabr 2022-yil). Qaraldi: 5-dekabr 2022-yil.
  5. ↑ ChatGPT creator OpenAI is in talks to sell shares in a tender offer that would double the startup’s valuation to $29 billion Insider, Lakshmi Varanasi, January 5, 2023
  6. ↑ Heilweil, Rebecca. „AI is finally good at stuff. Now what?“ (en). Vox (7-dekabr 2022-yil). Qaraldi: 30-dekabr 2022-yil.
  7. ↑ „ChatGPT: What is the new free AI chatbot? – explainer“. The Jerusalem Post (2022). Qaraldi: 30-dekabr 2022-yil.
  8. ↑ 8,0 8,1 Edwards. „No Linux? No problem. Just get AI to hallucinate it for you“. Ars Technica (5-dekabr 2022-yil). Qaraldi: 5-dekabr 2022-yil.
  9. ↑ „What is ChatGPT? History, Features, Uses, Benefits, Drawbacks 2023 – Updated Geek by Raveen Chawla“ (en-US) (26-dekabr 2022-yil). Qaraldi: 27-dekabr 2022-yil.
  10. ↑ OpenAI. „ChatGPT: Optimizing Language Models for Dialogue“ (en-US) (HTML) (30-noyabr 2022-yil). Qaraldi: 5-dekabr 2022-yil.
  11. ↑ Roose. „The Brilliance and Weirdness of ChatGPT“. The New York Times (5-dekabr 2022-yil). Qaraldi: 5-dekabr 2022-yil.
  12. ↑ „New and Improved Content Moderation Tooling“ (en). OpenAI (10-avgust 2022-yil). Qaraldi: 30-dekabr 2022-yil.
  13. ↑ Markov, Todor; Zhang, Chong; Agarwal, Sandhini; Eloundou, Tyna; Lee, Teddy; Adler, Steven; Jiang, Angela; Weng, Lilian (5 August 2022). "A Holistic Approach to Undesired Content Detection in the Real World". arXiv:2208.03274 [cs.CL]. 
  14. ↑ Lakshmanan. „Why large language models like ChatGPT are bullshit artists“. becominghuman.ai (16-dekabr 2022-yil). — „The human raters are not experts in the topic, and so they tend to choose text that looks convincing. They’d pick up on many symptoms of hallucination, but not all. Accuracy errors that creep in are difficult to catch.“. 17-dekabr 2022-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 15-yanvar 2023-yil.
  15. ↑ Gao, Leo; Schulman; Hilton, Jacob (2022). "Scaling Laws for Reward Model Overoptimization". arXiv:2210.10760 [cs.LG]. 
  16. ↑ „Could a chatbot answer Prime Minister's Questions?“. BBC News (27-dekabr 2022-yil). Qaraldi: 30-dekabr 2022-yil.
  17. ↑ Karpf. „Money Will Kill ChatGPT's Magic“ (en). The Atlantic (21-dekabr 2022-yil). Qaraldi: 31-dekabr 2022-yil.
  18. ↑ „What is ChatGPT and why does it matter? Here's what you need to know“ (en). ZDNET (2022). Qaraldi: 18-dekabr 2022-yil.
  19. ↑ Walsh, Toby. „Everyone's having a field day with ChatGPT – but nobody knows how it actually works“ (en). The Conversation (2022). Qaraldi: 30-dekabr 2022-yil.
  20. ↑ Roose, Kevin. „The Brilliance and Weirdness of ChatGPT“. The New York Times (5-dekabr 2022-yil). Qaraldi: 18-dekabr 2022-yil.
  21. ↑ Lock. „What is AI chatbot phenomenon ChatGPT and could it replace humans?“. The Guardian (5-dekabr 2022-yil). Qaraldi: 5-dekabr 2022-yil.
  22. ↑ Hern. „AI bot ChatGPT stuns academics with essay-writing skills and usability“. The Guardian (4-dekabr 2022-yil). Qaraldi: 5-dekabr 2022-yil.
  23. ↑ Thompson. „Breakthroughs of the Year“. The Atlantic (8-dekabr 2022-yil). Qaraldi: 18-dekabr 2022-yil.
  24. ↑ Grant, Nico. „A New Chat Bot Is a 'Code Red' for Google's Search Business“. The New York Times (21-dekabr 2022-yil). Qaraldi: 30-dekabr 2022-yil.
  25. ↑ „Microsoft and OpenAI Working on ChatGPT-Powered Bing in Challenge to Google“. The Information (yanvar 2023). Qaraldi: 6-yanvar 2023-yil.
  26. ↑ „Microsoft reportedly to add ChatGPT to Bing search engine“ (en). the Guardian (5-yanvar 2023-yil). Qaraldi: 6-yanvar 2023-yil.
  27. ↑ Krugman. „Does ChatGPT Mean Robots Are Coming For the Skilled Jobs?“ (HTML). The New York Times (6-dekabr 2022-yil). Qaraldi: 6-dekabr 2022-yil.
  28. ↑ „ChatGPT a 'landmark event' for AI, but what does it mean for the future of human labour and disinformation?“. CBC (2022). Qaraldi: 18-dekabr 2022-yil.
  29. ↑ Pearl. „The ChatGPT chatbot from OpenAI is amazing, creative, and totally wrong“. Mashable (3-dekabr 2022-yil). Qaraldi: 5-dekabr 2022-yil.
  30. ↑ Pitt, Sofia. „Google vs. ChatGPT: Here's what happened when I swapped services for a day“ (en). CNBC (2022). Qaraldi: 18-dekabr 2022-yil.
  31. ↑ Vincent, James. „Top AI conference bans use of ChatGPT and AI language tools to write academic papers“. The Verge (5-yanvar 2023-yil). Qaraldi: 6-yanvar 2023-yil.
  32. ↑ „Why ChatGPT can be dangerous for every internet user – Times of India“ (en). The Times of India (yanvar 2023). Qaraldi: 5-yanvar 2023-yil.
  33. ↑ Мария Решетникова. „Что такое ChatGPT и на что он способен“ (ruscha) (2023-yil 9-fevral.).

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=ChatGPT&oldid=3607526" dan olindi