Kontent qismiga oʻtish

Briseida

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Briseida (qadimgi yunoncha: Βρισηΐς) — qadimgi yunon mifologiyasidagi personaj.

Gomerning „Iliadasidagi“ ayol qahramonlaridan biri. Briseida — „otasining ismi“, otasi Misiyalik Brisning taxallusi[1], uning oʻz ismi Gippodamiya.

Troya urushi paytida Briseida yunonlar tomonidan qoʻlga olindi va urush oʻljasidan ulush sifatida Axillga berildi, u uni oʻzining kanizagi qiladi[2]. Uning eri Menit va uchta ukasi Lirnessni qoʻlga olish paytida oʻldirilgan[3].

Yunonlar Briseidaning butun oilasini yoʻq qilganiga qaramay, u Axillni sevuvchi qul sifatida tasvirlangan. Keyinchalik, Briseidani Axilldan yunon armiyasi rahbari Agamemnon olib ketadi. Bu Axillni gʻazablantiradi va u urushda qatnashishdan bosh tortadi. Yunonlar magʻlubiyatga uchraydi, shu jumladan Axillning ukasi Patrokl ham oʻladi. Agamemnon Briseidani Axillga qaytarishga majbur boʻladi, shundan soʻng u yana harbiy harakatlarda qatnashadi.

U Axillning vafotidan keyin aza tutadi[4].

Sanʼatdagi tasvir

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Axilles Briseisni Agamemnonga bermoqda. Pompeydagi Tragediya uyidan olingan freska, miloddan avvalgi I-asr, hozir Neapol milliy arxeologiya muzeyida

Delfidagi Polignotning rasmida tasvirlangan[5]. Aksiyning „Briseida“ tragediyasining qahramoni[6]. Briseidaning Axillga yozgan maktubi Ovidiy (Geroida III) tomonidan yozilgan. Oʻrta asrlarda uning ismi Pressida[7] deb yozilgan.

Briseida Benua de Sent-Morning „Troya haqidagi romani“ da paydo boʻladi. Bokkachchoning „Filostrato“sidan boshlab, uning adabiy anʼanadagi nomi Kressidaga oʻzgaradi; aynan shu nom ostida u Choserning „Troil va Kressida“ va Shekspirning shu nomdagi dramasida namoyon boʻladi.

Briseida ingliz yozuvchisi Pet Barkerning „Qizlar sukunati“ romanidagi bosh qahramon. U bir nechta filmlarda paydo boʻladi:

  • 1962 — „Axilles gʻazabi“; Briseida rolini Gloriya Milland ijro etgan.
  • 2004 — „Troya“; Briseida rolini Rouz Birn ijro etgan.
  • 2018 — "Troyaning qulashi " mini-seriali; Briseida rolida — Emi Luiz Uilson

Astronomiyada

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1907-yilda kashf etilgan asteroid Briseida (655) Briseida nomi bilan atalgan.

  • Velvet Brizeida kapalagi Briseida sharafiga atalgan.
  1. Gomer. Iliada I 392; Gigin. Mifi 106
  2. Psevdo-Apollodor. Mifologicheskaya biblioteka E IV 1; IV 3; IV 7
  3. Gomer. Iliada XIX 293—296; Ovidiy. Geroidi III 47-50
  4. Propersiy. Elegii II 9, 9-14
  5. Pavsaniy. Opisanie Elladi X 25, 3
  6. Persiy. Satiri I 76
  7. Perviy Vatikanskiy mifograf III 6, 2