Braziliya — Indoneziya munosabatlari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Braziliya–Indoneziya munosabatlari

Braziliya
Indoneziya

Braziliya — Indoneziya munosabatlari. Braziliya va Indoneziya oʻrtasidagi ikki tomonlama diplomatik munosabatlar sanaladi. Bu tropik mamlakatlar tabiiy resurslarga boy va hududi jihatidan eng katta tropik tropik oʻrmonlarga[1] ega, dunyodagi eng katta biologik xilma- xillikka ega boʻlgan davlatlar sanaladi. Bu omillar Indoneziya va Braziliyaga global ekologik muammolarni hal qilishda, jumladan tropik oʻrmonlarni muhofaza qilishni tashkil etishda muhim rol oʻynadi[2]. Brzailiya va Indoneziya dunyodagi bioxilma-xilligi eng koʻp mamlakatlar roʻyxatida 1-oʻrinda turadi, Indoneziya Braziliyadan keyin ikkinchi oʻrinda turadi.

Har ikki davlat Jahon savdo tashkiloti (JST), Sharqiy Osiyo-Lotin Amerikasi hamkorlik forumi va G20 asosiy iqtisodlari aʼzolaridir. Indoneziya va Braziliya XXI asrning birinchi choragida rivojlanayotgan jahon kuchlariga aylanishi kutilmoqda[3].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1953-yilda mamlakatlar oʻrtasida diplomatik munosabatlar oʻrnatildi[4]. Indoneziyaning Braziliyada elchixonasi, Braziliyaning esa Jakartada elchixonasi bor. 1975-yilda Indoneziyaning Sharqiy Timorga bostirib kirishi tufayli ikki tomonlama munosabatlar ancha keskinlashdi. 1999-yilda Sharqiy Timor mustaqillikka erishdi va Braziliya-Indoneziya munosabatlari yaxshilandi, Braziliya sobiq Portugal mustamlakalarining umumiy tarixi tufayli Sharqiy Timor bilan doʻstona munosabatda boʻladi va ikkala davlat ham portugal tilida soʻzlashadi.

2015-yilning 17-yanvarida Indoneziya avf etish haqidagi iltimosni eʼtiborsiz qoldirib, Braziliya fuqarosi Marko Archer Kardoso Moreirani[5] qatl qilganidan keyin Braziliya oʻz elchisini qaytarib oldi. Mahkum braziliyalik katolik diniga mansub boʻlib, oxirgi marosimlarni bajarish uchun ruhoniy bilan uchrasha olmadi[6].

2015-yil 21-fevralda Indoneziya Braziliyaga tayinlangan elchisini ushbu mamlakat tayinlash marosimini keyinga surgach, chaqirib oldi[7]. Ushbu diplomatik janjal 2015-yil yanvar oyida narkotik savdosi uchun Braziliya fuqarosining qatl etilishi natijasida yuzaga kelgan. Braziliya prezidenti Dilma Rousseff, „Biz vaziyat Indoneziya va Braziliya oʻrtasidagi munosabatlar holatiga aniqlik bilan rivojlanishi muhim deb hisoblaymiz“ dedi. Indoneziya Tashqi ishlar vazirligi shunday javob berdi: „Braziliya tashqi ishlar vazirining kutilmaganda marosimning keyinga qoldirilgani haqida bizga xabar bergani — tayinlangan elchi allaqachon saroyda boʻlganida, Indoneziya uchun nomaqbuldir“. Bir qatorda Indoneziya Tashqi ishlar vazirligi ham hech bir xorijiy davlat Indoneziya qonunlariga aralasha olmasligini taʼkidladi[8]. Bu Indoneziya Xalq Vakillari Kengashining Indoneziyaning Braziliya bilan hamkorligini baholashga, shu jumladan Embraer kompaniyasidan mudofaa uskunalarini sotib olishni koʻrib chiqishga va Braziliya goʻsht eksportchilarining Indoneziyaga taklifini baholashga chaqirdi[9].

2015-yil 29-aprelda Indoneziya hukumati shizofreniya bilan kasallangan yana bir Braziliya fuqarosini qatl qildi[10].

Davlat tashriflari[tahrir | manbasini tahrirlash]

2008-yil 12-iyulda Braziliya Prezidenti Luiz Inasiu Lula da Silva Indoneziyaga tashrif buyurdi. Bu uning Indoneziyaga birinchi tashrifi va tarixdagi ikkinchi tashrifi edi (Prezident Fernando Anrike Kardozoning 2001-yil yanvaridagi tashrifidan keyin). 2008-yil 18-noyabrda Indoneziya Prezidenti Susilo Bambang Yudxoyono 2008-yilda Peruda boʻlib oʻtgan APEC sammitiga ketayotib, Braziliyaga rasmiy tashrif bilan keldi. 2009-yil 18-noyabrda Prezident Susilo Bambang Yudxoyono Braziliyaga ikkinchi marta tashrif buyurdi. Ushbu tashrif chog‘ida ikki davlat prezidentlari Braziliya va Indoneziya o‘rtasida strategik sheriklik to‘g‘risidagi bitimni imzoladilar.

Savdo[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hozirgi vaqtda Braziliya Indoneziyaning Janubiy Amerika mintaqasidagi asosiy savdo sherigi hisoblanadi. Tovar ayirboshlash hajmi 185,09 ga oshdi. 2006-yildagi 1,14 milliard AQSh dollaridan[11]. 2010-yilda 3,25 milliard AQSH dollarini tashkil etdi. Indoneziya Braziliyaga eksport qiladi: ip, tabiiy kauchuk, xom palma yog'i, qattiq oʻsimlik yogʻlari va moylari, kakao loviyalari, qogʻoz, elektr jihozlari, avtomobil qismlari. Braziliyaning Indoneziyaga eksporti: soya, shakarqamish, paxta va temir. Braziliya Indoneziyaga nafaqat eksport va investitsiyalarni koʻpaytirishdan, balki oʻgʻitlar, toʻqimachilik va palma yogʻi kabi importni koʻpaytirishdan va Indoneziyadan keyingi investitsiyalar, shu jumladan infratuzilma loyihalariga ham manfaatdor hisoblanadi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Tropical Rainforest“ (en). internetgeography.net. Internet Geography. 2019-yil 28-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 12-iyun.
  2. ↑ Alister Doyle. „Oslo urges Brazil, Indonesia to keep forest protection“ (en). Reuters (2012-yil 24-avgust). 2012-yil 3-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 12-iyun.
  3. ↑ Awidya Santikajaya. „Emerging Indonesia and its global posture“ (en). The Jakarta Post (2013-yil 7-fevral). 2020-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 8-iyun.
  4. ↑ „Hubungan Bilateral Indonesia - Brazil“ (id). Ministry of Foreign Affairs Republic of Indonesia. 2010-yil 1-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 12-iyun.
  5. ↑ Chris Nusatya in Jakarta, Toby Sterling in Amsterdam, and Silvio Cascione in Brasilia; Writing by Randy Fabi; Editing by Paul Tait. „Brazil, Netherlands recall Indonesia ambassadors after executions“ (en). Reuters (2015-yil 17-yanvar). 2015-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 19-fevral.
  6. ↑ Adam, Withnall. „Catholic Brazilian man executed by firing squad in Indonesia 'dragged crying from cell and refused his last rites'“ (en). The Independent (2015-yil 22-fevral). 2015-yil 25-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 25-noyabr.
  7. ↑ Reuters. „Indonesia recalls envoy to Brazil amid row over execution“ (en). Sydney Morning Herald (2015-yil 21-fevral). 2019-yil 6-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 23-iyul.
  8. ↑ Reporting by Chris Nusatya; additional reporting by Stephen Eisenhammer in Rio de Janeiro and Tony Boadle in Brasilia; writing by Michael Taylor, Editing by Angus MacSwan. „Indonesia recalls envoy to Brazil amid row over execution“ (en). Reuters (2015-yil 21-fevral). 2015-yil 26-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 22-fevral.
  9. ↑ Bagus BT Saragih; Nani Afrida. „Brazil’s "overreaction" puts diplomatic ties at risk“ (en). The Jakarta Post (2015-yil 21-fevral). 2021-yil 16-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 22-fevral.
  10. ↑ „Brazilian executed in Indonesia unaware what was happening until end“ (en). Reuters (2015-yil 29-aprel). 2015-yil 4-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 23-iyul.
  11. ↑ Linda Yulisman. „Brazil hopes to forge closer links with Indonesia“ (en). The Jakarta Post (2011-yil 5-oktyabr). 2020-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 8-iyun. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Braziliya_—_Indoneziya_munosabatlari&oldid=3359173" dan olindi