Birinchi ingliz—afgʻon urushi

Sanalar	1838-yil 1-oktyabr — 1842-yil oktyabr
Urush yeri	Afgʻoniston
Natija	Barakzay Afgʻoni gʻalabasi

Birinchi ingliz—afgʻon urushi
	Ushbu maqola Katta oʻyinning bir qismi
	; Gʻazni jangi paytida qalʼaga hujum qilgan ingliz-hind qoʻshinlari tasvirlangan toshbosma (1839-yil 23-iyul)
Sanalar	1838-yil 1-oktyabr — 1842-yil oktyabr
Urush yeri	Afgʻoniston
Natija	Barakzay Afgʻoni gʻalabasi
Raqiblar
Barakzaylar; Kobul amirligi; Qandahor knyazligi; Kalat xonligi; Xulm (1840-yil avgustdan 1841-yil noyabrgacha urushda); Marri; Bugti; Afgʻon qabilalari; Barakzaylarga sodiq kuchlar	Durroniylar; Britaniya imperiyasi; • Ost Indiya kompaniyasi; Durroniy qirolligi; Maymana xonligi; Xulm (1840-yil avgust bir necha kun davomida, 1840-yil sentyabrdan 1841-yil noyabrgacha); Sadozaylarga sodiq kuchlar; Qoʻllab-quvvatlovchi:; Sikx imperiyasi
Qoʻmondonlar
Doʻstmuhammadxon ; Kobul amirligi: Akbarxon (HHY) ; Afzalxon (HHY) ; Haydarxon ; Navab Jabborxon ; Akramxon ; Navab Muhammad Zamon ; Qandahor: Kohandilxon ; Mehrdilxon ; Rahmdilxon ; Afgʻon isyonchilari: Abdullohxon Achakzoy ; Muhammad Shohxon Sulimanxayl ; Aminullohxon Logariy ; Mir Masjidiyxon X ; Axtarxon ;	Shujo ul-Mulk X; Durroniylar/Sadozaylar: Zamonshoh ; Fath Jang ; Timur Mirzo ; Sultan Shohpur ; Britaniya: Robert Peel ; William Lamb ; Oklend grafi ; William Elphinstone † ; William Hay Macnaghten † ; Sir Henry William Barnard ; John Keane ; John Connolly † ; Sir Willoughby Cotton ; George Pollock ; Henry Marion Durand ; Robert Sale ; John Shelton (POW) ; Robert Salusbury Trevor † ; Edward Connolly † ; Alexander Burnes † ; Percival Lord † ; Durroniy/Sadozaylarga sodiqlar: Xulmlik Mirvali (1840-yil avgust — 1841-yil noyabr) ; Hajjixon Kakar ;
Yoʻqotishlar
Nomaʼlum	~40,000 britaniyalik halok boʻlgan

Birinchi ingliz—afgʻon urushi (pushtucha: ده انګريز افغان اولني جګړه) 1838-yildan 1842-yilgacha Britaniya imperiyasi va Kobul amirligi oʻrtasida boʻlib oʻtgan urush. Inglizlar dastlab amir Doʻstmuhammadxon (Barakzay) va sobiq qirol Shoh Shujo (Durroniy) oʻrtasidagi nizoda sobiq qirol taraf boʻlib, 1839-yil avgustda Kobulni egallab olgach, Shoh Shuja hukmronligini tiklab, mamlakatga muvaffaqiyatli bostirib kirishgan. Kobulni egallab olgan Britaniya hind qoʻshinlari shaharda ogʻir qishlarni boshdan kechirishgan. 1842-yilda Kobuldan chekinish paytida harbiy kuchlar va ularning harbiy qarorgohdagi aʼzolari deyarli butunlay qirgʻin qilingan^[2]^[3].

Inglizlar avvalgi kuchlari yoʻq qilingani uchun uchun qasos olish maqsadida Kobulga qasos armiyasini yuborishgan. Mahbuslarni ozod qilgan ushbu kuchlar yil oxirigacha Afgʻonistonni tark etgan. Doʻstmuhammadxon oʻz hukmronligini tiklash uchun Hindistondagi surgundan qaytib kelgan.

Bu urush Katta oʻyin davridagi dastlabki yirik toʻqnashuvlardan biri boʻlib, 19-asrda Buyuk Britaniya va Rossiya oʻrtasida Markaziy Osiyoda hokimiyat va taʼsir uchun kurash ham boʻlgan.

Kelib chiqishi

Qoʻshimcha maʼlumotlar: Afgʻoniston tarixi

Sabablari

Manbalar

↑ Dalrymple 2013, s. 314.
↑ Kohn, George Childs. Dictionary of Wars. Revised Edition. London/New York: Routledge, 2013 — 5 bet. ISBN 978-1-135-95494-9.
↑ Baxter, Craig (2001). "The First Anglo–Afghan War". in Federal Research Division, Library of Congress. Afghanistan: A Country Study. Baton Rouge, LA: Claitor's Pub. Division. ISBN 1-57980-744-5. http://memory.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+af0012). <!--->

[FOOTNOTEDalrymple2013314-1] Dalrymple 2013, s. 314.

[Kohn-2] Kohn, George Childs. Dictionary of Wars. Revised Edition. London/New York: Routledge, 2013 — 5 bet. ISBN 978-1-135-95494-9.

[baxter-3] Baxter, Craig (2001). "The First Anglo–Afghan War". in Federal Research Division, Library of Congress. Afghanistan: A Country Study. Baton Rouge, LA: Claitor's Pub. Division. ISBN 1-57980-744-5. http://memory.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+af0012). <!--->

[1]

[2]

[3]