Belarussiya — Kanada munosabatlari
Belarussiya — Kanada munosabatlari turli sohalarda savdo-iqtisodiy sheriklikka asoslangan.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ikki davlat oʻrtasida diplomatik munosabatlar 1992-yil 15-aprelda oʻrnatilgan[1].
Belarussiya 1997-yilda Kanadadagi elchixonasini Ottavada ochgan[2], 2021-yil 1-sentyabrdan[3] yopilgan. 2016-yildan beri Kanadaning Belarusdagi manfaatlari Kanadaning Polshadagi elchixonasi tomonidan taqdim etiladi[4].
2006-yillarga kelib ikki davlat o‘rtasidagi munosabatlar yaxshilanganidan so‘ng, ikki tomonlama munosabatlarni normallashtirish ishlari olib borilgan[4].
2016-yil dekabr oyida Gamburgda YeXHT Vazirlar kengashi yig‘ilishi doirasida Belarus va Kanada tashqi ishlar vazirliklari rahbarlari Makey va Dionning uchrashuvi bo‘lib o‘tdi. Xuddi shu oyda Kanadaning Belarusdagi birinchi elchisi S. de Bor Belarus Respublikasi Prezidenti Aleksandr Lukashenkoga ishonch yorliqlarini topshirdi[4].
2017-yil dekabr oyida Belarus va Kanada tashqi ishlar vazirlari Makey va Friland Vena shahrida boʻlib oʻtgan YXHT Vazirlar kengashi yigʻilishi doirasida muzokaralar oʻtkazdilar[5].
2017-yilning fevral va sentabr oylarida Belarus tashqi ishlar vaziri o‘rinbosari Oleg Kravchenko Kanadaga tashrif buyurdi. Ushbu tashriflar davomida Belarus uchun muhim uchrashuvlar boʻlib oʻtdi. 27-sentyabr kuni Minskda Belarus-Kanada siyosiy maslahatlashuvlari boʻlib oʻtdi. Uchrashuvga Belarussiya delegatsiyasiga tashqi ishlar vaziri o‘rinbosari Oleg Kravchenko, Kanada delegatsiyasiga tashqi ishlar vazirining yordamchisi Stefani Bek boshchilik qildi. Tashrif doirasida birinchi Belarus-Kanada biznes-forumi boʻlib oʻtdi. Forum Belarus Savdo-sanoat palatasi va Rossiya va Yevroosiyodagi Kanada biznes uyushmasi tomonidan tayyorlangan. Belarus Tashqi ishlar vazirligi fikriga koʻra, bu tashrif Minskda Kanada elchixonasi ochilishiga ham turtki boʻlishi kerak. Biroq, elchixona hech qachon ochilmagan[6][7].
2019-yil yanvar oyida Kanadaning Belarussiya Respublikasidagi yangi elchisi Skanlon Belarus Respublikasi Prezidentiga ishonch yorliqlarini topshirdi.
2019-yil aprel oyida Ottavada TIVlararo ikki tomonlama maslahatlashuvlarning navbatdagi raundi boʻlib oʻtdi[4].
2019-yil sentabr oyida Nyu-Yorkda BMT Bosh Assambleyasining 74-sessiyasi doirasida Belarus tashqi ishlar vaziri Makey Kanada delegatsiyasi rahbari, Kanadaning sobiq bosh vaziri Jo Klark bilan muzokaralar o‘tkazdi[8].
2020-yilgi prezidentlik saylovlaridan so‘ng Kanada boshqa davlatlar bilan birgalikda Belarus rasmiylariga qarshi sanksiyalar joriy qila boshladi[9][10]. Kanada tomoni ham Lukashenkoning qonuniyligini tan olmadi. Ularning fikricha, saylovlar soxtalashtirilgan[11].
Iqtisodiy aloqalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
2019 yilda Belarusning Kanadaga eksportining umumiy hajmi 16,1 million AQSh dollarini tashkil etdi. Savdo balansi salbiy boʻlib, 11,5 million dollarga yetgan. Belarusiya Kanadaga asosan mebel, mineral va azotli oʻgʻitlar, fanera, shisha tolalar eksport qiladi[7].
Kanadaning Belarusga importi 2019-yilda 27,6 million dollarni tashkil etdi. Belorussiyaga muzlatilgan baliq, qattiq suyuqlik, tibbiy diagnostika asboblari, mashinalarning uzatish mexanizmlari va hisoblash uskunalari yetkazib berilgan. Belarussiya va Kanada tomonlari o‘zaro savdoni rivojlantirishga faol ko‘maklashishga intilmoqda. 2019-yilda Kanadaga xizmatlar eksporti 19,8 million dollarni, import esa 9,9 million dollarni tashkil etdi. Eksportda kompyuter, telekommunikatsiya, axborot xizmatlari va transport xizmatlari ustunlik qildi[7].
2019-yilning yanvar-sentyabr oylari yakunlariga ko‘ra, Kanadadan kiritilgan investitsiyalar 5,4 million AQSH dollarini, jumladan, to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalar 4,1 million AQSh dollarini tashkil etdi, shundan 3,3 million AQSh dollari sof asosda to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalardir[7].
| 2015-yil | 2016-yil | 2017-yil | 2018-yil | 2019-yil | |
|---|---|---|---|---|---|
| aylanmasi | 30.6 | 73.2 | 60.4 | 45.5 | 43.7 |
| eksport | 11.1 | 53.7 | 13.3 | 22.3 | 16.1 |
| Import | 19.5 | 19.5 | 47.1 | 25.2 | 27.6 |
Belarussiya Respublikasining Kanadadagi Favqulodda va Muxtor elchilari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Mixail Xvostov (1997-2000);
- Nina Mazai (2001-2008).
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Макей назвал белорусов и канадцев близкими народами“ (ru). Naviny.by (14-aprel 2017-yil). Qaraldi: 25-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Канада планирует открыть посольство в Беларуси“ (ru). Белорусский партизан (27-sentabr 2018-yil). 17-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 25-dekabr 2020-yil.
- ↑ Sputnik Беларусь. „Посольство Беларуси в Канаде прекращает работу“ (ru). Sputnik Беларусь (1 sentabr). 22-oktabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 26-oktabr 2021-yil.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 „Межгосударственный диалог - Посольство Республики Беларусь в Канаде“. canada.mfa.gov.by. 31-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 25-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Макей провел ряд двусторонних встреч на полях заседания СМИД ОБСЕ в Вене“ (ru). Белорусское телеграфное агентство (8-dekabr 2017-yil). 17-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 25-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Канада планирует открыть посольство в Беларуси“ (ru). Наша Ніва (27-sentabr 2018-yil). Qaraldi: 25-dekabr 2020-yil.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 „Межгосударственный диалог - Посольство Республики Беларусь в Канаде“ (ru). canada.mfa.gov.by. 31-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 25-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Об участии Министра иностранных дел Беларуси В.Макея в 74-й сессии Генеральной Ассамблеи ООН (пятый день)“ (ru). news.myseldon.com (28-sentabr 2019-yil). Qaraldi: 25-dekabr 2020-yil. [sayt ishlamaydi]
- ↑ „Великобритания и Канада ввели санкции против Александра и Виктора Лукашенко и силовиков“ (ru). TUT.BY (29-sentabr 2020-yil). 14-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 25-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Канада ввела санкции в отношении еще 31 белорусского чиновника“ (ru). Naviny.by (15-oktabr 2020-yil). 15-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 25-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Канада не признала победу Лукашенко на выборах в Беларуси“ (ru). Настоящее время (18-avgust 2020-yil). 30-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 25-dekabr 2020-yil.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „Что общего у Беларуси и Канады, и зачем канадцы ездят в Синеокую“ (ru). Минск-Новости (12-may 2017-yil). 20-noyabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-oktabr 2022-yil.