Belarus (traktor)

Belarus – 1950-yildan boshlab Belarusiya davlatining Minsk traktor zavodida ishlab chiqarilgan toʻrt gʻildirakli traktorlar turkumiga mansub. Ushbu traktorlar Mustaqil Davlatlar Hamdoʻstligida juda yaxshi tanilgan va dunyoning 100 dan ortiq mamlakatlariga, jumladan, AQSh va Kanadaga eksport qilinadi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ikkinchi jahon urushi oxirida Sovet Ittifoqida qishloq xoʻjaligi infratuzilmasi yomon ahvolda edi, urushning keyingi yillarida qishloq xoʻjaligi texnikasini ishlab chiqarish umuman yoʻq edi. Katta kolxozlarda hali ham ishlayotgan traktorlar va mashinalar ogʻir, foydalanishdan eskirgan va ularning aksariyati 1930-yillarning boshlarida yoki undan oldin ishlab chiqarilganligi sababli, bu traktorlar ishonchsiz va yomon taʼmirlangan edi. Kommunistik davlatlar SSSRning bir qancha joylarida yangi traktorlar ishlab chiqarishni buyurdi. MTZ uchun asosiy yigʻish zavodi Minskda boʻlib, kichikroq traktorlar yuqori ot kuchiga ega, boʻgʻinli va izli qilib ishlab chiqarilardi. Bu traktorlarning barchasi „Belarus“ nomi berildi va shu nom ostida eksport qilina boshladi, biroq bir-biridan oʻzgacha dizayni bilan farq qilar edi.

Zavodning sharqiy blokida traktorlarning boʻyash sxemasi yoʻq edi. Ular oddiygina bir xil qizil, yashil va koʻk ranglarga boʻyalgan va eng keng tarqalgan. 1980-yillarning oxirida Belarus traktorlari qizil shassi, oq krem gʻildiraklaridan iborat boʻyoq koʻrinishiga ega boʻldi va bu dizayni 1990-yillarning oxirigacha saqlanib qoldi, u qora shassi va krem gʻildiraklari (keyinchalik kumush) bilan qizil rangga oʻzgardi. Qizil rangga, yashil rang muqobil qilib 2000-yillarda (oʻn yillikda) baʼzi bozorlar uchun sotuvga chiqarildi. Qora shassili koʻk rang hozirda ikki gʻildirakli kabinasiz oddiyroq modellar uchun asosiy rang hisoblanadi.

Belarusiya MTZ-82-L Estoniyada (2021-yil noyabr)

Sovuq urush davrida gʻarbiy bozorlarda sotiladigan Belarus traktorlari gʻarbiy ishlab chiqaruvchilarning traktorlariga nisbatan past sifati bilan mashhur edi. Sovetlarning sifatli materiallar bilan traktorlar qurishga qodir emasligi 1980-yillarda va Berlin devori qulagandan keyin kommunizmning barbod boʻlishining ramzi boʻldi. Koʻpincha traktor zavodlari sifatli materiallarni ololmasdi, shuning uchun Sovet Ittifoqining davridagi traktorlar pastroq komponentlar bilan ishlab chiqarilgan. Kauchuk qistirmalari va boʻyoqlarning sifati ayniqsa 1990-yillarning boshlarida yomon edi. Bu vaqt ichida Belarus nomi juda koʻp zarar koʻrdi, ammo 1990 – 2000-yillarda yuqori investitsiyalar darajasi bilan bu nom sezilarli darajada „qayta ishga tushirildi“ va hozirda Yevropa va Shimoliy Amerika standartlariga javob beradigan yuqori sifatli traktorlarni taklif qilmoqda.

1948-yildan buyon Minsk traktor zavodida 3 millionga yaqin traktor ishlab chiqarilgan. 2010-yilda „MTZ Equipment Ltd“ mahalliy distribyutori orqali „Belarus“ traktorlarini AQSh va Kanadaga sotish qayta yoʻlga qoʻyildi. Fabrikaning joriy emissiya standartlariga, jumladan, Tier 3/4i/4 (AQSh/Kanada) Yevropadagi emissiya standartlari Evro 3a, 3b, 4 ga mos keladigan siqilgan ateslemeli dizel dvigatelli traktorlar, ishlab chiqarishni boshlagani katta yordam bergan omillardan biri hisoblanadi.

2014-yil fevral oyida MTZ brendi birinchi marta Kentukki shtatining Louisville shahridagi Milliy qishloq xo‘jaligi texnikasi ko‘rgazmasida MTZ 1220 traktor modeli bilan namoyish etildi.

Belarus rusumli 1523.3 rusumli traktorni Belarusiya prezidenti Aleksandr Lukashenko Vladimir Putinga 70 yoshga toʻlishi munosabati bilan sovgʻa qildi^[1].

Litsenziyalashi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ozarbayjon[tahrir | manbasini tahrirlash]

2004-yil dekabr oyida Ganja avtozavodida ishlab chiqarish qayta yoʻlga qoʻyildi va zavodda ishlab chiqarilgan birinchi avtomobil sotildi. 2008-yilda zavodda 600 ga yaqin avtomabil va traktorlar ishlab chiqarildi.

Pokiston[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fecto Group Sovet brendi traktorlarini birinchi marta 1962-yilda G'arbiy Pokistonda taqdim etgan. Dastlab traktorlar SSSRdan olib kelingan. Keyinchalik 1980-yillarda Lahorda Fecto Belarus traktor yigʻish zavodi qurildi. Oʻshandan boshlab 25 HP dan 80 HP gacha boʻlgan turli xil traktor modellari ishlab chiqarildi. Ularga quyidagilar MTZ-50 (55 HP), CBU MTZ-50 (55 HP). Mahalliy yigʻilganlar T-25 A (25 HP), UMZ-60 (60 HP Belarus-510 (57 HP), Belarus-520 (62 HP), Belarus −511 (57 HP), Belarus-800 (80 HP)^[2] kiradi.

Ruminiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

2010-yil oktyabr oyida Ruminiyaning Regin shahridagi IRUM kompaniyasi boʻgʻinli yogʻoch traktorlariga ixtisoslashgan boʻlib, mahalliy bozor uchun import qilingan KD Belarus TAG traktorlarini yigʻishni boshladi^[3].

Serbiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

2011-yilda Serbiyaning Agropanonka kompaniyasi mahalliy bozor uchun yiliga 3000 ta traktor yigʻishni boshladi^[4].

Tojikiston[tahrir | manbasini tahrirlash]

2012-yil sentabr oyidaTojikiston va Belarusiya, Tojikiston janubida Belarus traktorlarini ishlab chiqaruvchi kompaniya tashkil etish boʻyicha kelishuvga erishgandi. Yangi korxonada yiliga 250 ta traktor ishlab chiqarildi. 2017-yilga kelib kompaniya quvvati 1500 tagacha oshirildi. Tojikistonda ishlab chiqarilgan traktorlarning bir qismini mintaqaning boshqa mamlakatlariga eksport qilish rejalashtirilgan^[5].

Kambodja[tahrir | manbasini tahrirlash]

2013-yil mart oyida Kambodjaning Pnompen shahri yaqinida Belarus traktor yigʻish zavodi ochildi. Qoʻshma loyiha Kambodja va uning atrofidagi mamlakatlar bozorlariga har yili 400 dan ortiq turli rusumdagi traktorlarni yetkazib berishni kelishib olishdi^[6].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Jackson, Patrick. „Ukraine war: Vladimir Putin gets a tractor for his 70th birthday“. BBC News (2022-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 16-oktyabr.
↑ „Home“. faectotractors.com.
↑ „IRUM Reghin iese pe piata, din aceasta luna, cu tractoare produse sub licenta Belarus“. 2011-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 26-iyun.
↑ „Home“. agropanonka.com.
↑ „Belarusian Tractors to Be Constructed in Tajikistan“. The Gazette of Central Asia. Satrapia (2012-yil 7-sentyabr).
↑ „Belarus Tractor Assembly Plant opens near Phnom Penh, Cambodia“. Belteleradiocompany (2013-yil 27-mart). 2014-yil 30-dekabrda asl nusxadan arxivlangan.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

[1] Jackson, Patrick. „Ukraine war: Vladimir Putin gets a tractor for his 70th birthday“. BBC News (2022-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 16-oktyabr.

[2] „Home“. faectotractors.com.

[3] „IRUM Reghin iese pe piata, din aceasta luna, cu tractoare produse sub licenta Belarus“. 2011-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 26-iyun.

[4] „Home“. agropanonka.com.

[5] „Belarusian Tractors to Be Constructed in Tajikistan“. The Gazette of Central Asia. Satrapia (2012-yil 7-sentyabr).

[6] „Belarus Tractor Assembly Plant opens near Phnom Penh, Cambodia“. Belteleradiocompany (2013-yil 27-mart). 2014-yil 30-dekabrda asl nusxadan arxivlangan.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]