Balado (ovqat)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Balado (indonezcha: balado) — padanga oshxonasining umumiy pishirish usuli bilan birlashtirilgan taomlar guruhiga kiradi. Ovqatni avval toza oʻsimlik yogʻida, keyin achchiq qovurilgan yogʻda, maydalangan qizil qalampir, turli xil ziravorlar bilan qovurish orqali tayyorlanadi. Koʻpincha goʻsht, tovuq, baliq va tozalangan qaynatilgan tuxum bilan tayyorlanadi. U Sumatrada va Indoneziyaning boshqa hududlarida keng taqralgan.

Kelib chiqishi va tarqalishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Balado — bu Sumatran Minangkabau xalqining anʼanaviy pishirish usullaridan tayyorlanadigan milliy taomidir. Uning oshpazlik amaliyoti Indoneziya oshxonasining asosiy mintaqaviy tarkibiy qismlaridan biri boʻlgan Padang oshxonasining asosini tashkil qiladi. Uning hozirgi kundagi koʻrinish retsepti 16-17-asrlarda ispan va portugal mustamlakachilari tomonidan Malay arxipelagiga olib kelingan qizil qalampir bilan birga tayyorlanadi. Sumatrada shu tarzda keng qoʻllanilishidan keyin shakllangan[1][2][3].

Tayyorlash va xizmat qilish[tahrir | manbasini tahrirlash]

baliq balado

Balado koʻp turdagi mahsulotlardan tayyorlanishi mumkin. Misol uchun: mol goʻshti, qoʻzichoq, echki goʻshti, baliq, tovuq, tofu, tempeh, sabzavotlar — xususan, baqlajon, ismaloq, kartoshka, shuningdek qaynatilgan tuxum — tovuq yoki oʻrdak. Shu bilan birga, u deyarli har doim bitta komponentli — bir nechta aralash mahsulotlardan balado tayyorlash juda kam uchraydi. Goʻsht, tovuq, katta baliq, baqlajon va kartoshka ishlov berishdan oldin boʻlaklarga boʻlinadi va tuxum qobigʻi olinadi. Goʻsht koʻproq xom shaklida ishlatiladi.

Quritilgan mol goʻshti balado — dendenga
Balado pizza, Jakarta

Tayyor taom barcha holatlarda asl mahsulot deb ataladi va „balado“ soʻzi odatda taʼrif boʻlib xizmat qiladi. „balado baliq“ (indonezcha: ikan balado), „balado tuxumlari“ (indonezcha: telor balado), lekin „baliq balado“ (indonezcha: balado ikan) .

Ushbu guruhning barcha taomlari uchun umumiy qovurilgan mahsulotlarning ikki bosqichi mavjud. Birinchi navbatda toza oʻsimlik yogʻi, keyin esa maxsus tamli achchiq sousda bir muddat qovuriladi. Ikkinchi bosqichda, maʼlum bir ingredientlar toʻplami qovurilgan idishda yoki wokda isitiladigan yogʻga qoʻshiladi. Ular orasida asosiy va oʻzgarmas qizil qalampir, ohakda shilimshiq holatga kelgunga qadar maydalangan yoki mayda toʻgʻralgan boʻlishi zarur. Unga qoʻshimcha ravishda, maydalanganqalampir, sarimsoq, piyoz, shuningdek, tuz, shakar, zerdeçal, ohak sharbati va barglari, pomidor yoki tamarind pulpasi koʻpincha xuddi shu tarzda yogʻga qoʻshiladi. Olingan massada mahsulotlar bir necha daqiqa davomida har tomondan yaxshilab qovuriladi[4].

Qovurilganidan keyin oziq-ovqat odatda juda qizgʻin sariq, toʻq sariq yoki qizgʻish jigarrang rangga ega boʻladi. Odatda, chuqur qovurilganda baʼzilari bir-biriga yopishib, notekis qobiq hosil qilishi ham mumkin. Koʻpincha, tayyor piyola chuqur yog 'qoldiqlari bilan toʻldiriladi, ular shunday qilib sousga aylanadi.

Balado ham issiq, ham sovuqda asosiy taom sifatida ishtahani ochadigan taomdir. Bu mashhur kundalik taom hamda bayramona tadbirlarning oʻzgarmas atributidir. Boshqa Padangese taomlari singari, balado anʼanaviy ravishda stolda kichik plastinka yoki kosalarda tortiq etiladi, ular koʻpincha bir-birining ustiga qoʻyiladi. Balado tuxumlari koʻpincha juda baland piramidalarga joylashtiriladi. Bunday tuzilmalar va koʻrinishni ayniqsa, Padang tavernalarining derazalarida yoki koʻcha savdogarlarining aravalarida uchratish mumkin[2][3].

2000-yillarda koʻplab ovqatlanish korxonalari pizza — balado (indong indonezcha: pizza balado), uning asosiy ingredientlari sifatida tayyorlanadi. Ushbu taom nafaqat balado vatani — Sumatrada, balki uning chegaralaridan tashqarida ham tez mashhurlikka erishdi:Java, Kalimantan va Indoneziyaning boshqa hududlarida ham ushbu taom sevib istemol qilinadi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. Rose Prince 2009.
  2. 2,0 2,1 The Food of Indonesia 1999.
  3. 3,0 3,1 Rosliyani 2009.
  4. 1010 Resep 2008.

Adabiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]