Artabazos II
Artabazos II (yunoncha Ἀττάázos, miloddan avvalgi 389—328-yil) fors sarkardasi va Ellespontin Frigiyasi satrapi boʻlgan. U fors satrapi Farnabaz IIning oʻgʻli. Miloddan avvalgi 356-yilda Artakserks IIga qarshi qoʻzgʻolon koʻtargan Frigiyalik Ariobarzanning qarindoshi (ehtimol jiyani) edi. Uning birinchi xotini Rodoslik yunon ayoli, Rodoslik Mentor va Rodoslik Memnon ikki yollanma askarning singlisi edi[1]. Umrining oxirlarida Makedoniyalik Iskandarning Baqtriya satrapi boʻldi.
Datames qoʻzgʻoloni[tahrir | manbasini tahrirlash]
Miloddan avvalgi 362-yilda Artabazos Artakserks II tomonidan Artabazning ukasi Ariobarzan ishtirok etgan satraplar qoʻzgʻoloniga qoʻshilgan Kappadokiya satrapi Datamesni qoʻlga olish uchun yuborilgan. Biroq, Artabazos Datames tomonidan magʻlub etilgan[2]. Keyinchalik Artakserks II gʻalaba qozondi. Ariobarzanes xochga mixlanadi va Datames oʻldiriladi.
Artakserks III ga qarshi isyon[tahrir | manbasini tahrirlash]
Akasi qoʻlga olingandan soʻng, Artabazos Ellespontin Frigiyasining satrapi etib tayinlandi. Ammo miloddan avvalgi 356-yilda u yangi Fors shohi Artakserks IIIga boʻysunishdan bosh tortdi. Artakserks III Kichik Osiyoning barcha satrap qoʻshinlarini tarqatib yuborishni buyurgan edi, chunki u ular endi gʻarbda tinchlikni kafolatlay olmaydi deb hisoblagan[3].
Artabazosni dastlab afinalik Xeres va uning yollanma askarlari qoʻllab-quvvatladilar. Artabazosning oltin tangalari Xeres qoʻshinlarini mukofotlash uchun maxsus chiqarilgan deb taxmin qilinadi[4]. Misiya satrapi Orontes I ham uning tarafida edi. Keyinchalik Artabazosni Fibaliklar ham qoʻllab-quvvatladilar, ular unga Pammenes qoʻl ostida 5000 kishini yubordilar. Ushbu va boshqa ittifoqchilarning yordami bilan Artabazos ikkita katta jangda Artakserks IIIni magʻlub etdi.
Biroq, Artakserks III keyinchalik Artabazosni Afina va Beotiya ittifoqchilaridan mahrum qilishga muvaffaq boʻldi. Artabazos asirga olinadi. Uni qoʻllab-quvvatlagan Artabazosning ikki qaynonasi Mentor va Memnon qoʻzgʻolonni davom ettirdilar, chunki ularga Afina yollanma qoʻshinlari rahbari Xeres yordam berdi. Ular birgalikda Artabazosni ozod qilishga muvaffaq boʻlishdi.
Filipp II saroyida Makedoniyadagi surgun davri (miloddan avvalgi 352-342)[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shundan soʻng, Artabazos oʻzining isyonkor urushlarini davom ettirgan. Biroq isyonlar foyda bermadi. Ular surgunga ketishdi. U 11 oʻgʻil va 10 qizi bilan Makedoniya qiroli Filipp II ning Pella shahridagi saroyida panoh topishdi[5]. 37 yoshli Artabazos va uning oilasi 352-yildan 342-yilgacha taxminan oʻn yil davomida Filipp II saroyida yashagan va shu vaqt ichida Aleksandr bilan tanishgan[6][7]. Artabazosning qizi Barsine Aleksandr Makedonskiy bilan oila qurgan[7].
Baqtriyaning ellinistik satrapi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Miloddan avvalgi 330-yilda Doro IIIning magʻlubiyati va oʻlimidan soʻng, Iskandar Artabazosga Baqtriya satrapligini berdi[8].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Carney, Elizabeth Donnelly. Women and Monarchy in Macedonia (en). University of Oklahoma Press, 2000 — 101 bet. ISBN 9780806132129.
- ↑ Diodorus Siculus, Bibliotheca, xv. 91
- ↑ Sekunda, Nick. The Persian Army 560–330 BC: 560–330 BC. Osprey Publishing, 1992 — 28 bet. ISBN 1-85532-250-1.
- ↑ CNG: MYSIA, Lampsakos. Artabazos. Satrap of Daskylion, circa 356 BC. AV Stater (16mm, 8.44 g, 4h)..
- ↑ Heckel, Waldemar. Who's Who in the Age of Alexander the Great: Prosopography of Alexander's Empire (en). John Wiley & Sons, 2008 — 290 bet. ISBN 9781405154697.
- ↑ Howe, Timothy. Brill's Companion to Insurgency and Terrorism in the Ancient Mediterranean (en). BRILL, 2015 — 170 bet. ISBN 9789004284739.
- ↑ 7,0 7,1 Carney, Elizabeth Donnelly. Women and Monarchy in Macedonia (en). University of Oklahoma Press, 2000 — 101 bet. ISBN 9780806132129.
- ↑ Hornblower, Simon. The Greek World 479-323 BC (en). Routledge, 2011 — 352 bet. ISBN 9781136831256.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Smit, Uilyam (muharrir); Yunon va Rim biografiyasi va mifologiyasi lugʻati, „Artabazus (4)“ (Wayback Machine saytida 2005-11-09 sanasida arxivlangan), Boston, (1867)
- Korso, Antonio. Scopas tomonidan Apollon Smintheus haykali va Satrap Artabazosning monumental siyosati . Sanʼat nazariyasi va tarixining dolzarb muammolari: Maqolalar toʻplami. jild. 9. Ed: AV Zaxarova, SV Maltseva, E. Iu. Staniukovich-Denisova. Lomonosov nomidagi Moskva davlat universiteti / Sankt-Peterburg, NP-Print, 2019, 75-79-betlar. ISSN 2312-2129.
Tashqi havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Livius, Artabazus (2) (Wayback Machine saytida 2013-06-08 sanasida arxivlangan) Jona Lendering tomonidan