Amsterdam albatrosi
| Amsterdam albatrosi | |
|---|---|
 Katta yoshli Amsterdam albatrosi parvoz qilmoqda | |
Ilmiy tasniflash | |
| Olam: | Eukariotlar |
| Tip: | Xordalilar |
| Sinf: | Qushlar |
| Oila: | Albatrossimonlar |
| Urugʻ: | Albatroslar |
| Turlari: | Amsterdam albatrosi |
| Xalqaro ilmiy nomi | |
| Diomedea amsterdamensis Roux, Jouventin, Mougin, Stahl & Weimerskirch, 1983 | |
Amsterdam albatrosi[1] (lotincha: Diomedea amsterdamensis) — albatroslar oilasiga mansub dengiz qushlarining yirik turi (Diomedeidae). Ushbu tur faqat Amsterdam orollarida (Janubiy Fransiya hududi) Hind okeanining janubida uyalarini quradi. Avstraliya va Yangi Zelandiyada koʻp uchratilgan boʻlsa-da, ular koʻpayiz mavsumidan boshqa paytlarda qayerda ekanligiga oid noaniqliklar mavjud[2].
Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]
Amsterdam albatros ajoyib albatros boʻlib, odatdagidek oq rangda emas, balki jigarrang koʻrinishda boʻladi. Bu qushning vazni 4,8 dan 8 kg gacha (11–18 funt) va uzunligi 107 dan 122 sm gacha (42–48 dyuym) va qanotlari uzunligi 280 dan 340 sm gacha (110–130 dyuym) boʻladi[3]. Voyaga yetgan qushning yuqori qismlari shokolad jigarrang boʻlib, yuz niqobi, tomogʻi, pastki koʻkragi va qorinlarida oq patlari bor. U keng jigarrang koʻkrak tasmasi bilan birga jigarrang pastki tumshuqqa ega. Uning pushti uchi toʻq rangda va kesuvchi qirralari qoramtir, pastki qismi oq rangga ega[4].
Koʻpayish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Amsterdam albatroslari ikki yilda bir marta ochiq botqoqli joylarda koʻpayadi. Huftlikning ikkalasi ham tuxumni taxminan bir hafta davom etadigan muqobil bosqichlarda bosib yotishadi, joʻja 80 kundan keyin chiqadi. Joʻja bir oy davomida oʻsadi va uchish uchun 230 kun kerak boʻladi. Dastlab, u har uch kunda ota-onasi tomonidan oziqlanadi, bir yoshga yaqinlashganda ovqatlanish chastotasi kamayadi. Ogʻirlikning eng yuqori choʻqqisida, joʻja ota-onasidan koʻra koʻproq ogʻirlik qiladi, lekin keyin vazn yoʻqotadi, chunki qoʻshimcha zahiralarni patlarning oʻsishi uchun ishlatiladi. Yosh qush uyasidan uchib ketgandan soʻng, koloniyaga qaytishdan oldin taxminan besh yil dengizda qoladi va bir necha yil oʻtgach koʻpaya boshlaydi. Amsterdam albatrosining naslchilik „sayrash ovozi“ sayohat qiluvchi albatrosnikiga oʻxshaydi.
Turlarni himoya qilish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Amsterdam albatrosi yoʻqolib ketish xavfi ostida (CR toifasi - tanqidiy), chunki bu tur yaqinda tasvirlangan, 1983-yilda uning soni bor-yoʻgʻi 5 juft edi, ammo bu turning himoyasi yordamida ularning soni 18-25 ta juftgacha yetdi. Hozirgi vaqtda ularning soni 130 taga yetgan boʻlib, shundan 80 tasi balogʻatga yetgan qushlar.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Винокуров А. А. Редкие и исчезающие животные. Птицы : Справ. пособие / под ред. В. Е. Соколова. — М. : Высшая школа, 1992. — С. 84. — 446 с. : ил. — 100 000 экз. — ISBN 5-06-002116-5.
- ↑ BirdLife International (2008a)
- ↑ "Archived copy". Archived from the original[sayt ishlamaydi] on 2006-04-22. Retrieved 2006-04-05.
- ↑ BirdLife International (2008a)