Al-Ḥumaydī
Abu Abd Allah Muhammad ibn Abi Nasr Futuh ibn Abd Allah ibn Futuh ibn Humayd ibn Yasil[1], al-Humaydi Al-saboni nomi bilan tanilib kelgan, asli kelib chiqishi arablardan boʻlgan Andalusiyalik tarixchi va islomshunos olim boʻlgan edi[2].
Hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Humaydi oilasi yamanlik arab azd qabilasiga mansub edi[1]. Islom entsiklopediyasiga koʻra, uning otasi Kordova chekkasidagi al- Rusafa shahrida tugʻilgan[1]. Oʻsha paytdagi ichki nizolar tufayli Humaydining otasi Mayorka oroliga Humaydi Miloddan avvalgi 1029-yilda koʻchib oʻtadi[3].
Oxir-oqibat, Humaydi Bagʻdodga joylashdi, u yerda bir vaqtlar zohiriylik marosimi mamlakatning rasmiy qonuni boʻlgan. Davlat homiyligidan bahramand boʻlmasada, uning qarashlari Humaydi qochib qutulgan ochiq taʼqibdan farqli oʻlaroq bagʻrikenglik qila olgan[4]. 1095-yilda shaharda vafot etgan[5].
Ishlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Humaydi oʻzining „Jadhwat al-muqtabis fī tārīkh ʻulamaʼ al-Andalus“ nomli islomiy Ispaniyaning taniqli shaxslari haqidagi tarjimai holi bilan mashhur edi.OCLC 13643176 . U Bagʻdodda boʻlganida doʻstlarining iltimosiga binoan, boshqa yozma manbalarsiz butunlay xotiradan yozib qoldirgan[6]. Kitob Abu al-Qosim az-Zahraviy[7] tilga olinadigan eng dastlabki manba va Ziryab hayoti uchun muhim birlamchi manba hisoblanadi.
Humaydining tarixiy asarlari XI asr boshlarida Sardiniyaga Pisan-Genoese ekspeditsiyalari haqidagi asosiy arab manbalaridan biri[8]boʻlib, asosan "Salib yurishlari"ning kashshoflari hisoblanadi[9].
Taniqli olim[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ispaniyada boʻlgan davrda Humaydi talaba boʻlgan. U dastlab Makka shahriga borib, ishlarini amalga oshirib, soʻngra musulmonlar sayohat qilishdan oldin boradigan joylarga haj Tunis, Misr va Damashqga hadis tadqiqotlarini davom ettirish uchun borgan. Humaydi ushbu sohaning koʻplab olimlari singari turli davrlarda yozilgan qoʻlyozmalar bilan tez-tez ishlagan va shu tariqa tarix, Arab grammatikasi va leksikografiya sohalarida ham taniqli olim boʻlgan[10].
Tahrirlangan asarlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- al-Dhahab al-masbuk fi vaʼz al-muluk. Tahrirlar. Abu Abdurrahmon Ibn Aqil az-Zahiriy va doktor Abd al-Halim Uvays. Ar- Riyod : Dar Alam al-Kutub, 1982. 235 bet. Shohlar va hukmdorlar;
- El tafsir al-g‘arib ma fi as-Sahihayn de el Humaydi . Ed. ZMS 'Abd al-Aziz (PhD dissertatsiyasi). Madridning Komplutense universiteti, 1989-yil. Humaydining Qohiradagi Maktabat as-Sunna aslining 1995-yildagi qayta nashri asosida[11].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Huici, Miranda, A. (2012). "al- Ḥumaydī". in P. Bearman. The Encyclopedia of Islam, SECOND. BRILL Online. doi:10.1163/1573-3912_islam_SIM_2952.
- ↑ Huici, Miranda, A. (2012). "al- Ḥumaydī". in P. Bearman. The Encyclopedia of Islam, SECOND. BRILL Online. doi:10.1163/1573-3912_islam_SIM_2952.
- ↑ William Montgomery Watt and Pierre Chacha, A History of Islamic Spain, pg. 133. Edingburgh: Edinburgh University Press, 2001.
- ↑ William Montgomery Watt and Pierre Chacha, A History of Islamic Spain, pg. 133. Edingburgh: Edinburgh University Press, 2001.
- ↑ Maribel Fierro, Local and global in Hadith literature: The case of al-Andalus. Taken from The Transmission and Dynamics of the Textual Sources of Islam, pg. 67. Eds. Nicolet Boekhoff-van der Voort, Kees Versteegh and Joas Wagemakers. Leiden: Brill Publishers, 2011.
- ↑ William Montgomery Watt and Pierre Chacha, A History of Islamic Spain, pg. 133. Edingburgh: Edinburgh University Press, 2001.
- ↑ Sami Khalaf Hamarneh and Glenn Sonnedecker, A Pharmaceutical View of Abulcasis Al-Zahrāwī in Moorish Spain, pg. 20. Leiden: Brill Publishers, 1963.
- ↑ Travis Bruce. „The Politics of Violence and Trade: Denia and Pisa in the Eleventh Century“. Journal of Medieval History, vol. 32, pgs. 127-142. 2006.
- ↑ Christopher Tyerman, God’s War: A New History of the Crusades, pg. 55. London: Penguin Books, 2006.
- ↑ „Al-Ḥumaydī“. https://en.m.wikipedia.org/wiki/Al-%E1%B8%A4umayd%C4%AB. Qaraldi: 25-noyabr 2022-yil.
- ↑ Fierro, pg. 68.