Akrom Yoʻldoshev

Akram Yo'ldoshev
Tavalludi	Akramjon Yoʻldoshev; 25-iyun 1963-yil; Andijon, O'zbekiston SSR
Vafoti	2010/2011; O'zbekiston
Fuqaroligi	SSSR va Oʻzbekiston
Kasbi	Matematika o'qituvchisi

Akrom, Akramjon yoki Akram Yoʻldoshev (1963-yil 25-iyun — 2010/2011) Oʻzbekistonda faoliyat yurituvchi islomiy tashkilot boʻlgan Akromiya tashkilotining asoschisi. O‘zbekiston hukumati Akromiyani terrorchi deb tan olgan va taqiqlagan^[1].

Hayotning boshlangʻich davri

Yoʻldoshev Oʻzbekistonning Andijon shahridan boʻlib, muhandislik kasbini egallagan^[2]. U „Akromiy“ni tuzishdan oldin matematika o‘qituvchisi boʻlishi bilan bir qatorda Andijondagi mebel firmasida ishlagan. 1992-yilda islomiy qadriyatlarni targʻib qiluvchi „Iymonga yoʻl“ risolasini nashr etdi. Oʻzbekiston militsiyasi Yoʻldoshevni 1998-yil aprel oyida giyohvand moddalarni saqlaganlikda ayblab hibsga oldi. Sud uni 30 oylik qamoq jazosiga hukm qildi, ammo hukumat 1998-yilning dekabrida amnistiya tufayli ozod qildi.

Islomizmga aralashish

Militsiya Yo'ldoshevni 1999-yil fevraldagi Toshkent portlashlarida 16 kishining o‘limiga sabab bo‘lgan aloqadorlikda ayblab, hibsga oldi^[3]. Sud uni Akromiyaga rahbarlik qilgani uchun 17 yilga ozodlikdan mahrum qildi^[1].

O‘zbekiston hukumatining tanqidchilari uning o‘ziga qo‘yilgan ayblovlar bo‘yicha aybdor ekanligiga shubha qilishgan. Kolumbiya huquqshunoslik fakultetidan Skott Xorton „Yoʻldoshevni aybdor qilish hukumatga hech qanday qiyinchilik tugʻdirmaydi“, dedi^[4]. London universiteti sotsiologi bo‘lgan o‘zbek Alisher Ilhomov „Hukumat islomiy yoki islomiy emasmi, har qanday tuban harakatni dushmanlik bilan qabul qiladi“, dedi^[4]. Bu tanqidchilarning taʼkidlashicha, „Yoʻldoshevga keskin javob hukumatning rasmiy ruxsatisiz faoliyat yuritayotgan har qanday diniy guruhdan chuqur qoʻrqishidan kelib chiqadi“^[4].

2005-yilda Andijonda qurolli qo‘zg‘olon bo‘ldi. Talablar orasida Akrom ʻ ozod etish ham bor edi. O‘zbekiston hukumati qo‘zg‘olonni bostirgan. Qo‘zg‘olon voqealarida bir necha yuzlab tinch aholi halok bo‘lgan^[5].

Oilasi

Akram Yoʻldoshevning rafiqasi Yodgoroy ʻ 2005-yil may oyida Andijon voqealaridan keyin 52 nafar qochqin bilan birga AQShning Aydaxo shtatining Boise shahrida istiqomat qiladi. Davlat televideniyesida uch marta chiqish qilib, tartibsizliklarni ragʻbatlantirgani va qochqinlarga Oʻzbekistonga qaytishlari kerakligini aytgani uchun uzr soʻragan. Oʻzi Oʻzbekiston hukumatidan qaytish uchun ruxsat soʻragan, biroq hozircha javob olmagan. Yoʻldoshevning rafiqasi uni Al-Qoidaga aloqador jangari tashkilot boʻlgan Oʻzbekiston Islomiy Harakati yoki boshqa islomiy tashkilot Hizb ut-Tahrir bilan aloqasi borligini rad etdi^[1].

Oʻlimi

2005-yil oxiridagi suddagi chiqishi Yo'ldoshevni hukumatdan tashqaridagi odamlarni so'nggi marta ko'rishlari boʻldi. Uning taqdiri 2016-yilgacha sir boʻlib qoldi.

AQShda joylashgan Human Rights Watch (HRW) kabi xalqaro huquq tashkilotlari Oʻzbekiston hukumatini Yoʻldoshevning qayerda ekanligi haqida maʼlumot berishga chaqirib, bir necha bor bayonotlar tarqatgan.

2016-yil yanvar oyida Oʻzbek xizmati Akram Yoʻldoshevni 2010—2011-yillarda qamoqda oʻtirganida sil kasalligidan vafot etganini maʼlum qildi^[6].

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Islamic blame game Asia Times
↑ Khalid, Adeeb. Islam after communism: religion and politics in Central Asia. Berkeley, California: University of California Press, 2007 — 193–196-bet. ISBN 9780520242043.
↑ Khalid, Adeeb. Islam after communism: religion and politics in Central Asia. Berkeley, California: University of California Press, 2007 — 193–196-bet. ISBN 9780520242043. Khalid, Adeeb (2007). Islam after communism: religion and politics in Central Asia. Berkeley, California: University of California Press. pp. 193-196. ISBN 9780520242043.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Aizenman, N.C.. „The Eye of the Uzbek Storm: Officials Blame Humble Spiritual Leader for Revolt Despite Doubts of Many“. The Washington Post (2005-yil 29-may). Qaraldi: 2011-yil 20-mart.
↑ Rubin, Barry. Guide to Islamist Movements, Volume 1. M.E. Sharpe, 2009 — 176–177-bet. ISBN 9780765641380.
↑ „Akram Yuldashev Is Dead“. Radio Free Europe/Radio Liberty. RFERL.org (2016-yil 12-yanvar). Qaraldi: 2016-yil 12-yanvar.

Havolalar

Andijon qoʻzgʻoloni, Akramiya va Akram Yoʻldoshev, Karnegi xalqaro tinchlik jamgʻarmasi

[Andijan-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Islamic blame game Asia Times

[0-2] Khalid, Adeeb. Islam after communism: religion and politics in Central Asia. Berkeley, California: University of California Press, 2007 — 193–196-bet. ISBN 9780520242043.

[1-3] Khalid, Adeeb. Islam after communism: religion and politics in Central Asia. Berkeley, California: University of California Press, 2007 — 193–196-bet. ISBN 9780520242043. Khalid, Adeeb (2007). Islam after communism: religion and politics in Central Asia. Berkeley, California: University of California Press. pp. 193-196. ISBN 9780520242043.

[Aizenman-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Aizenman, N.C.. „The Eye of the Uzbek Storm: Officials Blame Humble Spiritual Leader for Revolt Despite Doubts of Many“. The Washington Post (2005-yil 29-may). Qaraldi: 2011-yil 20-mart.

[Rubin-5] Rubin, Barry. Guide to Islamist Movements, Volume 1. M.E. Sharpe, 2009 — 176–177-bet. ISBN 9780765641380.

[6] „Akram Yuldashev Is Dead“. Radio Free Europe/Radio Liberty. RFERL.org (2016-yil 12-yanvar). Qaraldi: 2016-yil 12-yanvar.

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]